EUROVISION 1976 "ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΟΥ, ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΟΥ"

ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ, ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

EUROVISION 1976

"Παναγιά Μου, Παναγιά Μου"

Η συμμετοχή της Ουκρανίας, μετά την Ρωσική εισβολή και η επιτυχία του τραγουδιού της μας φέρνει στο νου μας την ελληνική συμμετοχή στα 1976

Η Ελληνική συμμετοχή στη Eurovision 1976, ήταν το τραγούδι "Παναγιά Μου, Παναγιά Μου" ερμηνευμένο στα Ελληνικά από τη Μαρίζα Κωχ.

Το τραγούδι είναι από τη Κωχ, ενώ οι στίχοι είναι του Μιχάλη Φωτιάδη και ο Μιχάλης Ροζάκης διηύθυνε την ορχήστρα.

Το "Παναγιά Μου, Παναγιά Μου" ήταν η δεύτερη συμμετοχή που εκπροσωπούσε την Ελλάδα στο διαγωνισμό, μετά το ντεμπούτο της στη Eurovision 1974. Η Ελλάδα δε συμμετείχε το 1975 σε ένδειξη διαμαρτυρίας στην πρωτοεμφάνιση της Τουρκίας στον Διαγωνισμό λόγω της προηγηθείσης εισβολής της στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974. Την χρονιά αυτή η Τουρκία κατέλαβε την τελευταία θέση.

Tο 1976 η Ελλάδα αποφάσισε να επανεμφανιστεί στο διαγωνισμό της Γιουροβίζιον μετά την αποχή της προηγούμενης χρονιάς και θέλησε αυτή την φορά να καταγγείλει τον Αττίλα στην Κύπρο. Το τραγούδι ήταν κατακραυγή ενάντια στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο και στη γενικότερη εξωτερική της πολιτική.

Το τραγούδι της δεύτερης αυτής συμμετοχής ήταν επιλογή του Μάνου Χατζιδάκι ως διευθυντή του Τρίτου Προγράμματος. Επρόκειτο για ένα μοιρολόι που θα το παρουσίαζε στο ευρωπαϊκό κοινό η μαυροφορεμένη Μαρίζας Κωχ και θα μιλούσε για την τουρκική στρατιωτική εισβολή και το δράμα του Κυπριακού λαού.

Το «Παναγία μου – Παναγία μου», προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων και τάραξε τα νερά της Γιουροβιζιον.

Η Μαρίζα Κωχ, σε συνέντευξη της αποκάλυψε το παρασκήνιο της ανάθεσης από τον Μάνο Χατζιδάκι, που ήταν ο διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος τότε.

Όλα έγιναν μέσα σε ένα βράδυ, όταν την πήρε τηλέφωνο ο Χατζιδάκις και της είπε ξεκάθαρα να φύγει αμέσως για την Χάγη μαζί με ένα λαούτο μόνο.

Ήθελε το τραγούδι μέσα σε ένα βράδυ, για να προλάβουν να κατοχυρώσουν την συμμετοχή της Ελλάδας στο διαγωνισμό. Μαζί με τον Μάικ Ροζάκη, έγραψαν μέσα από το τηλέφωνο το τραγούδι «Παναγία μου – Παναγία μου». Όταν το περιεχόμενο του τραγουδιού έγινε γνωστό, οι Τούρκοι που ζούσαν μόνιμα στην Χάγη έκαναν συγκέντρωση διαμαρτυρίας ενάντια στη συμμετοχή της χώρας μας...

Στην Ελλάδα ετοιμάζεται και το φιλμάκι προώθησης, που έφτιαξε ο σκηνοθέτης Κώστας Φέρρης, με πλάνα από το Μυστρά και τη Μαρίζα με πένθιμη περιβολή και ερμηνευτικό ύφος, θρηνητικό, αλλά και αποφασισμένο και γενναίο.

Μόλις το βίντεο παίχτηκε στο εξωτερικό, άρχισαν να αντιδρούν για τους στίχους οι Γκρίζοι Λύκοι στην Τουρκία και ξεσηκώνουν στην Ευρώπη, τους Τούρκους μετανάστες που εργάζονταν εκεί. Οι αντιδράσεις των Τούρκων της Ευρώπης κορυφώνονται με μια διαδήλωση έξω από το χώρο διεξαγωγής του φεστιβάλ, όπου σύμφωνα με τον Τύπο συμμετείχαν 60.000 άνθρωποι!

Η Τουρκία αρνείται να συμμετάσχει στη Eurovision, σε ένδειξη διαμαρτυρίας.

Στις 3 Απριλίου 1976, η Μαρίζα Κωχ απτόητη βγήκε να τραγουδήσει στη σκηνή, ενώ την συμβούλευαν να μην το τολμήσει, αφού διέτρεχε άμεσο κίνδυνο η ζωή της.

Οι διοργανωτές, την πληροφόρησαν λίγα δευτερόλεπτα πριν εμφανιστεί, ότι υπήρχε ελεύθερος σκοπευτής απέναντι της με εντολή αν χρειαστεί να την πυροβολήσει. Οι διοργανωτές απέτρεψαν την τραγουδίστρια να βγει να τραγουδήσει το κομμάτι ή αν το έκανε, να υπέγραφε πρώτα ένα χαρτί με το οποίο να αναλαμβάνει η ίδια την ευθύνη αν κάτι της συμβεί. Εκείνη έκανε δυο βήματα, αγνοώντας τις απειλές και βρέθηκε στην σκηνή τραγουδώντας ένα μοιρολόι που εξιστορούσε τις θηριωδίες των Τούρκων απέναντι στον κυπριακό λαό.

Το φόρεμα της "Fata Morgana" ήταν έμπνευση της Νίκης Γουλανδρή. Συνοδευόταν από ένα αυθεντικό βυζαντινό κόσμημα, χρυσάφι μισό κιλό, το οποίο φυλασσόταν στη ξενοδοχειακή θυρίδα της Χάγης.

Οι οδηγίες του Μάνου Χατζιδάκι δεν αφορούσαν μόνο την ερμηνεία, αλλά και το όλο στήσιμο της πάνω στη σκηνή: “Μόνο στο τέλος του τραγουδιού, στην τελευταία κορόνα, να απλώσεις τα χέρια για να φανεί το πένθος μας για την Κύπρο”.

Διότι, σύμφωνα με τον Χατζιδάκι και την Κωχ, το φόρεμα που φόρεσε το βράδυ του διαγωνισμού, δεν ήταν ένα ένδυμα απλής επίδειξης, αλλά ένδειξη πένθους και θρήνου.

Στο πλευρό της είχε δυο ανθρώπους που εκπροσωπούσαν σχεδόν κάθε τάση στην ελληνική μουσική σκηνή: Από τη μια, ως διευθυντής ορχήστρας συμμετείχε ο χαμογελαστός, ψύχραιμος και κομψός Μάικ Ροζάκης. Γεννημένος έξω από την κυρίως Ελλάδα, στη «διεθνή» Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, είχε ξεκινήσει τη μουσική του πορεία στην Ελβετία, σε ηλικία 17 χρονών, στο συγκρότημα Potflair, βιρτουόζος πιανίστας, συνθέτης, μαέστρος και καθηγητής, και τραγουδιστής και μπασίστας των ροκ συγκροτημάτων Charms, Juniors και Playboys, στην Ελλάδα. Από την άλλη έπαιζε ο παραδοσιακός λαουτάρης Δημήτρης Ζουμπούλης, με εμφάνιση που δεν έδειχνε την παραμικρή πρόθεση εναρμόνισης με το μοντέρνο ύφος του φεστιβάλ.

Ένα βαθύτατα πολιτικό τραγούδι, για μια Ευρώπη που ήταν απούσα και για μια Τουρκία, που παρόλη την καταδικαστέα πράξη της, παρέμενε ατιμώρητη. Η τουρκική κρατική τηλεόραση διέκοψε τη μετάδοση του διαγωνισμού την ώρα της ελληνικής συμμετοχής, βάζοντας στη θέση της, ένα εθνικό τουρκικό τραγούδι με τίτλο «Memleketim» (μητέρα-πατρίδα), το οποίο αποτέλεσε ένα από τα σύμβολα της Τουρκίας, κατά την περίοδο της εισβολής. Η EBU, τιμώρησε την στάση της Τουρκίας τότε, απαγορεύοντας της τη συμμετοχή έως το 1978, όπου και επέστρεψε, ενώ παράλληλα έθεσε όρο να μην επιτρέπονται πολιτικά τραγούδια στο διαγωνισμό.

Το "Παναγιά Μου, Παναγιά Μου" ερμηνεύτηκε δέκατο σε σειρά εμφάνισης σε 18 συμμετοχές της βραδιάς μετά την Άν-Καρίν Στρόμ της Νορβηγίας με το "Mata Hari" και πριν τον Fredi & Ystävät της Φιλανδίας με το "Pump-Pump".

Η Ελλάδα πήρε την 13η θέση το διαγωνισμό, συγκεντρώνοντας μόλις 20 βαθμούς, οι οκτώ εκ των οποίων ήταν από τη Γαλλία. Επίσης, έλαβε πέντε από την Ιταλία, τέσσερις από την Ισλανδία, δύο από το Βέλγιο κι έναν από την Πορτογαλία. Η θέση, ήταν το τελευταίο που απασχολούσε τους συμμετέχοντες στην ελληνική αποστολή.

Κατά την επιστροφή τους στην πατρίδα, ο Μάνος Χατζιδάκις με επιστολή που απέστειλε στον Τύπο ξεκαθάρισε:

“Διάβασα πολλές επικρίσεις εναντίον της Ραδιοφωνίας, για το ότι δεν εναρμονίστηκε με το επίπεδο της Eurovision και για το ότι δεν έγινε “δημοκρατικότερα” η επιλογή, ώστε “να πετύχουμε”. Πουθενά δε διάβασα τη μόνη, τη μία και τη σωστή άποψη. Ότι δε διαθέτουμε ηλίθιο τραγούδι και είμαστε μια χώρα που έχει τεράστια και αξιόλογη μουσική παράδοση. Λάβαμε μέρος, διότι έπρεπε να δηλώσουμε παρουσία. Διαλέξαμε ένα τραγούδι που μας ταιριάζει και δε μας έκαμε εκ των υστέρων να ντραπούμε. Αν πετυχαίναμε, ίσως να ντρεπόμουν, μια κι εγώ προσωπικά σαν υπεύθυνος, πρώτη φορά συνειδητοποίησα το επίπεδο του θορυβώδους αυτού διαγωνισμού“....

ΣΤΙΧΟΙ :

ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΟΥ, ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΟΥ!

Κάμπος γεμάτος πορτοκάλια, όι όι, μάνα μου!

Που πέρα ως πέρα απλώνετ’ η ελιά

Γύρω χρυσίζουν τ’ ακρογιάλια, όι όι, μάνα μου!

Και σε θαμπώνει, θαμπώνει η αντηλιά

Στον τόπο αυτό όταν θα πάτε, όι όι, μάνα μου!

Σκηνές αν δείτε, αν δείτε στη σειρά

Δε θα `ναι κάμπινγκ για τουρίστες, όι όι, μάνα μου!

Θα `ναι μονάχα, μονάχα προσφυγιά

Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου!

Κι αν δείτε ερείπια γκρεμισμένα, όι όι, μάνα μου!