«Το βραχιόλι της φωτιάς» και οι ναζιστές Γερμανοί εγκληματίες πολέμου
«Το βραχιόλι της φωτιάς», η νέα σειρά της ΕΡΤ ταξιδεύει το τηλεοπτικό κοινό από τη Θεσσαλονίκη μέχρι το Άουσβιτς. Πρόκειται για μια σειρά μυθοπλασίας που βασίζεται στο ομότιτλο βιβλίο της Βεατρίκης Σαΐας-Μαγρίζου και ταξιδεύει το κοινό στις αρχές του 20ού αιώνα καταγράφοντας το συγκλονιστικό οδοιπορικό μιας εβραϊκής οικογένειας της Θεσσαλονίκης. Όπως λέει η συγγραφέας το βιβλίο της στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα που της διηγήθηκε ο πατέρας της.
Στις 6.2.43 φτάνει στη Θεσσαλονίκη μια επιτροπή των SD με επικεφαλής τους Ντήτερ Βισλιτσένι και Αλόις Μπρύνερ και βάζει σε κίνηση τον μηχανισμό για το οριστικό ξεκλήρισμα των Εβραίων. Οι ναζί κρύβοντας τις πραγματικές τους προθέσεις, ισχυρίζονται μέσω του Αρχιρραβίνου Κόρετς, τον οποίο διορίζουν και πρόεδρο, ότι αποβλέπουν στην αναδιοργάνωση της Κοινότητας σε μια αυτόνομη περιοχή της πόλης με δικό της Δήμαρχο και Επιμελητήριο. Στις 6 Μαρτίου 1943 απαγορεύεται η έξοδος των Εβραίων από τα γκέτο, ενώ στο συνοικισμό του Βαρώνου Χιρς στήνεται το σκηνικό για την τελευταία πράξη της τραγωδίας. Εκεί θα οδηγηθεί το ανθρώπινο κοπάδι έτοιμο να παραδοθεί στη σφαγή. Στις 15 Μαρτίου 1943 ο πρώτος συρμός με προορισμό τα στρατόπεδα του θανάτου Aουσβιτς και Μπιρκενάου ξεκινάει και σε λίγες εβδομάδες η κοινότητα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης έχει μεταφερθεί στους τόπους της εξόντωσης.
Όμως η εξόντωση της Εβραϊκης Κοινότητας της Θεσσαλονίκης δεν είναι το μοναδικό έγκλημα των ναζιστών στον Ελλαδικό χώρο. Η Ελλάδα από το 1941 έως το 1945 στενάζει κάτω από την μπότα των Γερμανών Ναζιστών, των συμμάχων τους και των ντόπιων δοσίλογων. Έτσι μικρά και μεγάλα ολοκαυτώματα λαμβάνουν χώρα σε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο.
Και έρχεται η μέρα της απελευθέρωσης και συστήνεται τον Ιούνιο του 1945 με Αναγκαστικό Νόμο το Ελληνικόν Εθνικόν Γραφείον Εγκλημάτων Πολέμου με σκοπό την εξακρίβωση εγκλημάτων πολέμου που είχαν διαπραχθεί κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου από όργανα των εχθρικών κρατών κατά φυσικών ή νομικών προσώπων εντός της ελληνικής επικράτειας και ελλήνων υπηκόων στο εξωτερικό. Το Γραφείο τελούσε υπό την εποπτεία του Υπουργού Δικαιοσύνης. Στη συντακτική πράξη οριζόταν η διαδικασία που θα ακολουθούσε το Γραφείο κατά την άσκηση των καθηκόντων του και συνιστούσε στην Αθήνα Ειδικό Στρατοδικείο.
Εδώ
θα πρέπει να αναφερθεί ιδιαίτερα η δράση του Αντιεισαγγελέα Εφετών Ανδρέα Χ.
Τούση ο οποίος στα 1952, όταν υπηρετούσε στο Εφετείο Αθηνών, ανέλαβε τη
Διεύθυνση του Γραφείου Εγκληματιών Πολέμου και ανέπτυξε έντονη δραστηριότητα,
εδώ και στη Γερμανία, για την ανεύρεση και σύλληψη εγκληματιών πολέμου. Έτσι κατά
τη διάρκεια της λειτουργίας του Γραφείου κατόρθωσε να στοιχειοθετήσει
κατηγορίες και να ασκήσει διώξεις για 800 Γερμανούς στρατιωτικούς,
Αποτέλεσμα των ενεργειών του ήταν και η σύλληψη στην Ελλάδα, τον Απρίλιο του 1957, του Γερμανού εγκληματία πολέμου Μαξ Μέρτεν τον οποίο, παρά τις πιέσεις που ασκήθηκαν για την παράδοσή του στις γερμανικές δικαστικές αρχές, προφυλάκισε και παρέπεμψε ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων, με αποτέλεσμα να καταδικασθεί σε κάθειρξη είκοσι πέντε ετών.
Η περίπτωση του Μαξιμιλιανού Μέρτεν
Σύμφωνα με άρθρο του δημοσιογράφου και συγγραφέα Γ. Λεονταρίτη στην εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" στις 8.2.1997 ο περιβόητος Μαξ Μέρτεν με τη συναίσθηση ότι ήταν απολύτως ασφαλής, παρουσιάσθηκε ένα πρωινό του Μαΐου 1957 στο Γραφείο Εγκληματιών Πολέμου στην Αθήνα, για να εξετασθεί ως μάρτυς υπερασπίσεως του συμπατριώτη του, επίσης εγκληματία πολέμου, Αρθούρου Μάισνερ. Ο αρμόδιος δικαστικός άκουσε κατάπληκτος το όνομα του επισκέπτη που στεκόταν μπροστά του με αγέρωχο ύφος:
- Λέγομαι Μαξιμιλιανός Μέρτεν...
Ο δικαστικός, χωρίς να προδώσει την ταραχή που τον κατείχε, με κάποιο πρόσχημα βγήκε από το γραφείο του και τηλεφώνησε στον αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, τον Ανδρέα Χ. Τούση, που ήταν και ο προϊστάμενος του Γραφείου Εγκληματιών Πολέμου. Ο Τούοης έδρασε κεραυνοβόλα. Ειδοποίησε την αστυνομία και διέταξε να συλληφθεί αμέσως ο αλλοδαπός που βρισκόταν εκείνη τη στιγμή στο γραφείο του ανακριτή. Η διαταγή εκτελέσθηκε και ο Μέρτεν έκπληκτος άκουσε τους αστυνομικούς να του ανακοινώνουν ότι βρισκόταν υπό κράτηση. Μέσα στο κελί της φυλακής του ο Μέρτεν εργαζόταν δραστήρια. Εφοδιάσθηκε με έγγραφα, δεχόταν επισκέψεις Γερμανών διπλωματών και πρότεινε μάρτυρες. Μεταξύ αυτών που κάλεσε για μάρτυρες υπερασπίσεως του, ήσαν ο τότε υφυπουργός Εθν. Αμυνας Γ. Θεμελής και η σύζυγος του υπουργού Εσωτερικών, η Δοξούλα Λεοντίδου-Μακρή.
Στο μεταξύ, η Μπον πίεζε με όποιους τρόπους μπορούσε για το θέμα των εγκληματιών πολέμου και ήθελε με κάθε τρόπο να σταματήσει ο θόρυβος. Έτσι, τον Νοέμβριο του 1958, η γερμανική κυβέρνηση εξεδήλωσε στην ελληνική πλευρά την επιθυμία της να φέρει στη χώρα μας κεφάλαια, συγχρόνως όμως, δεν έκρυψε τον εκβιασμό: έπρεπε να σταματήσει η δίωξη των εγκληματιών πολέμου στην Ελλάδα, ώστε παράγοντες της οικονομικής και πολιτικής ζωής της Γερμανίας που βαρύνονταν με εγκλήματα ή είχαν εντάλματα για την κατοχική δράση τους στην Ελλάδα, να μπορούσαν να έρχονται και να φεύγουν ανενόχλητοι. Στα τέλη Ιανουαρίου του 1959 η κυβέρνηση της ΕΡΕ έφερε στη Βουλή για συζήτηση νομοσχέδιο «περί αναστολής διώξεως εγκληματιών πολέμου», με εισηγητή τον Β. Παπαρρηγόπουλο. Ακολούθησαν θυελλώδεις συνεδριάσεις στο Κοινοβούλιο, από τις οποίες δεν έλειψαν τα ζωηρά επεισόδια.
Πώς έφυγε ο Μέρτεν από την Αθήνα
Ο Μέρτεν καταδικάσθηκε από ελληνικό δικαστήριο σε 25ετή πρόσκαιρο κάθειρξη. Ύστερα όμως από 8 μήνες, το πρωινό της 5ης Νοεμβρίου 1959, ο Εισαγγελέας Εφετών διέταξε την απέλαση του παλαιού ναζί στη Γερμανία.· Ουσιαστικά επρόκειτο για απελευθέρωση. Ξημερώματα τον αποφυλάκισαν και υπάλληλος της γερμανικής πρεσβείας τον παρέλαβε για να τον συνοδεύσει στο αεροδρόμιο.
Από τις φυλακές Αβέρωφ ο Μέρτεν οδηγήθηκε στην πρεσβεία της χώρας του, παρέμεινε μέχρι τις 11 π.μ. κι από εκεί τον πήγαν στο αεροδρόμιο. Φαινόταν χαρούμενος και φορούσε ένα γκρι φανελένιο κοστούμι. Η αστυνομία δεν επέτρεψε στους φωτορεπόρτερ να φωτογραφίσουν τη σκηνή της αναχωρήσεως του δημίου της Θεσσαλονίκης. Στη 1.15' το μεσημέρι θα απογειωνόταν το τετρακίνητηριο της «Λουφτχάνσα» που τον περίμενε. Μαζί με τον Γερμανό, ανέβηκε στο αεροσκάφος και ο δικηγόρος του, Ματσούκας. Έξι λεπτά προ της αναχωρήσεως του αεροπλάνου, κάποιος τηλεφώνησε στη «Λουφτχάνσα» ότι είχε τοποθετηθεί ωρολογιακή βόμβα στο αεροσκάφος! Αμέσως οι αρχές ασφαλείας σήμαναν συναγερμό. Από τον αερολιμένα τους πληροφόρησαν ότι το αεροσκάφος είχε απογειωθεί. Από τον πύργο ελέγχου δόθηκε εντολή στον πιλότο να επιστρέψει. Ο αερολιμενάρχης, ο υπεύθυνος ασφαλείας του αεροδρομίου και ο αρχηγός της Αστυνομίας Θ. Ρακιντζής διέταξαν λεπτομερή έρευνα, ενώ εκκενώθηκε ο τελευταίος διάδρομος. Τελικά, το τε-τρακινητήριο της «Λουφτχάνσα» απογειώθηκε ξανά, στις 2 το μεσημέρι, αφού διαπιστώθηκε ότι επρόκειτο για φάρσα...
Στα τέλη Σεπτεμβρίου του 1960, η γερμανική εφημερίδα «Ηχώ του Αμβούργου» και το περιοδικό «Σπίγκελ» δημοσίευσαν αφηγήσεις του Μέρτεν, σύμφωνα με τις οποίες ο υπουργός Εσωτερικών Δημ. Μακρής, η σύζυγος του Δοξούλα και ο υπουργός Αμυνας Γ. Θεμελής, ως νομάρχης Πέλλης κατά την Κατοχή, συνεργάζονταν με τις γερμανικές αρχές. Όπως ήταν επόμενο, προκλήθηκε πολιτική θύελλα και το θέμα ήλθε στη Βουλή. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης ζήτησαν «κάθαρση του άγους της υποθέσεως Μέρτεν. με προσφυγή στα γερμανικά δικαστήρια...».
Τη συνεδρίαση της 12ης Οκτωβρίου 1960 στη Βουλή άνοιξε ο αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως Παν. Κανελλόπουλος, ο οποίος είπε ότι η κυβέρνηση διά της πρεσβείας μας στην Μπον, εξέδωσε ανακοίνωση που απεδείκνυε την ανακρίβεια των ισχυρισμών του Μέρτεν, ενώ ο υπουργός Δικαιοσύνης Κ. Καλλίας ανέφερε ότι οι λόγοι που καθιστούσαν ορθή την επιλεγείσα από την ελληνική κυβέρνηση προσφυγή στα ελληνικά δικαστήρια, ήταν ουσιαστικοί και νομικοί.
Ο πρόεδρος της ΕΔΑ Ιω. Πασαλίδης ρώτησε: «Διατί απελύσατε τον Μέρτεν; Τότε απεκλείσατε την εκδοχήν ότι επιέσθητε από την Μπον δι' οικονομικούς λόγους. Τι μένει; Οτι σας εξεβίαζαν...». Ο αρχηγός της «Δημοκρατικής Ενώσεως» Ηλ. Τσιριμώκος τόνισε ότι: «Έναντι των καταδοτών, των διερμηνέων και των υπαλλήλων των κατακτητών, υπάρχει η αμάραντος δόξα της Εθνικής Αντιστάσεως», ενώ ο αρχηγός των Φιλελευθέρων Σοφ. Βενιζέλος εξέφρασε τη γνώμη ότι «η κυβέρνησις διεχειρίσθη το όλον θέμα κατά τρόπον ατυχή, ο οποίος μάλιστα εξέθεσε το γόητρον της Ελλάδος εις το εξωτερικόν με τας συνεχείς ασυνέπειας και παλινωδίας». Ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής από την αρχή δήλωσε: «Πολύ συντόμως θα εντρεπώμεθα διότι αι χυδαίαι συκοφαντίαι ενός αλλοεθνούς εγκληματίου εγένοντο, έστω και προσκαίρως, επίκεντρον της δημοσίας ζωής» και πρόσθεσε: «Η κυβέρνηση ευθύς εξ αρχής ενημέρωσε την κοινήν γνώμην επί της αθλίας αυτής υποθέσεως. Και διά της προσφυγής των θιγομένων ενώπιον της ελληνικής δικαιοσύνης και της ψήφισε ως ειδικού νόμου, επιτρέποντος εις τον εν λόγω εγκληματία πολέμου να προσέλθει εις την Ελλάδα και να επιβεβαιώσει τας κακοηθείας του, εδημιούργησε όλας τα προϋποθέσεις διά την πλήρη διαφώτισιν της κοινής γνώμης...».
Δίωξη των εγκληματιών πολέμου
Όπως είναι γνωστό, οι Γερμανοί ναζί διέπραξαν και στην Ελλάδα πλήθος εγκλημάτων κατά τη διάρκεια του Β’Παγκοσμίου Πολέμου. Καλάβρυτα, Δίστομο, Κλεισούρα, Τρίπολη, Κάνδανος, Κομμένο Άρτας, Λιγκιάδες Ιωαννίνων και πολλά άλλα μέρη της χώρας μας γνώρισαν την γερμανική αγριότητα. Χιλιάδες αθώοι Έλληνες πλήρωσαν με τη ζωή τους την εκδικητική μανία των Γερμανών πολύ συχνά χωρίς κανέναν απολύτως λόγο. Άλλες φορές η δράση Ελλήνων ανταρτών που σκότωναν κάποιους Γερμανούς οδηγούσε σε αντίποινα από τους ναζί με την αναλογία 100:1. Ως και 100 νεκροί Έλληνες για κάθε νεκρό Γερμανό.
Η Ναζιστική Γερμανία πριν την εισβολή της στην Ελλάδα είχε συλλέξει μέσω κατασκόπων στοιχεία για τις υλικές υποδομές της χώρας μας: βιομηχανίες τροφίμων και ελαστικών, κλωστοϋφαντουργία, σιδηροβιομηχανία, μεταλλεύματα. Κατά την πρώτη περίοδο της Κατοχής έγινε μια πραγματική λεηλασία της Ελλάδας. Μεταπολιτευτικοί αναλυτικοί πίνακες δείχνουν: κλοπή νομισματικού χρυσού, αχρήστευση του 40% της καλλιεργήσιμης γης, του 60% – 80% των χερσαίων και θαλάσσιων μεταφορικών μέσων, ζημιές σε μεταλλουργικές και μηχανολογικές εγκαταστάσεις, βιομηχανία, οικισμούς, κτίρια, οδούς, λιμάνια, δομικά υλικά, υδραυλικά έργα, οικοσκευές, γεωργικά προϊόντα, μηχανήματα, σιδηροδρόμους κλπ. Επίσης οι ναζί άρπαξαν ή κατέστρεψαν αρχαιολογικούς θησαυρούς.
Μετά την ήττα και την άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας (5 Ιουνίου 1945) ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έληξε. Οι μείζονες εγκληματίες πολέμου παραπέμφθηκαν στο διεθνές Στρατοδικείο της Νυρεμβέργης, για εγκλήματα κατά της ειρήνης, Εγκλήματα Πολέμου και Εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας ή Κοινό Σχέδιο ή Συνωμοσία κατά την τέλεση των παραπάνω εγκλημάτων. Η Ελλάδα συμμετείχε στη διαδικασία με οκτώ παρατηρητές. Τόσους έστειλαν επίσης η Ολλανδία και η Τσεχοσλοβακία.
Μέρος της απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου, αναφέρεται και στην επίθεση των δυνάμεων του Άξονα κατά της Ελλάδας. Ο στρατηγός Alfred Jodl καταδικάστηκε για εγκλήματα εναντίον της ειρήνης και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και τις επιθέσεις εναντίον της Ελλάδας, της Γιουγκοσλαβίας, της Νορβηγίας και της Τσεχοσλοβακίας. Ένα μικρό μέρος της απόφασης αφορά τη «δίωξη των Εβραίων». Η εξόντωση των Ρομά και των Σίντι αγνοήθηκε σχεδόν ολοκληρωτικά τότε, αλλά και ως σήμερα.
Στη «ζώνη» επίσης των Η.Π.Α., πραγματοποιήθηκαν δώδεκα δίκες εγκληματιών πολέμου. Τρεις από αυτές, είχαν και ελληνικό ενδιαφέρον.
Η δίωξη των εθνικοσοσιαλιστικών εγκλημάτων στην Ελλάδα καθυστέρησε, κυρίως λόγω αναβλητικότητας της πρώτης ελληνικής μεταπολεμικής κυβέρνησης.
Τον Ιούνιο του 1945, ιδρύθηκε τελικά το Ελληνικό Εθνικό Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου, η δικαιοδοσία του οποίου εκτεινόταν σε εγκλήματα κατά Ελλήνων υπηκόων.
Η Επιτροπή Εγκλημάτων Πολέμου των Ηνωμένων Εθνών, ενέκρινε την αναγραφή των ονομάτων 1.127 Γερμανών, 470 Ιταλών, 242 Βουλγάρων και 410 Αλβανών (!), υπηκόων (κάτι μάλλον άγνωστο ως σήμερα), στον κατάλογο εγκληματιών πολέμου με δράση στην Ελλάδα.
Το έργο του Εθνικού Γραφείου Εγκλημάτων Πολέμου, ήταν συνεπώς πολύ δύσκολο. Κάποιοι Γερμανοί εγκληματίες πολέμου, είχαν σκοτωθεί, όπως ο Συνταγματάρχης Joseph Salminger. Το τέλος του πολέμου δεν πρόλαβε και ο Paul Otto Radomski, Διοικητής του στρατοπέδου του Χαϊδαρίου, ενώ ο Walter Schimana (1898-1948), τελευταίος Ανώτατος Διοικητής των SS και της Αστυνομίας στην Ελλάδα, αυτοκτόνησε στις αυστριακές φυλακές, προφανώς φοβούμενος την έκδοσή του στην Ελλάδα.
Ο Πτέραρχος Alexander Lohr (1885-1947), ο οποίος διέταξε την επιβολή σκληρών αντιποίνων (50 Έλληνες άμαχοι για κάθε νεκρό Γερμανό) και τη μαζική εκτέλεση 5.000 αιχμαλώτων στην Κεφαλλονιά, μετά το τέλος του Πολέμου εκδόθηκε στη Γιουγκοσλαβία, όπου είχε επίσης πρωτοστατήσει σε εγκληματικές ενέργειες, δικάστηκε και εκτελέστηκε.
Ως το 1949, έγιναν στην Ελλάδα 17 δίκες για εθνικοσοσιαλιστικά εγκλήματα. Τρεις από τους κατηγορούμενους, καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν. Πρόκειται για τους :
1 Bruno Bràuer, Πτέραρχος. Κατηγορήθηκε για μαζικά εγκλήματα ως Διοικητής του Φρουρίου Κρήτης (Festung Kreta). Καταδικάστηκε το 1946 και η θανατική ποινή εκτελέστηκε στις 20.5.1947
2 Friedrich-Wilhelm Muller, Στρατηγός Κατηγορήθηκε για εγκλήματα που διαπραχθήκανε στην Κρήτη. Καταδικάστηκε το 1946 και η θανατική ποινή εκτελέστηκε στις 20.5.1947
3 Fritz Schubert, Ανθυπολοχαγός. Καταδικάστηκε για κατά συρροή ανθρωποκτονίες στην Κρήτη και την Μακεδονία. Η δίκη του έγινε το 1947. Καταδικάστηκε εις θάνατον και η θανατική ποινή εκτελέστηκε στις 22.10.1947
Παύση δίωξης των εγκληματιών πολέμου
Η ελληνική οικονομία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο, είχε καταστραφεί. Οι ελληνικές κυβερνήσεις είδαν στην Δ. Γερμανία (ΟΔΓ), έναν ισχυρό παράγοντα που θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανόρθωση της οικονομίας. Έτσι, επιλέχθηκε μια λογική συμβιβασμού και συμψηφισμού με τους Γερμανούς που βρίσκονταν σε ελληνικές φυλακές. Το 1951, μόνο τρεις Γερμανοί πολίτες βρίσκονταν στις ελληνικές φυλακές, ενώ στην Ολλανδία οι αντίστοιχοι κρατούμενοι ήταν 100 και στη Γαλλία 600.
Από το 1952, η Ελλάδα προώθησε στην ΟΔΓ περίπου 200 δικογραφίες, για 850 Γερμανούς πολίτες. Η αδράνεια και η απροθυμία των γερμανικών αρχών, ήταν χαρακτηριστικές.
Μόνο μία (!) δίκη με «ελληνικό ενδιαφέρον» έγινε στην ΟΔΓ. Ο Richard S., Λοχαγός της Wehrmacht, απαλλάχθηκε από την κατηγορία του φόνου έξι αμάχων στην περιοχή των Χανίων το 1944 (Άουγκσμπουργκ 1951). Καμία άλλη από τις 800 δικογραφίες που διαβίβασε το Ελληνικό Γραφείο Πολέμου στην ΟΔΓ από το 1952 ως το 1959 δεν εκδικάστηκε...
Αντίθετα, στην, τέως, Ανατολική Γερμανία (ΛΔΓ), έγιναν περισσότερες δίκες και αρκετοί ναζί καταδικάστηκαν.
Η βαρύτερη ποινή (ισόβια), επιβλήθηκε το 1960 στον Arthur Adolf Grimmer για ανθρωποκτονίες στην Πελοπόννησο. Ο Grimmer, εκτός των άλλων, κατηγορήθηκε και για απόπειρα ανθρωποκτονίας, καθώς στον Πύργο της Ηλείας άρπαξε ένα βρέφος από την αγκαλιά της μητέρας του και το εκσφενδόνισε στον τοίχο! Για την ίδια φρικιαστική υπόθεση, καταδικάστηκε το 1948 στο Μαγδεμβούργο ο Andreas Hertel.
Όπως δήλωσε διπλωμάτης της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας (Δυτική Γερμανία) στην Αθήνα το 1957, η Ελλάδα δίκαια ένιωθε αδικία και πίκρα καθώς παρά τις βαρύτατες απώλειες «δεν βρήκε από τη γερμανική πλευρά την οικονομική υποστήριξη που υπολόγιζε, την οποία έλαβαν πλουσιοπάροχα τόσο οι Γιουγκοσλάβοι όσο και οι Τούρκοι (!) γείτονές της».
Ποιος ευθύνεται γι’ αυτό; Σε μεγάλο βαθμό οι ελληνικές κυβερνήσεις. Είναι χαρακτηριστικό, ότι το Ελληνικό Εθνικό Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου, παρά τα επίμονα αιτήματα προς το Υπουργείο Εξωτερικών, δεν στελεχώθηκε με δακτυλογράφο και μεταφραστή (!!!).
Έτσι, οι δικογραφίες περιείχαν ανακρίβειες και παραλείψεις, κάτι που αποτέλεσε ένα «καλοδεχούμενο άλλοθι» για τις γερμανικές Αρχές, όταν κλήθηκαν να χειριστούν αργότερα τις υποθέσεις αυτές.
Άλλωστε, οι Γερμανοί δεν είχαν καμία διάθεση να τιμωρηθούν οι ναζί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο Alois Brunner, υπεύθυνος για εγκλήματα πολέμου και στην Ελλάδα. Διέφυγε υπό άγνωστες συνθήκες στη Μέση Ανατολή και με ψευδώνυμο, έκανε λαμπρή καριέρα ως έμπορος και (ανεπίσημος) κατάσκοπος της ΟΔΓ στη Συρία.
Από τα μέσα της δεκαετίας του ’50 άλλωστε, η ΟΔΓ θεωρούσε ως υπεύθυνους για τα εγκλήματα πολέμου τους Hitler, Himmler, Heydrich και τα ανώτατα στελέχη του NSDAP…
Τελικά το Εθνικό Γραφείο για τα εγκλήματα πολέμου καταργήθηκε με το Ν.Δ. «Περί τροποποιήσεως της περί εγκληματιών πολέμου νομοθεσίας» τον Νοέμβριο του 1959. Με αυτό το νομοθετικό διάταγμα καταργούνταν ο νόμος 384/1945 και η συντακτική πράξη 73/1945 και οι αρμοδιότητές του Γραφείου μεταβιβάζονταν στον Εισαγγελέα Εφετών Αθηνών (διοικητική και εισαγγελική δικαιοδοσία) και στο Συμβούλιο Εφετών Αθηνών. Με το άρθρο 7 του Ν.Δ. οριζόταν ότι τα αρχεία του Γραφείου περιέρχονταν στην Εισαγγελία Εφετών Αθηνών, και οι δικογραφίες κατά των εγκληματικών πολέμου και ό,τι σχετιζόταν με τη δικαστική λειτουργία στο Εφετείο Αθηνών.
Όταν οι μνήμες ξυπνούν
Όμως κάποια χρόνια αργότερα στα 1997 μια άλλη υπόθεση εγκληματία ναζί ήρθε να απασχολήσει την κοινή γνώμη. Ο Γερμανός ναζί Αλόις Μπρουνερ κρυβόταν στη Δαμασκό. Ο περισσότερο καταζητούμενος εγκληματίας πολέμου διέμενε 38 ολόκληρα χρόνια στη Δαμασκό ανενόχλητος. Όμως σε ηλικία 84 ετών ο αυστριακής καταγωγής-Αλόις Μπρουνερ, εντοπίστηκε να μένει στην οδό Χαντάτ 7 με ψευδώνυμο Τζορτζ Φίσερ.
Ο Μπρουνερ κατηγορείτο για την εξόντωση 120.000 Εβραίων στους θαλάμους των αερίων κι ανάμεσα τους ήσαν τουλάχιστον 300 παιδιά. Απ' αυτούς, οι 60.000 ανήκαν στην εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης. Όπως έγραψε τότε ο «Ομπζέρβερ», ένας από τους λόγους της αδιαφορίας των ΗΠΑ για τον Μπρουνερ «είναι πως ο παλαιός ναζί (όπως και ο συνάδελφος του Μπάρμπι, ο «χασάπης της Λυών») ήταν έμμισθος πράκτωρ των μυστικών αμερικανικών υπηρεσιών, στην αρχή του ψυχρού πολέμου».
Ο επικεφαλής της εβραϊκής κοινότητας στη Θεσσαλονίκη Ανδρ. Σεφίχα δήλωσε σε ανταποκριτή του γαλλικού πρακτορείου ειδήσεων: «Ελπίζω ότι οι προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης θα ευδοκιμήσουν αυτή τη φορά, καθώς η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχει καλές σχέσεις με τη Συρία». Ο τότε εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών κ. Κ. Μπίκας διευκρίνισε ότι «το θέμα δεν αφορά το υπουργείο Εξωτερικών αλλά το υπουργείο Δικαιοσύνης, το οποίο μπορεί να ζητήσει από το αντίστοιχο υπουργείο στη Συρία την έκδοση του Αλόις Μπρουνερ...».
Οι αιτήσεις για σύλληψη ή έκδοση έλαβαν τελικά το 1999 την απάντηση του τότε Σύρου προέδρου Χαφέζ αλ Άσαντ ότι δεν διαθέτει καμία πληροφορία σχετικά με το αν ο Μπρούνερ είναι ζωντανός ή πού ακριβώς βρίσκεται.
Ύστερα από έρευνες που διεξήγαγε επί σειρά ετών ο Εφραίμ Ζούροφ, συνεργάτης του Κέντρου Σιμόν Βίζενταλ, διαπιστώθηκε τελικά ότι ο Αλόις Μπρούνερ απεβίωσε το 2001 στη Συρία. Σύμφωνα με τον Ζούροφ, ζούσε υπό την προστασία του καθεστώτος. Απεδείχθη, ωστόσο, ότι προστατευόταν και από Αυστριακούς και Γερμανούς παράγoντες, αφού εμφανιζόταν σε δεξιώσεις στις οικίες των εκάστοτε Αυστριακών Πρεσβευτών, μαζί με σημαντικά στελέχη αυστριακών και γερμανικών επιχειρήσεων, ενώ οι διωκτικές αρχές γνώριζαν πού ζούσε και ότι έστελνε τακτικά χρηματικά ποσά στη σύζυγο και την κόρη του στη Βιέννη.
κγ
Πηγές
https://eisap.gr/istorika-stoixeia/diatelesantes-eisaggeleis-areiou-pagou/andreas-x-tousis/
https://greekarchivesinventory.gak.gr/index.php/u-u-485
https://el.wikipedia.org/wiki/Άλοϊς_Μπρούνερ
Καθημερινή 8.2.1997 άρθρο «Φάκελος Μπρουνερ: ο «άλλος» Μέρτεν»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου