Δίκη των Αεροπόρων: Πώς ενορχηστρώθηκε η σκευωρία του 1952
«Υπόθεση των Αεροπόρων», ή «Δίκη των Αεροπόρων» ονομάστηκε μια σκευωρία του 1952 εις βάρος της τότε Βασιλικής Αεροπορίας, που συντάραξε τα πολιτικά δρώμενα της Ελλάδας.
Στελέχη της Πολεμικής Αεροπορίας, αλλά και πολίτες, κατηγορήθηκαν για δολιοφθορά και κομμουνιστική συνωμοσία με τη δίκη για την πολύκροτη αυτή υπόθεση να ξεκινά σαν σήμερα το 1952.
Στόχος της σκευωρίας αυτής ήταν να παρουσιαστεί η ηγεσία της Αεροπορίας ως έχουσα κομμουνιστικές πεποιθήσεις, με συνέπεια αφενός την απομάκρυνση και δίωξη εξεχόντων στελεχών του και αφετέρου τη δημιουργία πολιτικής αστάθειας στην τότε κυβέρνηση του στρατηγού Πλαστήρα.
Δημιουργός της σκευωρίας εκείνης ήταν ο μετέπειτα υποπτέραρχος Αντώνιος Σκαρμαλιωράκης και η ομάδα του, που την εποχή εκείνη υπηρετούσε στο Α2 του ΓΕΑ. Ο Α. Σκαρμαλιωράκης εμφανίσθηκε αργότερα στο προσκήνιο, στις 21 Απριλίου 1967, στη Δικτατορία των Συνταγματαρχών, ως στέλεχος του Απριλιανού καθεστώτος.
Τελικά, τα άτομα που διώχθηκαν αμνηστεύτηκαν από την κυβέρνηση Καραμανλή το 1955.
Η αφορμή
Στις 13 Σεπτεμβρίου 1951 στη Σχολή Ικάρων συνέβη ένα ατύχημα σε εκπαιδευτικό αεροπλάνο τύπου Χάρβαρντ. Λίγες μέρες αργότερα, σε αίθουσα της σχολής βρέθηκε γραμμένο στον τοίχο σύνθημα υπέρ του ΚΚΕ. Τα γεγονότα αυτά συσχετίζονται και στις 30 Δεκεμβρίου ο αρχηγός του ΓΕΑ αντιπτέραρχος Εμμανουήλ Κελαϊδής διατάσσει ένορκο προανάκριση για «ενδείξεις δολιοφθοράς σε πολεμικό αεροσκάφος της Σχολής Αεροπορίας».
Την εποχή εκείνη η Ελλάδα απείχε δύο χρόνια από το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου. Τη χώρα κυβερνούσαν αδύναμες και βραχύβιες κυβερνήσεις του Κέντρου, με επικεφαλής, εναλλάξ, τον Σοφοκλή Βενιζέλο και τον Νικόλαο Πλαστήρα, υπό την υψηλή εποπτεία της Αμερικανικής Αποστολής. Ο στρατός ήταν πανίσχυρος και αποτελούσε πόλο εξουσίας. Στους κόλπους του δρούσε η μυστική οργάνωση ΙΔΕΑ («Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών»), που αποτέλεσε χρόνια αργότερα τη «μαγιά» του Πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου. Πρώτο θέμα στην επικαιρότητα ήταν η δίκη και η καταδίκη σε θάνατο του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του για κατασκοπεία υπέρ του παράνομου ΚΚΕ. Το σκηνικό ήταν κατάλληλο για κάποιους ακραίους αντικομμουνιστικούς κύκλους να ξεκαθαρίσουν τις σχέσεις τους με τα φιλελεύθερα στοιχεία της Αεροπορίας.
Οι ανακρίσεις, τα βασανιστήρια και η πολύκροτη δίκη
Στις αρχές του 1952 άρχισαν οι ανακρίσεις και σύντομα στα μπουντρούμια του Αερονομείου Παλαιού Φαλήρου βρέθηκαν οι πρώτοι κατηγορούμενοι, οκτώ αξιωματικοί (ο αντισμήναρχος ε.α. Θεοφάνης Μεταξάς, οι σμηναγοί Ηλίας Παναγουλάκης και Ελευθέριος Ζαφειρόπουλος, οι υποσμηναγοί Γεώργιος Θεοδωρίδης και Γεώργιος Μαδεμλής, ο επισμηναγός Νικόλαος Δόντζογλου και ο ανθυποσμηναγός Παναγιώτης Λεμπέσης), εφτά υπαξιωματικοί και πέντε ιδιώτες. Οι κατηγορούμενοι υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια και ομολόγησαν την ενοχή τους στη δολιοφθορά του αεροπλάνου. Ένας εκ των κατηγορουμένων, ο καθηγητής μαθηματικών Χρήστος Δαδαλής, δεν άντεξε και πέθανε από τα βασανιστήρια.
Ο Νίκος Ακριβογιάννης
Στις 16 Απριλίου 1952 η υπόθεση των αεροπόρων, που μέχρι εκείνη τη στιγμή καλύπτεται από πέπλο σιωπής, έρχεται στην επιφάνεια από τον δεξιό Τύπο, που κατακλύζεται από πληθώρα δημοσιευμάτων «για την ανακαλυφθείσα κομμουνιστική δράση στην Αεροπορία». Πιο ευφάνταστες γραφίδες κάνουν λόγο και για καταρρίψεις αεροσκαφών από τους συνωμότες.
Στις 10 Ιουλίου 1952 εκδίδεται το παραπεμπτικό βούλευμα, με το οποίο οδηγούνται στο εδώλιο του Αεροδικείου 19 άτομα. Κατά το βούλευμα, οι κατηγορούμενοι είχαν συμπήξει οργάνωση, που δρούσε από το 1950 και εκτελούσε εντολές της ηγεσίας του ΚΚΕ.
Η «Δίκη των Αεροπόρων» άρχισε στις 22 Αυγούστου 1952 και ολοκληρώθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου. Μάταια οι κατηγορούμενοι αξιωματικοί επέσειαν στους Αεροδίκες τα μετάλλια και τα παράσημα, που είχαν λάβει στα πεδία των μαχών. Το δικαστήριο πείσθηκε για την ενοχή τους και επέβαλε την ποινή του θανάτου στον σμηναγό Παναγουλάκη και τον υποσμηναγό Θεοδωρίδη. Σε τέσσερις κατηγορουμένους επέβαλε ισόβια, σε δύο εικοσαετή κάθειρξη, σε δύο δεκαετή κάθειρξη, ενώ οι υπόλοιποι κηρύχθηκαν αθώοι.
Η αποκάλυψη της σκευωρίας και η δικαίωση
Το Μάρτιο του 1953 η υπόθεση έφτασε στο Ανώτατο Αναθεωρητικό Δικαστήριο, που ύστερα από μερικές συνεδριάσεις ανέβαλε τη δίκη «λόγω σημαντικών αιτίων και για κρείσσονες αποδείξεις». Τη χώρα τώρα κυβερνούσε ο νικητής του Εμφυλίου Αλέξανδρος Παπάγος, έχοντας κερδίσει δια περιπάτου τις εκλογές.
Στις 30 Σεπτεμβρίου άρχισε η δίκη στο Αναθεωρητικό και ολοκληρώθηκε στις 28 Νοεμβρίου 1953, με δέκα κατηγορουμένους. Η ατμόσφαιρα αυτή τη φορά ήταν φανερά διαφορετική. Όλα τα στοιχεία πείθουν ότι πρόκειται για σκευωρία. Παρόλα αυτά, οι δικαστές δέχονται την ύπαρξη συνωμοσίας και επιβάλλουν ελαφρύτερες ποινές στους κατηγορουμένους. Δύο καταδικάζονται σε ισόβια, έξι σε ποινές πρόσκαιρης κάθειρξης και δύο αθωώνονται.
Η ΑΜΝΗΣΤΙΑ
Μετά από παρέμβαση του Βασιλέως Παύλου, τον Νοέμβριο του 1955 και μόλις ορκίσθηκε η νέα κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή, χορηγήθηκε αμνηστία σ΄ όλους τους εμπλεκόμενους στην υπόθεση, οι οποίοι και αποφυλακίσθηκαν στις 14 Νοεμβρίου (1955).
Το αξιοπερίεργο όμως είναι ότι ενώ παράλληλα εκκρεμούσαν σωρείες μηνύσεων των Αεροπόρων κατά των σκευωρών και βασανιστών τους, οι μηνύσεις αυτές ουδέποτε εκδικάστηκαν και τούτο διότι στην χορηγηθείσα αμνηστία μνημονεύονταν τα "διαπραχθέντα αδικήματα" της περιόδου αυτής όπως ψευδορκίας, απόκρυψης αλήθειας, υποκίνηση σε ψευδορκία, ψευδούς καταμήνυσης, ψευδούς ενοχοποίησης δι΄ υποβολής αλλοιώσεως ή απόκρυψης αποδεικτικού μέσου, χρήση εκβιασμού, απόκρυψη εγγράφων κ.λπ. με συνέπεια θύτες και θύματα να αμνηστευτούν.
Ήταν γεγονός ότι από την ακροαματική διαδικασία άρχισε να γίνεται αντιληπτή η σε βάρος των Αεροπόρων σκευωρία, καθώς στον Εμφύλιο δεν είχαν επιδείξει ανάλογη δράση. Μάλιστα διαφάνηκε το μίσος του ανακριτή υποσμηναγού Μητσάκου κατά του Θ. Μεταξά, όταν ο δεύτερος παλαιότερα του είχε ασκήσει πειθαρχική και ποινική δίωξη για υπόθεση λαθρεμπορίου. Εκείνο όμως που ξεσκέπασε τη σκευωρία της υπόθεσης των Αεροπόρων ήταν το έγγραφο που υπέβαλε πολύ όμως αργότερα ο μετέπειτα ταξίαρχος αεροπορίας και τ. διευθυντής ασφαλείας πτήσεων της Π.Α. Βλάσσης Δέδες προς το ΓΕΑ, στο οποίο αποκάλυψε ότι ο αναφερόμενος Ίκαρος ως φυγάς Ν. Ακριβογιάννης είχε σταλεί επί τούτου από την υπηρεσία για κατασκοπεία στην Αλβανία, πλην όμως συνελήφθη και με απόφαση αλβανικού στρατοδικείου τουφεκίσθηκε. Η Ελλάδα τότε δεν μπορούσε να το παραδεχτεί αυτό επίσημα και αντ΄ αυτού αποδόθηκε ότι διέφυγε στην Αλβανία ως κομμουνιστής, παρά τις συνεχείς διαμαρτυρίες του πατέρα του, απόστρατου αντισυνταγματάρχη της Χωροφυλακής από το Βόλο.
Περίπου τα ίδια είχαν συμβεί και με όλους τους άλλους, προκειμένου να αιωρείται ο κομμουνιστικός κίνδυνος στα πλαίσια τότε του ψυχρού πολέμου, με ότι σήμαινε αυτό ταυτόχρονα στην εσωτερική πολιτική.
Ο πρώην πρωθυπουργός και υπουργός Εθνικής Αμύνης το 1952 Παναγιώτης Κανελλόπουλος με δήλωσή του στις 20 Μαρτίου του 1977, (25 χρόνια μετά), δήλωσε στον τύπο μεταξύ άλλων:
...Σήμερα θεωρώ τις δύο εκείνες αποφάσεις (Αεροδικείου και Αναθεωρητικού) πεπλανημένες. Τότε και εγώ είχα αμφιβολίες, αν ήταν όλοι αθώοι. Σήμερα όμως έχω τη βεβαιότητα ότι οι Αεροπόροι που κατηγορήθηκαν και καταδικάστηκαν δεν ήταν ένοχοι...
Ο Γεώργιος Μαύρος που είχε διατελέσει και αυτός Υπουργός Αμύνης την περίοδο εκείνη δήλωσε 25 χρόνια μετά, περίπου τα ίδια, ζητώντας την πλήρη δικαίωση των αεροπόρων.
Όταν χρόνια αργότερα ο Κωνσταντίνος Καραμανλής συναντήθηκε μ’ έναν από τους αμνηστευθέντες αξιωματικούς, τον συμπατριώτη του από τις Σέρρες Γεώργιο Μαδεμλή, του είπε ότι γνώριζε ότι «είναι αθώοι».
Σημειώσεις
Η Σύλληψη των Αεροπόρων δόθηκε στη δημοσιότητα από το ΓΕΑ στις 27 Φεβρουαρίου του 1952, δηλαδή περί τα μέσα της δεύτερης δίκης του Ν. Μπελογιάννη και των συντρόφων του, δίνοντας έτσι περισσότερη φόρτιση κομμουνιστικού κινδύνου στη δίκη εκείνη.
Η Δίκη των Αεροπόρων ξεκίνησε μόλις πέντε μήνες μετά την εκτέλεση των Ν. Μπελογιάννη, Δ. Μπάτση, Η. Αργυριάδη και Ν. Καλούμενου. Κατά δε τη διάρκεια αυτής και λίγες ημέρες πριν την έκδοση της απόφασης σημειώθηκαν δύο περιστατικά, ένα στο αεροδρόμιο του Τατοΐου και ένα στο αεροδρόμιο της Λάρισας, όταν και τα δύο αεροδρόμια τέθηκαν σε συναγερμό από κακή εκτίμηση νυκτερινών σκοπών.
Την επομένη των δύο περιστατικών οι εφημερίδες κυκλοφορούσαν με άρθρα για "απόπειρα κομμουνιστών να εισβάλουν στα αεροδρόμια". Προφανής στόχος τους, θεωρήθηκε τότε, η εκμαίευση όσο το δυνατόν βαρύτερης καταδικαστικής απόφασης. Ουδέποτε έγινε ανάκριση επί των δημοσιευμάτων εκείνων.
Τέλος δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι την ίδια εκείνη εποχή όλος σχεδόν ο διεθνής φιλοδυτικός τύπος είχε κυριολεκτικά σαρωθεί από τον Μακαρθισμό, που λάμβανε τεράστιες διαστάσεις με συνεχή επ΄ αυτού αρθρογραφία. Δυστυχώς μέσα σε τέτοιο κλίμα και ο ελληνικός τύπος δεν υπήρξε αμέτοχος συνεγείροντας την κομουνιστοφοβία, πολλές φορές με πηχυαίους τίτλους. Το γεγονός ότι οργανωτής της σκευωρίας ήταν ο ίδιος ο αρχηγός του ΓΕΑ Εμμανουήλ Κελαϊδής, στέλεχος του ΙΔΕΑ αλλά και πολιτικός φίλος του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Σοφοκλή Βενιζέλου, αποκάλυπτε τις τεράστιες κυβερνητικές ευθύνες για την κατάσταση που επικρατούσε στο στράτευμα και τις κραυγαλέες αντιφάσεις που διαπερνούν την τότε κυβέρνηση του Κέντρου.
Πηγές :
https://www.in.gr/2019/08/22/plus/features/diki-ton-aeroporon-pos-enorxistrothike-skeyoria-tou-1952/
https://el.wikipedia.org/wiki/Δίκη_των_Αεροπόρων
Δημ. Παραλίκας ταξ/ρχος ε.α. "Συνωμοσίες" Αθήνα 1982.
Βασ. Ραφαηλίδης "Ιστορία (κωμικοτραγική) του Νεοελληνικού Κράτους (1830-1974) Αθήνα 1993, σελ.334.
Βλάσσης Δέδες "Η Δίκη των Αεροπόρων" Αθήνα 1983, Εκδόσεις: Κάκτος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου