Περί δημοσκοπήσεων και άλλων τινών

Ο ΜΑΓΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΕΩΝ

Γράφει ο Γιώργος Χαρβαλιάς

Αν πιστεύαμε τις δημοσκοπήσεις, ειδικά σε εκείνες τις... πρώιμες, που βγαίνουν στον αέρα για να φτιάξουν κλίμα, η κυρία Ντόρα Μπακογιάννη θα ήταν αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας, ο Βαγγέλης Βενιζέλος πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, το ΠΑΣΟΚ αξιωματική αντιπολίτευση και πάει λέγοντας. Κατά την ίδια έννοια. Ο Βασίλης Μιχαλολιάκος δεν θα είχε εκλεγεί ποτέ δήμαρχος Πειραιά, ο ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν τρίτο κόμμα τον Μάιο του 2012, ενώ η Χρυσή Αυγή, στις ίδιες εκλογές, θα έδινε μάχη για να πιάσει το εκλογικό όριο του 3%.

Αυτές ήταν οι «έγκυρες προβλέψεις» ή οι λεγόμενες «φωτογραφίες στιγμής» κατά την προσφιλή  έκφραση των Ελλήνων «δημοσκόπων». Μόνο που οι κάλπες έκρυβαν λαγούς και εκ των υστέρων διαπιστώθηκε ότι οι φωτογραφίες είχαν τραβηχτεί σε στούντιο και είχαν υποστεί την κατάλληλη καλλιτεχνική επεξεργασία.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Οι μετρήσεις της κοινής γνώμης είναι αναξιόπιστες; Και, αν ναι, τι φταίει; Τα εργαλεία, οι συγκυρίες ή μήπως αυτοί που τις κάνουν είναι απατεώνες και βγάζουν αποτελέσματα κατά παραγγελία;

Μη βιαστείτε να υιοθετήσετε την εύκολη εξήγηση. Οι περισσότεροι από τους δημοσκόπους είναι σοβαροί επιστήμονες και ακέραιοι επαγγελματίες που δεν ασκούν... διατεταγμένη υπηρεσία. Οι περισσότεροι, λέω. Γιατί, όπως σε κάθε κλάδο, υπάρχουν και οι σκάρτοι. Και το πρόβλημα είναι ότι αυτοί οι σκάρτοι χρησιμοποιούνται από συμφέροντα ως «λαγοί» για να δημιουργήσουν εντυπώσεις με απώτερο στόχο να προκαταλάβουν εκλογικές συμπεριφορές!

Δυστυχώς οι εταιρίες μετρήσεων, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά παγκοσμίως, λειτουργούν με όρους συντεχνίας. Σπανίως η μία διαψεύδει την άλλη. Τουλάχιστον όχι με κραυγαλέο τρόπο. Τα αποτελέσματα κινούνται μέσα στο ίδιο φάσμα, όπως αυτά των διεθνών οίκων αξιολόγησης. Και όποιος τολμήσει να αποκλίνει σημαντικά βαφτίζεται «αιρετικός». Ανεξάρτητα από την ακρίβεια των προβλέψεων αυτός που θα πάει κόντρα στο ρεύμα τις περισσότερες φορεί εξοστρακίζεται από την αγορά και σπανιότερα δικαιώνεται αποσπώντας τα εύσημα και την αποδοχή των συναδέλφων του. Επομένως το πρόβλημα είναι ότι, αν σπεύσει να δει το φως της δημοσιότητας, πρώτη απ' όλες, μια «πειραγμένη» μέτρηση, μοιραία συμπαρασέρνει και τις άλλες.

Άρα στο ερώτημα για το αν οι δημοσκοπήσεις μπορούν να χειραγωγήσουν το εκλογικό αποτέλεσμα η απάντηση που θα έδινα αβίαστα είναι: «ως έναν βαθμό, ναι». Η δημοσιοποίηση μετρήσεων μπορεί να δημιουργήσει συγκεκριμένες προσλαμβάνουσες παραστάσεις εις όφελος ή εις βάρος κομμάτων. Κυρίως όμως εις όφελος ή εις βάρος μεμονωμένων προσώπων που κατέρχονται ως υποψήφιοι χρίσματος σε κάποια εκλογική αναμέτρηση.

Σπεύδω αμέσως να εξηγήσω τι εννοώ. Ας πάρουμε για παράδειγμα τον Δήμο της Αθήνας. Δεν έχω την αίσθηση ότι οι Αθηναίοι χοροπηδούν απ' τη χαρά τους με την περίπτωση Καμίνη. Ένας άχρωμος, άοσμος και αμήχανος δήμαρχος υπήρξε, που μπορεί να ισχυρίζεται ότι έβαλε κάποια τάξη στα οικονομικά της δημοτικής Αρχής, αλλά, αν ρωτήσεις με ποιο έργο ταυτίζεται η θητεία του, είναι βέβαιο ότι απάντηση δεν θα πάρεις. Αίφνης λοιπόν και προς κατάπληξη της κοινής γνώμης ο ανύπαρκτος Καμίνης μάς προέκυψε προεκλογικό... γκανιάν. Αδιαφιλονίκητο φαβορί και σίγουρος νικητής... από τα αποδυτήρια. Σε ένα πραγματικό φαβορί, αυτή η δημοσκοπική «υπεραυτοπεποίθηση» μπορεί να έκανε κακό. Στην περίπτωση Καμίνη συνέβαλε στη νεκρανάσταση ενός πολιτικού πτώματος. .. Οι ψηφοφόροι βομβαρδίζονται με παγιωμένη παράσταση νίκης και θεωρούν τον Δήμο της Αθήνας «τελειωμένη υπόθεση». Η βεβαιότητα του αποτελέσματος είναι τέτοια που ενισχύει τη λογική της «χαμένης ψήφου» προς οποιονδήποτε άλλο υποψήφιο. Ειδικά όταν όλοι οι υπόλοιποι ομαδοποιούνται σε μια δεύτερη κατηγορία, χωρίς να είναι σαφές ποιος περνάει στον δεύτερο γύρο ως αντίπαλος του «αχτύπητου» Καμίνη.

Ανάλογα ήταν και τα «δημοσκοπικά τετελεσμένα» που δημιουργήθηκαν με το περιβόητο Ποτάμι του Σταύρου Θεοδωράκη. Λίγο ακόμη και θα πιστεύαμε με βάση κάποιες μετρήσεις ότι ο αρχηγός Σταύρος πάει φουλ για... αυτοδυναμία. Πλήρης αντιστροφή δηλαδή της λογικής της χαμένης ψήφου που βαραίνει τους αντιπάλους του κυρίου Καμίνη, καθώς από την αφετηρία κιόλας δημιουργείται εκλογικό momentum για ένα εναλλακτικό πολιτικό σχήμα που μπορεί, υποτίθεται, να αποτελέσει διέξοδο σε απογοητευμένους ψηφοφόρους.

Βρίσκεται πράγματι το Ποτάμι στο 14%-15%, με τη Νέα Δημοκρατία και τον ΣΥΡΙΖΑ να νιώθουν την ανάσα του; Ή μήπως μετά τις πρώτες εντυπώσεις και το «φούσκωμα» των μέσων ενημέρωσης έκατσε στο 6%-7% με τάσεις περαιτέρω συρρίκνωσης; Και τα δύο τα είδαμε σε δημοσκοπήσεις. Λίγο μεγάλη όμως η απόκλιση, δεν νομίζετε;

Ασφαλώς και υπάρχουν ελαφρυντικά ή και δικαιολογίες για τις αστοχίες των μετρήσεων. Στην περίπτωση του Ποτάμιου δηλαδή, που κατέρχεται ως νεοπαγές σχήμα, χωρίς στατιστικά στοιχεία του παρελθόντος, όπως και στην περίπτωση των αντιπάλων του κ. Καμίνη, πλην Κακλαμάνη, δεν υπάρχει εκλογικό προηγούμενο, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η στάθμιση του δείγματος

Αντίθετα, σε επίπεδο πανελλαδικής μέτρησης ψήφου, με την εξαίρεση του Ποτάμιου υπάρχουν στοιχεία πρόσφατα καταγεγραμμένης εκλογικής συμπεριφοράς που επιτρέπουν την αναλογική στάθμιση στους ερωτώμενους, βάσει των ποσοστών που έλαβαν τα κόμματα. Συνεπώς... μοιραία σφάλματα δεν θα έπρεπε να προκύπτουν.

Κι όμως. Η πραγματική εικόνα μιας κοινωνίας που... ποδοπατείται για ένα δωρεάν μαρούλι έρχεται σε κραυγαλέα αντίθεση με τη δημοσκοπική και ολίγον... μαγική εικόνα μιας ισοπαλίας ή ακόμη και ελαφράς υπεροχής της ΝΔ. στις επερχόμενες εκλογές. Αυτό λέει η λογική. Αλλά αν σπεύσουν στις κάλπες οι τρομαγμένοι υπερήλικες των... 60 plus, στους οποίους τα κόμματα της συγκυβέρνησης έχουν συντριπτική απήχηση, και οι υπόλοιποι... πάνε για μπάνιο, όλα μπορούν να συμβούν.

Προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι αυτές οι εκλογές είτε θα αποτελέσουν το κύκνειο άσμα των συστημικών δημοσκοπήσεων, αναδεικνύοντας σοβαρά προβλήματα μεθοδολογίας στη σημερινή παράδοξη συγκυρία, είτε θα επιβεβαιώσουν την άποψη ότι τα φαινόμενα απατούν... Πάντως αν, πλησιάζοντας προς τις κάλπες, δείτε ξαφνικά τα αποτελέσματα των μετρήσεων να εναρμονίζονται προς την κοινή (διαίσθηση, ετοιμαστείτε για πολιτικό σεισμό.

κυριακάτικη δημοκρατία

Ο μεγάλος «κρυφός» κίνδυνος της κάλπης

• ·         Το «αστάθμητο» δείγμα των δημοσκοπήσεων και οι κίνδυνοι που κρύβει.

• ·         Οι δημοσκόποι βρίσκουν απρόθυμους να απαντήσουν ψηφοφόρους και κλειστά τηλέφωνα.

• ·         Τι φοβάται η κυβέρνηση.

του Στέφανου Λιγνού

Ο κρυφός κίνδυνος από τις κάλπες είναι μεγάλος. Το παραδέχονται όλοι και κανείς δεν μπορεί με ασφάλεια να κάνει προβλέψεις. Οι διαθέσεις των ψηφοφόρων παραμένουν ανεξιχνίαστες και δύσκολα οι δημοσκόποι, παρά τις προσπάθειες που κάνουν, μπορούν να τις προσεγγίσουν.

Απαιτείται μεγάλη προσπάθεια να διαγνωστεί η τάση των πολιτών και αυτό τρομάζει κυρίως το δικομματικό συνασπισμό, τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, ενώ και στο ΣΥΡΙΖΑ επικρατεί προβληματισμός, καθώς κανείς δεν μπορεί να κάνει εύκολα πρόβλεψη. Και εάν στο ΠΑΣΟΚ αγωνιούν για την τύχη της Ελιάς και την συναρτούν με την πορεία της συγκυβέρνησης, και στη ΝΔ η κατάσταση δεν είναι καλύτερη… Και πώς να μην είναι προβληματισμένοι, καθώς τα μηνύματα που φθάνουν από όλη την Ελλάδα, όχι τόσο για τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, όσο για τις ευρωεκλογές είναι άκρως ανησυχητικά.

Κυρίως αυτό που φθάνει στα αυτιά των μελών του πρωθυπουργικού επιτελείου είναι ότι στο εκλογικό σώμα κυριαρχούν η σύγχυση και η απόλυτη απογοήτευση. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός θεωρεί ότι το κλίμα αλλάζει σταδιακά και όσο περνάνε οι μέρες θα αυξάνεται η συσπείρωση των ψηφοφόρων της ΝΔ, ενώ πιστεύει πως θα κερδίσει και ψηφοφόρους μετριοπαθείς με κεντρώο προφίλ…

Ευσεβείς πόθοι λένε όσοι είναι πιο μυημένοι, αφού επισημαίνουν πως ακόμα και οι δημοσκόποι είναι ανασφαλείς και αβέβαιοι, καθώς υπάρχει μεγάλο ποσοστό αναποφάσιστων, ενώ καταβάλλεται πάρα πολύ μεγάλη προσπάθεια για να βρεθεί ένα αξιόπιστο δείγμα που να αποτυπώνει τη τάση της κοινωνίας.

Στα υψηλά δώματα της κυβέρνησης, ο φόβος μήπως η κάλπη «βγάλει τέρατα ή φίδια» όπως λέει ανώτερος κυβερνητικός παράγοντας, είναι υπαρκτός, αφού τα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους οι δημοσκόποι δεν τους επιτρέπουν βεβαιότητες. Εξάλλου είναι τόσες πολλές οι μεταβολές που έχουν καταγραφεί στην ελληνική κοινωνία, αλλά ακόμη περισσότερες και οι ιδεολογικοπολιτικές μετακινήσεις στον πολιτικό χάρη που κάνει τους πάντες επιφυλακτικούς.

Γι’ αυτό και τα μηνύματα που μεταδίδονται από τα ρεπορτάζ των ΜΜΕ περί των εκτιμήσεων που υπάρχουν στο Μέγαρο Μαξίμου για καλή εικόνα της ΝΔ δεν έχουν ισχυρή βάση. «Ασφαλή πρόβλεψη δεν μπορεί να γίνει… Μην έχουμε αυταπάτες. Οι δημοσκόποι επιχειρούν να προσεγγίσουν τις διαθέσεις του εκλογικού σώματος και άκρη δεν βρίσκουν» λέει κορυφαίος υπουργός.

Σε αυτό το κλίμα ακόμα και στο Μέγαρο Μαξίμου και στη Συγγρού, παραδέχονται με ειλικρίνεια ότι οι εκπλήξεις παραμονεύουν, όπως παραμόνευαν και το Μάιο του 2012. Ποιες θα είναι οι εκπλήξεις; Στο πρωθυπουργικό γραφείο αναμένουν να είναι θετικές, αλλά οι πιο ψύχραιμοι υπουργοί λένε με παρρησία κατ’ ιδίαν ότι η ΝΔ «καταδιώκεται από την αρνητική ψήφο όπως το ΠΑΣΟΚ το 2012» και το μόνο παρήγορο κατά τους ίδιους είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν καταγράφει δυναμική.

Φθάνει αυτό; Προφανώς και όχι και αυτό που ανησυχεί το Μέγαρο Μαξίμου είναι το ποσοστό της αποχής αλλά και το ενδεχόμενο της χαλαρότητας της ψήφου, ενώ έμπειροι υπουργοί τονίζουν ότι ακόμα και η έλλειψη θετικού μηνύματος ενδέχεται να επιδράσει καταλυτικά στη τελική στάση των ψηφοφόρων.

Υπ’ αυτή την έννοια όλα είναι ανοικτά για την επόμενη μέρα των εκλογών και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι θα γίνει, αφού έχει ήδη ξεκινήσει, όπως εκτιμούν από πολλές πλευρές του πολιτικού φάσματος, ο μετασχηματισμός της ελληνικής πολιτικής σκηνής.

Ο προβληματισμός για το πολιτικό κλίμα και τις διαθέσεις των ψηφοφόρων ήταν εμφανής στα «πηγαδάκια» των νεοδημοκρατών στο περιθώριο της χθεσινής εκδήλωσης της ΝΔ για την αναθεώρηση του Συντάγματος που έγινε στο Μέγαρο Μουσικής. Και το βασικό ερώτημα σχεδόν όλων, παρά τα θετικά μηνύματα που επιχειρεί να στείλει το Μέγαρο Μαξίμου, ήταν: «Θα αντέξουμε;». Μένει να φανεί…! Γιατί εάν δεν αντέξει η ΝΔ που έχει και αυτή σοβαρά προβλήματα, θα αρχίσουν τα όργανα το βράδυ της 25ηςΜαϊου και οι κύριες πολιτικές οικογένειες της κεντροδεξιάς καιροφυλακτούν!

http://www.thetoc.gr/politiki/article/o-megalos-krufos-kindunos-tis-kalpis

«Αντώνης Σαμαράς (Φεβρουάριος 2013): «Τον Σεπτέμβριο θα απογειωθούμε». Η πτήση ακυρώθηκε. 

Αντώνης Σαμαράς (Νοέμβριος 2013): «Βλέπουμε φως στην άκρη του τούνελ». Το φως δεν άναψε. 

Αντώνης Σαμαράς (Μάιος 2014): «Χαιρετίζουν όλοι την ύφεση που τελείωσε και την ανάκαμψη που πλησιάζει». Δεν τον πιστεύει πλέον κανείς».

Γι' αυτό αν δουν οι επικοινωνιολόγοι ότι δε πιάνουν οι μπαρούφες με το ανθρώπινο πρόσωπο του Σαμαρά, θα ξεκινήσουν την τρομοκράτηση πάλι.

Ετοιμαστείτε