Η Τήνος, πέρα από τον Δεκαπενταύγουστο

Η Τήνος, πέρα από τον Δεκαπενταύγουστο

Των: ΕΛΕΝΗΣ ΣΙΑΤΡΑ ΣΤΑΘΗ ΚΟΥΣΟΥΝΗ

Γνωστή κυρίως ως λατρευτικό κέντρο, νησί με μοναδική κουλτούρα, είναι διάσπαρτη από πανέμορφα χωριά και χαρακτηριστικές κυκλαδίτικες ακρογιαλιές. Κοιτίδα μεγάλων καλλιτεχνών, διατηρεί αλώβητη τη λαϊκή αρχιτεκτονική, αποτυπωμένη μοναδικά στους περιστερώνες της.

Σαράντα ολόλευκα χωριά κτισμένα σε απάνεμες και ηλιόλουστες πλαγιές, μικρά αριστουργήματα αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής, χρυσαφένιες ακρογιαλιές και βοτσαλένιες παραλίες και οι μοναδικοί περιστεριώνες συνθέτουν την εικόνα της Τήνου. Στους περισσότερους, αυτό το νησί των Κυκλάδων είναι γνωστό από τη Μεγαλόχαρη, τους περίτεχνους ναούς με τα    καμπανιαρά, αλλά και εκατοντάδες εκκλησίες και ξωκκλήσια που ξεφυτρώνουν στα πιο απόκρημνα σημεία της. Αναμφισβήτητα, αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα λατρευτικά κέντρα για τον ορθόδοξο Ελληνισμό. Αλλά αυτή η ιδιότητα της Τήνου συνέβαλε και σε μια «παρεξήγηση»: η Τήνος δεν είναι μόνο χώρος λατρείας, αλλά και μοναδική επιλογή για διακοπές.

Συμφωνά με το μύθο, οφείλει το όνομα της στον πρώτο της οικιστή. Στην αρχαιότητα όμως ονομαζόταν και Οφιούσα, λόγω των πολλών φιδιών που είχε, καθώς και Υδρουσα για τα άφθονα νερά της.

Πόσοι γνωρίζουν άραγε ότι αυτό το κέντρο της Ορθοδοξίας έχει τα περισσότερα καθολικά χωριά; Πόσοι θυμούνται ότι είναι η κοιτίδα μεγάλων καλλιτεχνών σαν τον Χαλεπά, τον Γύζη, τον Λύτρα, τους Φυτάληδες και τους Βιτάληδες, τον Φιλιππότη αλλά και τον Σκαλκώτα; Πόσοι γνωρίζουν ότι ακόμη και σήμερα αποτελεί μαγνήτη και χώρο δημιουργίας για γλυπτές και εικαστικούς καλλιτέχνες που αναζητούν το νήμα που θα τους συνδέσει με τις πανάρχαιες ρίζες της τέχνης τους σε αυτό το νησί; Πόσο γνωστή είναι η σπουδαία και αλώβητη από το χρόνο λαϊκή αρχιτεκτονική παράδοση, με ξεχωριστό δείγμα της τους μοναδικούς περιστεριώνες που είναι διάσπαρτοι σε όλο το νησί;

Επισκεφθείτε την Τήνο και γνωρίστε την άγνωστη πλευρά της, που σίγουρα θα σας μαγέψει, ξεκινώντας από τη Χώρα. Περιπλανηθείτε στα δρομάκια της αγοράς, στα καταστήματα, στα γραφικά σοκάκια με τις στολισμένες αυλές. Μερικά δρομάκια της διατηρούν ακόμη τη γραφικότητα του πλακόστρωτου και των μικρών αυλών. Στην οδό Ευαγγελιστρίας, που οδηγεί στο ναό της Παναγίας, θα δείτε τη μαρμάρινη κρήνη, κατασκευασμένη το 1798, καθώς και αίθουσες τέχνης των ντόπιων ζωγράφων.

Ο ναός και τα γύρω κτίσματα ανήκουν στο Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας. Επισκεφθείτε το μουσείο Αντωνίου Σώχου, το σκευοφυλάκιο, το μουσείο Τηνίων καλλιτεχνών, την πινακοθήκη, καθώς και την έκθεση εκκλησιαστικών κειμηλίων και εικόνων. Περνώντας από τη λεωφόρο Μεγαλόχαρης μην παραλείψετε να επισκεφθείτε και το αρχαιολογικό μουσείο όπου μπορείτε να θαυμάσετε μεταξύ άλλων και τη συλλογή αγγείων και σκευών οικιακής χρήσης διαφόρων εποχών.

Λίγο έξω από τη Χώρα, μπορείτε να απολαύσετε το μπάνιο σας στα καταγάλανα νερά της παραλίας του Αγίου Φωκά, που τερματίζεται στα βράχια του γυμνού κωνικού λόφου του Βρυόκαστρου, όπου σώζονται ακόμη λείψανα του τείχους, το οποίο περιέβαλλε προϊστορικό οικισμό. Επίσης, περίπου 6 χλμ. έξω από τη Χώρα θα συναντήσετε τον όρμο του Αγίου Ιωάννη Πόρτο. Η παραλία του θα σας εντυπωσιάσει καθώς θεωρείται μία από τις ωραιότερες του νησιού. Συνεχίζοντας από τον Άγιο Ιωάννη ανατολικά ένα χλμ. θα συναντήσετε την παραλία Παχειά Άμμο με τα καταγάλανα κρυστάλλινα νερά της  και τους  αμμόλοφους ή   «αμμοθίνες»,

Εκτός όμως από τη Χώρα, η Τήνος κρύβει μοναδικές ομορφιές, άγνωστες στους περισσότερους επισκέπτες της. Ξεκινήστε τη γνωριμία σας με το νησί ακολουθώντας τον παλιό δρόμο προς τα Επάνω Μέρη. Σύντομα το Μουντάδο, χωριουδάκι που δεσπόζει σε μια καταπράσινη κοιλάδα, θα ξεπροβάλει μπροστά σας. Πολύ κοντά βρίσκεται και η Κάρυα με μικρά ξωκκλήσια, ενώ λίγο πιο κάτω θα συνάντησετε το γραφικό χωριό Τριπόταμος.

Τα χωριά Μπερδεμιάρος, Τριαντάρος και Δυο Χωριά, με τη φημισμένη πηγή, εμφανίζονται μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο, ενώ σε μικρή απόσταση θα συναντήσετε το ψηλότερο χωριό της Τήνου, : τον Αρνάδο. Και τα τέσσερα αυτά χωριά είναι κτισμένα αμφιθεατρικά με πανοραμική θέα στο Αιγαίο. 

Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το Μουσείο παλαιών  εικόνων  που  λειτουργεί στον Αρνάδο, καθώς και το Μοναστήρι του Κεχροβουνίου, που περιλαμβάνει μικρότερες εκκλησίες. Ο δρόμος από το μοναστήρι θα σας οδηγήσει σε διάφορα χωριά όπως είναι ο Τζιάδος, η Μέση, το Ι Ξώμπουργο.    το    Βώλαξ,    ο Κουμάρος, τα Κάτω Μέρη, το Φαλατάδο, η Στενή, η Μουσλού η Μυρσίνη και η Ποταμιά.

Όσοι είναι λάτρεις της ορειβασίας μπορούν από τη Μυρσίνη να αναρριχηθούν στην κορυφή του Βουνού Τσικνιά και στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία. Ο Τσικνιάς είναι το ψηλότερο βουνό του νησιού, όπου κατά τη μυθολογία ο Ηρακλής φόνευσε τα δυο παιδιά του και τα έθαψε στην κορυφή. Σίγουρα, πάντως, εάν επιλέξετε να εξερευνήσετε την ανατολική Τήνο, θα αποζημιωθείτε από τα μαγευτικά τοπία που μπορεί να σας προσφέρει το νησί. Η ανάβαση στον ανεμώδη Τσικνιά, οι ομορφιές των κοιλάδων της Λειβάδας και της Ποταμιάς, θα σας μείνουν αξέχαστα.

Κι αν η περιπλάνηση στα γραφικά χωριουδάκια σας κούρασε, χαλαρώστε απολαμβάνοντας το μπάνιο σας στον όρμο της Λειβάδας ή στις ακτές Μαύρα Γκρεμνά και Καλιότοπος. Μπορείτε ακόμη να  κολυμπήσετε στη Φανερωμένη, στον Άγιο Δημήτριο και στον ορμίσκο της Σάντα Μαργαρίτας. Επισκεφθείτε το γραφικό λιμανάκι του Σταυρού, με την ωραία αμμουδιά του Αγίου Μάρκου, καθώς και τον οικισμό και την παραλία των Κιονίων. Μετά τα Κιόνια, ένας παραλιακός δρόμος οδηγεί στην αμμουδιά της Πλατειάς Άμμου, απ' όπου μπορείτε να επισκεφθείτε το Σπήλαιο των Γαστριών, η είσοδος του οποίου σχηματίζεται ανάμεσα στα παραθαλάσσια βράχια του ομώνυμου ακρωτηρίου. Επίσης, από την Πλατειά Άμμο μπορείτε να επισκεφθείτε τις γραφικές αμμουδιές Διαλισκάρι και Πανούσα.

Το παλαιότερο κωδωνοστάσιο της Τήνου της καθολικής εκκλησίας του Τιμίου Σταύρου θα το βρείτε στην είσοδο του χωρίου Κτικάδο, ενώ από τον κεντρικό δρόμο του θα οδηγηθείτε στην παλιά κοινόχρηστη βρύση με τα πέτρινα πλυσταριά και την ορθόδοξη ενοριακή εκκλησία της Υπαπαντής με την εικόνα της Παναγίας της Μεγαλομάτας. Τον μοναδικό ανεμόμυλο του νησιού, που εξακολουθεί να λειτουργεί, θα τον βρείτε λίγο έξω από το χωριό Κάμπος. Από εδώ, ο δρόμος θα σας οδηγήσει στο Σμαρδάκιτο, χωριό με αρκετά νερά που περιβάλλεται από ελαιώνα, ενώ αμέσως μετά τον Κάμπο ξεπροβάλλει μπροστά σας το μικρό χωριό Ταραμπάδος (το νεώτερο χωριό της Τήνου), κτισμένο λίγο πριν από το 1700. Στην άκρη του χωρίου, μέσα στην όμορφη κοιλάδα θα συναντήσετε μερικούς από τους μεγαλύτερους και αρχαιότερους περιστεριώνες, αρκετοί από τους οποίους έχουν αναπαλαιωθεί.

Από τον Ταραμπάδο και σε απόσταση 4 χλμ. επισκεφθείτε το μεγάλο καθολικό προσκύνημα της Παναγίας του Βρυσιού, σε μία πανέμορφη τοποθεσία, κοντά στη θάλασσα. Στην Ξυνάρα, τόσο η καθολική μητρόπολη, αφιερωμένη στην Παναγία του Ροδαριού, όσο και η ενοριακή εκκλησία των Αγίων Πέτρου και Παύλου σίγουρα θα σας εντυπωσιάσουν. Στο κτίριο της έδρας της Καθολικής Αρχιεπισκοπής στεγάζεται το Αρχαίο των Καθολικών της Τήνου με πολύτιμο υλικό για την ιστορία του νησιού και, γενικότερα, των Κυκλάδων.

Στα Λουτρά θαυμάστε τα επιβλητικά κτίρια της Μονής των Ιησουιτών και της Μονής των Ουρσουλινών. Μετά τα Λουτρά ακολουθήστε τη διαδρομή που διασχίζει το χωριό Σκαλάδος. Πάνω από μια ρεματιά με περιβόλια βρίσκεται και το χωριό Κουμάρος, όπου μπορείτε να απολαύσετε τη μαγευτική θέα που σας προσφέρει προς τις βόρειες ακτές του νησιού.

Σίγουρα, πάντως, ο απόκρημνος από τις τρεις πλευρές του βραχώδης λόφος Ξώμπουργο θα σας εντυπωσιάσει. Εδώ ήταν κτισμένη η ακρόπολη, νότια από την οποία αναπτύχθηκε η γεωμετρική-αρχαϊκή, καθώς και η κλασική πόλη. μέχρι τον 5ο π.Χ  αιώνα και αργότερο το ενετικό Burgo. Σήμερα, μέσα στην ενετική πόλη διακρίνονται μόνο τα ερείπια του πρώτου καθεδρικού καθολικού ναού, του επισκοπικού μεγάρου και μερικών άλλων κτιρίων, ενώ στην απόκρημνη κορυφή του βουνού έχει τοποθετηθεί μεγάλος μαρμάρινος σταυρός.

Ξαποστάστε στο καφενείο του χωρίου Κρόκος ή απολαύστε έναν μικρό περίπατο στο χωριό Περάστρα, που τη διασχίζει ένας μικρός ποταμός. Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε και το χωριό Σκλαβοχώρι όπου διατηρείται η οικία όπου γεννήθηκε ο ζωγράφος Νικ. Γυζης.

Δυο ωραιότατες αμμουδιές θα βρείτε στον κόλπο της Κολυμπήθρας, ενώ στην ευρύτερη περιοχή του υπάρχουν πέντε παραλίες για μπάνια: τό: Μαντροκλήσι, η Μεγάλη και Μικρή Κολυμπήθρα, οι Αποθήκες και ο Παλαιός Άγιος Φυλακτόw. Από το εξωκκλήσι του Αγίου Φυλακτού, στην κορυφή του λόφου, η θέα προς την πεδιάδα, τη θάλασσα και τη γύρω περιοχή είναι εκπληκτική. Επισκεφθείτε την Καρδιανή, καταπράσινο χωριό με πολλά νερά και με φανταστική θέα στο καταγάλανο Αιγαίο, Χωριό καλλιτεχνών και ναυτικών, τα αμφιθεατρικά κτισμένα Υστέρνια με αξιόλογα μαρμάρινα αρχιτεκτονήματα θα σας γοητεύσουν, ενώ μετά τον όρμο του Αγίου Ρωμανού και μέχρι τα Υστέρνια υπάρχουν γραφικότατες παραλίες για κολύμπι και ψάρεμα.

Η πασίγνωστη αλλά παράλληλα τόσο άγνωστη στις πιο όμορφες πλευρές της Τήνος υπόσχεται να σας συναρπάσει. Το μόνο που ζητεί από εσάς είναι ένα διαφορετικό βλέμμα πάνω της και οι ομορφιές της, από το πιο ψηλό καταπράσινο βουνό της ως τις κρυστάλλινες κυκλαδίτικες ακρογιαλιές της, θα ξεδιπλωθούν μπροστά σας. Η άλλη Τήνος σας περιμένει.

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ