Η κρεατοφαγία στην Αρχαία Ελλάδα

 

 Η κρεατοφαγία στην Αρχαία Ελλάδα

Της  Αλεξίας Χατζοπούλου

Αν θα έπρεπε να τιμήσουμε κάποιον λόγω της σημερινής ημέρας, αυτός αναμφίβολα θα ήταν ο Προμηθέας· διότι χωρίς φωτιά δεν θα υπήρχε τσίκνα (<κνῑσα: ο λιπαρός ατμός και η οσμή από το ψήσιμο του κρέατος) και ασφαλώς χωρίς τσίκνα δεν θα υπήρχε Τσικνοπέμπτη!

«κνίση δ᾽ οὐρανὸν ἷκεν ἑλισσομένη περὶ καπνῷ.»

(Όμηρος: Ιλιάδα, Α 317)

Η κατανάλωση κρεατικών στην αρχαιότητα σχετίζεται με την οικονομική επιφάνεια ενός σπιτικού, αλλά και με την γεωγραφική του θέση. Το κρέας στις πόλεις κόστιζε πολύ, με εξαίρεση το χοιρινό, ενώ οι αγροτικές οικογένειες μέσω του κυνηγιού είχαν πρόσβαση σε πτηνά, λαγούς, αγριόχοιρους, ελάφια κλπ.

Το κυνήγι, το οποίο ο Ξενοφώντας στον Κυνηγετικό του ισχυρίζεται ότι αποτελεί μέρος της εκπαίδευσης και αρμόζει κανείς να μυείται στις τεχνικές του από την εφηβεία, συνιστά ενασχόληση για τους άνδρες όλων των κοινωνικών τάξεων, αλλά και επαγγελματική ασχολία για αυτούς που προμήθευαν την αγορά και τα συμπόσια των πλουσίων με ποικιλία θηραμάτων. Παράλληλα με το κυνήγι, εκτρέφονταν σε κάποιες περιοχές μεγαλύτερα ή μικρότερα κοπάδια ζώων, όπως αγελάδες, βόδια (βοῦς), γουρούνια (δέλφαξ ή χοῖρος), κατσίκια (αἴξ, αἰγός), κότες (ὄρνις), πάπιες (νῆσσα), χήνες (χήν.).

Δεδομένου ότι το κρέας ήταν πανάκριβο, η πλειονότητα των αρχαίων Ελλήνων επιδίωκε να αδράξει τις μοναδικές ευκαιρίες δωρεάν κρεατοφαγίας που ήταν οι θυσίες, κατά τις οποίες, όπως είναι γνωστό, τα μεν εντόσθια του ζώου ψήνονταν για να καταναλωθούν από μια ελίτ ανθρώπων, το δε υπόλοιπο κρέας ψητό (σε «οβελούς») ή βραστό («πνικτό») προσφερόταν σε όλους τους παρευρισκομένους.

Ο Πλάτωνας (Πολιτεία, 404b-d) συνιστά στους νέους «να διατρέφονται όχι με ψάρια, αλλά με ψητά κρέατα χωρίς σάλτσες και μπαχαρικά. Ιδιαίτερη περίπτωση κρεατοφαγίας συνιστά ο «μέλας ζωμός στη Σπάρτη, ο οποίος αποτελούνταν από χοιρινό, αίμα, λίπος, ξίδι και αλάτι.

Κλείνοντας, αξιοσημείωτη είναι η πραγματικά ωμή άποψη του Πλουτάρχου για την κρεατοφαγία:

(Λόγω Τσικνοπέμπτης, παραλείπεται η απόδοση στην ΝΕ... 🙂 )

Ἀλλὰ σὺ μὲν ἐρωτᾷς τίνι λόγῳ Πυθαγόρας ἀπείχετο σαρκοφαγίας, ἐγὼ δὲ θαυμάζω καὶ τίνι πάθει καὶ ποίᾳ ψυχῇ [ἢ λόγῳ] ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ἥψατο φόνου στόματι καὶ τεθνηκότος ζῴου χείλεσι προσήψατο σαρκὸς καὶ νεκρῶν σωμάτων καὶ ἑώλων προθέμενος τραπέζας ὄψα καὶ τρυφὰς [καὶ] προσέτι εἶπεν τὰ μικρὸν ἔμπροσθεν βρυχώμενα μέρη καὶ φθεγγόμενα καὶ κινούμενα καὶ βλέποντα· πῶς ἡ ὄψις ὑπέμεινε τὸν φόνον σφαζομένων δερομένων διαμελιζομένων, πῶς ἡ ὄσφρησις ἤνεγκε τὴν ἀποφοράν, πῶς τὴν γεῦσιν οὐκ ἀπέστρεψεν ὁ μολυσμὸς ἑλκῶν ψαύουσαν ἀλλοτρίων καὶ τραυμάτων θανασίμων χυμοὺς καὶ ἰχῶρας ἀπολαμβάνουσαν.

~ Πλούταρχος, Περί Σαρκοφαγίας Λόγος Α’

___

εικόνα: αναπαράσταση θυσίας σε ερυθρόμορφο αττικό κρατήρα

(περ. 420 π.Χ., Μουσείο Λούβρου)

πηγή είκονας: el.wikipedia.org