Ο Δρ. Ιωάννης Παρίσης είχε την καλοσύνη να μου στείλει ένα αξιόλογο άρθρο του (που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “ΙΠΠΙΚΟ-ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ”, τ. 64, Δεκ. 2009) σχετικά με την εξέλιξη του στρατιωτικού επαγγέλματος και τα εφόδια που πρέπει να έχει ο νέος Έλληνας αξιωματικός. Σας το παρουσιάζω λοιπόν παρακάτω με την ευχή να το διαβάσουν οι νέοι και οι νέες μας που σκέπτονται να ακολουθήσουν στρατιωτική καριέρα.
Είναι γεγονός ότι ο σημερινός αξιωματικός έχει να αντιμετωπίσει ένα πλαίσιο δράσης πολύ διαφορετικό από αυτό που αντιμετώπιζαν οι Έλληνες αξιωματικοί πριν 20 ή τριάντα χρόνια.
Οι απαιτήσεις σήμερα είναι πολλές και ο αξιωματικός καλείται, στην πορεία της καριέρας του στις Ένοπλες Δυνάμεις, να εξελιχθεί πέρα από ένα καλό και ικανό στρατιωτικό σε ένα επίσης εξαιρετικό διπλωμάτη και επιστήμονα. Κατά την ταπεινή άποψή μου ο Έλληνας αξιωματικός θα πρέπει , πέρα από την ικανότητά του στα πεδία των μαχών, να μπορεί να σταθεί ισότιμα μπροστά στους αξιωματικούς των άλλων χωρών και να τους αντιμετωπίσει επίσης με επιτυχία στα τραπέζια των διαπραγματεύσεων και στους Διεθνής Οργανισμούς .
Θυμάμαι κάτι που είχα ακούσει από ένα καθηγητή μου στη Σχολή Γενικής Μόρφωσης των Ενόπλων Δυνάμεων, όταν σαν έφεδρος αξιωματικός πέρασα από τα θρανία της, ότι, στην ιστορία της ανθρωπότητας, πολλές μάχες κερδήθηκαν στα πεδία των μαχών αλλά χάθηκαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Κύριε Παρίση σας ευχαριστώ πολύ.
H διαμόρφωση των μελλοντικών αξιωματικών είναι ένα αντικείμενο που πάντοτε απασχολούσε και απασχολεί σοβαρά τους στρατούς, προκειμένου να αποκτούν στελέχη ικανά να ανταποκριθούν στις εκάστοτε διαμορφούμενες συνθήκες. Οι παραγωγικές σχολές αξιωματικών μελετούν σχέδια σπουδών και επεξεργάζονται προγράμματα εκπαίδευσης, ώστε να είναι πάντοτε προσαρμοσμένα προς τις απαιτήσεις και τις ανάγκες της κάθε εποχής. Η εποχή που διανύουμε χαρακτηρίζεται από δύο κύρια στοιχεία που συναρτώνται άμεσα με τον τομέα της άμυνας και κατά συνέπεια υπεισέρχονται ως παράμετροι στη διαδικασία προετοιμασίας των νέων αξιωματικών: την υψηλή τεχνολογία και τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις.
Η υψηλή τεχνολογία, χρησιμοποιείται πλέον ευρύτατα από τις ένοπλες δυνάμεις, τόσο ως μέσο λειτουργίας και χειρισμού οπλικών συστημάτων όσο και ως μέσο διοίκησης, ελέγχου και επικοινωνιών. Η παρουσία της σε κάθε τομέα, αναμένεται να είναι καταλυτική κατά τον αιώνα που διανύουμε.
Οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις της τελευταίας δεκαετίας του 20ου αιώνα έχουν διαμορφώσει ένα νέο κόσμο, με διαφορετικές μορφές απειλών, ισχυροποίηση των διεθνών οργανισμών και ανάδειξη του πρωταγωνιστικού ρόλου των πολυεθνικών δυνάμεων. Μέσα στο πλαίσιο αυτών των δεδομένων ο μελλοντικός αξιωματικός, ο αξιωματικός του 21ου αιώνα, θα κληθεί να αντιμετωπίσει καταστάσεις και αντικείμενα που δεν είχαν απασχολήσει τους προγενέστερους.
Το κύριο ερώτημα που ανακύπτει είναι: ποιο μοντέλο αξιωματικού χρειάζεται ο Στρατός μας και η Πατρίδα μας, ποιος πρέπει να είναι δηλαδή ο κύριος αντικειμενικός σκοπός της όλης εκπαιδευτικής προσπάθειας για την διαμόρφωση των μελλοντικών αξιωματικών; Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο κύριος αντικειμενικός σκοπός είναι η διαπαιδαγώγηση ενός νέου – άνδρα ή γυναίκας – ώστε κάποια μέρα, όταν θα είναι αξιωματικός, να είναι σε θέση να λαμβάνει αποφάσεις ορθές και αποτελεσματικές, προσαρμοσμένες σε κάθε συγκεκριμένη κατάσταση και να αναπτύσσει δράση ως διοικητής, κατά τρόπο αποδεκτό και σεβαστό από τους υφισταμένους του, τόσο εντός της Ελλάδας όσο και εκτός αυτής, στις ενδεχόμενες αποστολές που μπορεί να αναληφθούν στο πλαίσιο διεθνών οργανισμών και συμμαχιών.
Τι εφόδια πρέπει να αποκτά ένας καλός αξιωματικός; Τι μπορεί και τι πρέπει να διδαχθεί κατά το χρονικό διάστημα των πέντε ετών που παραμένει στην παραγωγική σχολή και στις σχολές των όπλων και σωμάτων; Τελικά, τι τύπο αξιωματικού θέλουμε να επιτύχουμε; Στα ερωτήματα αυτά θα μπορούσαμε να δώσουμε τις εξής απαντήσεις: Να είναι καλλιεργημένος και κάτοχος όλων των περιοχών γνώσης, να γνωρίζει ξένες γλώσσες, να είναι ικανός να κατευθύνει το στράτευμά του, να είναι ηγέτης για τους άνδρες του όπου κι αν βρίσκεται, να διαπνέεται από πνεύμα θυσίας, να είναι έτοιμος για αυτοθυσία, να… Σ’ αυτές τις απαντήσεις θα πρέπει να βασισθούμε ώστε να επιτύχουμε τον επιδιωκόμενο σκοπό μέσω των προγραμμάτων εκπαίδευσης.
Οπωσδήποτε σε όλα αυτά που έχει να δώσει η Σχολή, σημαντικός είναι ο ρόλος της προσωπικότητας και οι ιδιαίτερες ικανότητες (το «ταλέντο») του κάθε υποψήφιου αξιωματικού. Αυτό το «ταλέντο» έχει τρεις διαστάσεις που αποτελούν και τις συνιστώσες του: την επιδεξιότητα, τις γνώσεις και τον χαρακτήρα οι οποίες καθορίζουν το επίπεδο της επίδοσης του ατόμου. Η επιδεξιότητα αναφέρεται στις εκ γενετής ικανότητες του κάθε ατόμου, στην ευφυΐα, στις προτιμήσεις και στις βάσεις που έχει. Οι γνώσεις αναφέρονται στην μόρφωση, την εκπαίδευση που έχει πάρει και τις εμπειρίες του. Τέλος, ο χαρακτήρας έχει να κάνει με το ηθικό υπόβαθρο του ατόμου και τις αξίες του, τους στόχους και τα πιστεύω του, τα προσωπικά του κίνητρα και το πνεύμα συνεργασίας και ομαδικότητας. Αυτά τα ατομικά χαρακτηριστικά του κάθε υποψήφιου αξιωματικού θα πρέπει να τα διακρίνει η Σχολή και να τα καλλιεργήσει, να τα αναπτύξει και να τα κατευθύνει προς την ορθή κατεύθυνση ώστε να αυξήσει την απόδοση.
Προκειμένου να πραγματοποιηθεί ο αντικειμενικός σκοπός που τέθηκε, χρησιμοποιούνται διάφοροι δρόμοι. Εάν θέλουμε να είναι γνώστης όλων των περιοχών της γνώσης χρησιμοποιούμε πολύ χρόνο στην αίθουσα και στη μελέτη, με καθηγητές υψηλής ποιότητας. Πρέπει ο αυριανός αξιωματικός να αποκτήσει κατάλληλες βάσεις για την ολοκλήρωση, αργότερα, της επιστημονικής κατάρτισής του. Φυσικά αυτό δεν πρέπει να αποβεί σε βάρος του χρόνου εκπαίδευσης στο πεδίο των ασκήσεων για πρακτική εξάσκηση. Εκεί διαμορφώνεται το σώμα και το πνεύμα, εκεί ο υποψήφιος αξιωματικός καθίσταται υπεύθυνος, εκεί διδάσκεται να διοικεί, εκεί η εκπαίδευση στο πλαίσιο της ομάδας είναι ουσιαστική, εκεί διδάσκεται να είναι ηγέτης, εκεί, στη βάση της θυσίας και της αυτοθυσίας, σφυρηλατεί σώμα και πνεύμα σύμφωνα με τις αξίες που πιστεύουμε. Τόσο η μελέτη όσο και η πρακτική εξάσκηση είναι χρήσιμες. Καταρχήν η μελέτη της επιστήμης του πολέμου και κατά δεύτερον η εκμάθηση της εφαρμογής της μελέτης στην πράξη. Η πρώτη είναι πάντοτε δυνατή και δεν υπάρχει δικαιολογία για την παραμέλησή της. Η ευκαιρίες για τη δεύτερη και μάλιστα στο πεδίο της μάχης, ίσως να μην έρχονται συχνά.
Είναι προφανές ότι, εκτός από την εξάσκηση στο πεδίο, ο μελλοντικός αξιωματικός διδάσκεται και άλλα μαθήματα που έχουν σαφή προέκταση στη στρατιωτική ζωή. Μαθήματα που τον διαμορφώνουν ως άτομο, χωρίς ωστόσο να λησμονείται ο τελικός αντικειμενικός σκοπός της διαμόρφωσης καλών στρατιωτών. Ο μελλοντικός αξιωματικός διαμορφώνεται μέρα με τη μέρα, κατά τη διάρκεια της καθημερινής ζωής μέσα στη Σχολή. Στόχος είναι να αναλαμβάνει σταδιακά, υπευθυνότητες, καθιστάμενος ικανός να λαμβάνει αποφάσεις μόνος του και να αναπτύσσει ικανότητα προσαρμογής σε εναλλασσόμενες καταστάσεις, Για το σκοπό αυτό διδάσκεται να είναι μια εξαίρετη προσωπικότητα σ’ όλες τις πλευρές της ζωής, όπου κι αν βρίσκεται. Διδάσκεται τις αξίες που καθορίζουν τις συμπεριφορές που πρέπει να αποδεχθεί και εκείνες που πρέπει να απορρίψει, διδάσκεται να είναι επαγγελματίας, να εργάζεται επιζητώντας πάντοτε την αποτελεσματικότητα, όλα μέσα σ’ ένα πλαίσιο σεβασμού προς το άτομο.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η υπευθυνότητα είναι δύσκολη υπόθεση και πολλές φορές έχει το κόστος της, αλλά δεν υπάρχει επίσης αμφιβολία ότι από την πρώτη μέρα συνηθίζει να είναι υπεύθυνος, τόσο σ’ ότι αφορά στις σπουδές του όσο και τις ενέργειές του στην καθημερινή ζωή, μέσα στη σχολή αλλά και κατά την εκπαίδευση στο πεδίο, επιτυγχάνοντας σταδιακά αυτό που επιδιώκει να πραγματοποιήσει. Αργότερα, ως αξιωματικός, θα μπορεί να πραγματοποιήσει όλες τις επιδιώξεις του βασιζόμενος στην παρακολούθηση σχολών στρατιωτικής εξειδίκευσης καθώς και εξω-στρατιωτικές σπουδές, χωρίς φυσικά να ξεχνά ότι, ένα από τα καλύτερα σχολεία για έναν αξιωματικό είναι η υπηρεσία του σε μάχιμες μονάδες και η επαφή του με το στράτευμα.
Κατά τη διάρκεια της εξέλιξής του ως αξιωματικός θα πρέπει να επιδιώξει την απόκτηση ισόρροπης μόρφωσης - ως στρατιώτης και ως επιστήμονας – η οποία θα τον καταστήσει ικανό να προσαρμόσει και χρησιμοποιήσει τις γνώσεις του στο κύριο αντικείμενό του που είναι ο Στρατός. Ένας αξιωματικός άριστος επιστήμονας αλλά μειωμένης ικανότητας ως ηγέτης και ως μαχητής, δεν είναι χρήσιμος στις Ένοπλες Δυνάμεις. Η παρακολούθηση των εξελίξεων της τεχνολογίας αλλά και των εξελίξεων της διεθνούς πολιτικής σκηνής και του στρατηγικού περιβάλλοντος, αρχίζοντας από τον περιβάλλοντα την Ελλάδα χώρο, θα του δώσει τη δυνατότητα σφαιρικής αντιλήψεως της πραγματικότητας και ανοικτής σκέψεως που θα τον οδηγούν στη λήψη ορθών αποφάσεων.
Θα πρέπει να κατανοήσει ότι ο Στρατός είναι μια πολύ σύνθετη μηχανή και ότι η καλή λειτουργία και κίνησή της συμβαδίζουν πάντοτε με το γόητρο του ιδίου του αξιωματικού και φυσικά της Ελλάδος. Για το λόγο αυτό, είναι εύλογο, όλη η αλυσίδα της διοίκησης του μελλοντικού στρατού να συγκροτείται – εκτός από καλούς επιτελείς – και από καλούς επιστήμονες, άλλους του δικαίου και των διεθνών σχέσεων, άλλους των θετικών επιστημών, της τεχνολογίας και της πληροφορικής με πανεπιστημιακή μόρφωση, και άλλους εξειδικευμένους σε ένα ευρύ φάσμα γνώσεων, και όλους καταρτισμένους από τις αντίστοιχες σχολές εξειδίκευσης και τη Σχολή Πολέμου, όπου εκπαιδεύονται για να καταστούν ικανότεροι αξιωματικοί.
Εδώ είναι χρήσιμο να θυμηθούμε τα λόγια του πρώην Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τσάτσου, απευθυνόμενου στους αξιωματικούς: «Όταν διάλεξες το επάγγελμα του αξιωματικού, διάλεξες ένα αυστηρότατα επιστημονικό κλάδο. Πρέπει να θεωρείς τον εαυτόν σου επιστήμονα όσο ο γιατρός, ο αρχιτέκτων, ο πολιτικός μηχανικός. Και όσο προχωρούν οι επιστημονικές ανακαλύψεις, τόσο θα σε περισφίγγει η επιστήμη. Και αυτή απαιτεί συνεχή μελέτη, ανανέωση σπουδών, μετεκπαιδεύσεις αυστηροτάτης μορφής. Όσο πιο πολύ προοδεύει η επιστήμη και όσο πιο ψηλά ανεβαίνεις στην κλίμακα της στρατιωτικής ιεραρχίας, τόσο πιο πολύ θα πρέπει να μελετάς. Και όταν πλησιάσεις στην κορυφή, τότε θα χρειασθεί να εποπτεύεις πέρα από τους ειδικούς επιστημονικούς κλάδους, ένα ευρύτερο πνευματικό χώρο».
Όλα είναι σημαντικά. Όλα στοχεύουν στην εκπλήρωση μιας αποστολής. Όλα συνεισφέρουν σε μια μεγάλη προσπάθεια, προσπάθεια που χωρίς αμφιβολία σκοπεύει στο να καταστούν οι Ένοπλες Δυνάμεις μας σεβαστές από όλους, αξιόπιστες και ικανές να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της νέας εποχής. Παράλληλα, όλα αυτά αποτελούν την απαραίτητη νομική και θεσμική υποδομή ενός συστήματος εθνικής άμυνας. ‘Όμως, δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι η υλοποίηση εξαρτάται από την ύπαρξη αξιόπιστων και αποτελεσματικών ενόπλων δυνάμεων, τις οποίες η Πολιτεία οφείλει να εξασφαλίζει κατά τον πλέον επιτυχή τρόπο. Εδώ θα δανειστώ τα λόγια του John Keegan: «Ο πόλεμος διαφέρει τελείως από τη διπλωματία ή την πολιτική, γιατί πρέπει να διεξαχθεί από άνδρες που οι αξίες τους και οι ικανότητες τους δεν είναι αυτές που πρέπει να έχει ο πολιτικός ή ο διπλωμάτης. Είναι ικανότητες ενός διαφορετικού κόσμου, ενός πολύ παλιού κόσμου ο οποίος υπάρχει παράλληλα με τον υπόλοιπο κόσμο» (John Keegan, Η Ιστορία του Πολέμου, 1993).
Κλείνοντας θα ήθελα να επισημάνω ένα σημαντικό στοιχείο: οι στρατιωτικές σχολές δεν δίνουν μόνο πτυχίο, δίνουν και ξίφος. Ο αξιωματικός ποτέ δεν λέει «πήρα το πτυχίο» αλλά «πήρα το ξίφος», και αυτό αποτελεί την μέγιστη τιμή ενώ παράλληλα χαρακτηρίζει το είδος της αποστολής του.
Δρ. Ιωάννης Παρίσης
(Άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “ΙΠΠΙΚΟ-ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ”, τ. 64, Δεκ. 2009)
Πηγή:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου