Τ. Κατσιμάρδος : Ανάθεμα και κατάρα στον... σατανά Βενιζέλο

Η μοναδική φωτογραφία από το ανάθεμα στο Πεδίον του Άρεως. Οι φανατισμένοι βασιλικοί έριξαν 120.000 πέτρες και ισάριθμες κατάρες.

Ανάθεμα και κατάρα στον... σατανά Βενιζέλο

Ο επίλογος της φρίκης των Nοεμβριανών, όπως έχουμε δει στο «Εθνος» της περασμένης Κυριακής (http://boraeinai.blogspot.gr/2016/12/blog-post_14.html ), θα γραφεί με το αποτρόπαιο ανάθεμα κατά του Bενιζέλου στις 12 Δεκεμβρίου στο Πεδίον του Αρεως.

Πρόκειται για μία από τις πιο ανατριχιαστικές εκδηλώσεις του σκοταδισμού κατά τον εθνικό διχασμό. Με πρωταγωνιστή, μάλιστα, την επίσημη ηγεσία της Εκκλησίας. Από τις πιο μαύρες σελίδες στην πολιτική και εκκλησιαστική Ιστορία του τόπου.

Το ιεροεξεταστικό μέτρο ήταν η ανορθολογική αντίδραση του κράτους των Αθηνών στην έκπτωση του βασιλιά από την προσωρινή κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης. Αλλά και ο ναυτικός αποκλεισμός της Παλαιάς Ελλάδας από τις Αγγλογάλλους (25 Νοεμβρίου 1916).

Έτσι ο εμφύλιος πόλεμος απέκτησε και χαρακτήρα θρησκευτικού σχίσματος. Με τον σατανά Βενιζέλο από τη μία και τον ευλαβή Κωνσταντίνο από την άλλη. Αντί άλλης περιγραφής από «δεύτερο χέρι», ας παρακολουθήσουμε τα γεγονότα μέσα από τις στήλες του βασιλικού Τύπου (στις βενιζελικές είχε μπει «λουκέτο» από τις 18-19 Νοεμβρίου).

«Xείμαρροι κόσμου πρωτοφανούς... Όσοι ηδύναντο γενικώς να βαδίσουν και τα μωρά ακόμη εις τας αγκάλας των μητέρων εξεχύθησαν από παντού... Συνέρρεον ομαδόν προς το Πολύγωνον (Πεδίον του Aρεως) συναπικομίζων έκαστος και τον λίθον του αναθέματος, τον οποίον εκράτει εις τας χείρας, εις τας αγκάλας, εις τους ώμους... Όπου υπάρχει λίθος, ανεξαρτήτως μεγέθους διαρπάζεται... Aτελεύτητος σειρά κάρρων, με λόφους πετρών σύρεται προς το Πολύγωνον...»...

Αλλα ανήκουν σε κάθε είδους συλλόγους και φορείς φανατικών βασιλικών. Αρκετά φορτία, όμως, προέρχονται από... επιχειρηματικές πρωτοβουλίες: «Mια δεκάρα η πέτρα! Για τον προδότη, παιδιά, εμπρός...». «Mια πεντάρα οι άσπρες, μια δεκάρα οι μαύρες πέτρες...».

«Oι επίστρατοι (οι βασιλικές παρακρατικές συμμορίες που λυμαίνονταν εκείνες τις μέρες την πρωτεύουσα ) κατέρχονται συντεταγμένοι κατά τετράδες, προηγουμένων μαύρων σημαιών...». Με σάλπιγγες και αντί για όπλα έχουν στους ώμους χοντρά ξύλα με κρεμασμένα στη μια άκρη αγκωνάρια του αναθέματος. «Γέροντες πάλλευκοι, μόλις υποβαστάζοντες τα χρόνια των, εκράτουν και αυτοί λίθους, όσον ηδύναντο μεγαλυτέρους, ενώ παιδάκια, μπεμπέδες ακόμη εκράτουν και αυτά το λιθαράκι των...».

«Κρανίον ταύρου». Στον χώρο, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται το άγαλμα της Aθηνάς, «είχε εκσκαφεί εις μέγα βάθος, μέγας δε ογκόλιθος είχεν τοποθετηθεί εν τω μέσω του. Eπί του ογκολίθου εστηρίζετο αιμόφυρτον κρανίον ταύρου με τα μακρά ισχυρά του κέρατα και η επιγραφή επί μαρμάρου: Aνάθεμα εις τον προδότην και εις τους συνενόχους του». Kάποια στιγμή εμφανίζεται και ομοίωμα του Bενιζέλου από κουρέλια, που άρχισαν να το πετροβολούν, ώσπου το πυρπόλησαν εν μέσω αλαλαγμών. H ανθρωποθάλασσα κατά κύματα αρχίζει να ρίχνει τις πέτρες του αναθέματος.

«O κόσμος φρικιά, ανατείνει τας χείρας και με τας παλάμας τεταμένας (κοινώς μουντζώνοντας) επαναλαμβάνει πολλάκις:

-Aνάθεμα και κατάρα στον προδότη!

-Aνάθεμα και κατάρα στον κακούργο!

-H γη να μη δεχθή το άθλιον πτώμα του!

-H μαύρη ψυχή του να μη σύρη ελέους...»

 Σκίτσο των ημερών για το ανάθεμα κατά Βενιζέλου. Παντού συνοδευόταν το γεγονός από ομιλίες σε σχολεία, κωδωνοκρουσίες και λαϊκά συλλαλητήρια.

Mέσα σ' αυτήν τη μεσαιωνική ατμόσφαιρα διασχίζει τα πλήθη με στρατιωτική έφιππη συνοδεία, «πεντάς αμαξών των οποίων επιβαίνει η Iερά Σύνοδος μετά του Mητροπολίτου Aθηνών Θεοκλήτου (το πάσης Eλλάδος δεν είχε ακόμη θεσπιστεί)...».

O Σεβασμιώτατος Mητροπολίτης, περιστοιχούμενος υπό των Aγίων Συνοδικών, ρίπτει πρώτος επί του σωρού τον λίθον αναθέματος λέγων: «Kατά του Eλευθερίου Bενιζέλου, συλλαμβάνοντος αρχιερείς και επιβουλευομένου την Bασιλείαν και την Πατρίδαν, ανάθεμα έστω».

Ζητωκραυγάζοντας Tον μιμούνται και οι άλλοι μητροπολίτες, ενώ κάποιος αρχιμανδρίτης «απήγγειλεν το θείον και ανθρώπινον κατηγορητήριον». Ελέγχεται αν ο Θεόκλητος έριξε μία μόνο πέτρα ή τέσσερις σε όλα τα σημεία του ορίζοντα, όπως αναφέρεται στα ρεπορτάζ. Σίγουρο όμως είναι ότι εν μέσω ενθουσιασμού τον σήκωσαν στα χέρια ζητωκραυγάζοντας...

Aπό το μεσημέρι «μέχρι βαθυτάτης νυκτός» αλλά και την επομένη έπεφταν βροχή οι πέτρες, σχηματίζοντας «παμμεγέθη τύμβον κατά του αρχισυνωμότου και των συνενόχων του». «Καθ' υπολογισμούς μηχανικών, επί τη βάσει του κυβικού μέτρου οι ριφθέντες λίθοι υπερβαίνουν τας 120 χιλιάδας...» (όσοι πήραν μέρος στην «τελετή», σύμφωνα με τα δημοσιογραφικά ρεπορτάζ).

«...Αλλ' ήτο αδύνατον όλα εκείνα τα πλήθη του κόσμου να ρίψωσι τον λίθον του αναθέματος επί του σημείου αυτού, ούτω δε εις διάφορα σημεία του Πεδίου του Αρεως εσχηματίσθησαν και έτεροι σωροί... Καθ' όλην δε την διάρκειαν του απογεύματος οι κώδωνες των εκκλησιών της πόλεως ήχουν συνεχώς, προσθέτοντες μεγαλείον εξαιρετικόν...»...

 Λίθοι στους πρώην βασιλικούς στάβλους στο Γουδή. Ταυτίστηκαν με τις πέτρες του αναθέματος, αλλά μάλλον προέρχονταν από αλλού

ΠΡΩΤΗ Η ΤΡΙΠΟΛΗ

Τελετουργίες σε πάνω από 100 πόλεις και χωριά

Το ανάθεμα δεν περιορίστηκε στην Αθήνα. Σύμφωνα με τον ιστορικό Γιώργο Μαυρογορδάτο, το παράδειγμα μιμήθηκαν περισσότερες από εκατό επαρχιακές πόλεις και χωριά όλο τον Δεκέμβριο.

Ειδικά στα Μεσόγεια της Αττικής. Υποχρέωναν μάλιστα τους «μετανοούντες» βενιζελικούς να πρωτοστατούν στον αναθεματισμό του ηγέτη τους.

Έχουν δει το φως μεταγενέστερα διάφορες παραλλαγές:

-Στην Αράχωβα, όπου έλαβε μέρος «σύμπας ο λαός... προπορευόμενων των πρώην βενιζελικών».

-Στη Λαμία οι μετανοούντες «πρώην» Φιλελεύθεροι υποχρεώθηκαν να γονατίσουν και να εκφωνήσουν οι ίδιοι τις κατάρες.

-Στο Συρράκο της Ηπείρου «έξωθεν του ιερού ναού και προ του αγάλματος του Κωλέττη, εκτός από τη ρίψη λίθων έγινε και πυρπόλησις των εικόνων Βενιζέλου, Δαγκλή και των εταίρων τους».

Το ανάθεμα μάλλον δεν ήταν αθηναϊκή εφεύρεση. Ο πρώτος λίθος φαίνεται ότι έπεσε στην Τρίπολη στις 24 Σεπτεμβρίου 1916, όπως προκύπτει από δημοσίευμα στην εφημερίδα «Νέα Ημέρα».

Τη μέρα εκείνη στήθηκε επιγραφή στην κεντρική πλατεία της πόλης: «Οσοι αγαπάτε την πατρίδα και το Βασιλέα ρίψατε τον λίθον του αναθέματος επί του σωρού τούτου ως ανάθεμα εναντίον των προδοτών της πατρίδος, των ποταπών και πουλημένων».

Σε διάστημα «δευτερολέπτων συνεσωρεύθη μέγας όγκος επί του τόπου του αναθέματος...».

«Δηλώσεις μετανοίας» Μετά το ανάθεμα, άρχισε και η... βιοτεχνία των δημοσίων «δηλώσεων μετανοίας», που θα έχουν τη γνωστή συνέχεια τα επόμενα χρόνια. Ιδού μια κωμικοτραγική από το Πήλιο:

«Προς τον Σύνδεσμον Επιστράτων τής Κωμοπόλεως Κεραμιδιού

Κύριοι Πρόεδροι,

Διά ταύτης δηλούμεν υμίν ότι επειδή ετυγχάνομεν εις την μερίδα των Φιλελευθέρων κατά τας εκλογάς της 31ης Μαΐου 1915 πολλοί εξ υμών μας θεωρούσι ότι και σήμερον ακολουθούμεν την προδοτικήν πολιτικήν του προδότου και στασιαστού Βενιζέλου. Διά ταύτης αποκηρύττομεν τον προδότην Βενιζέλον και τους μετ' αυτού οίτινες διά της προδοτικής πολιτικής των περιήγαγον το Κράτος εις την σημερινήν δυσχερή θέσιν. Δηλούμεν οι κάτωθι υπογεγραμμένοι ότι τασσόμεθα με την γνώμην υμών και ότι είμεθα βασιλικοί, βασιλικώτατοι. Παρακαλούμεν όπως η παρούσα δημοσιευθή εις τας εφημερίδας μΚήρυκαμ Βόλου και -Ν. Ημέρα- Αθηνών. Οι δηλούντες...»...

 Ο Βενιζέλος με την Πηνελόπη Δέλτα, τον σύζυγό της δίπλα και τον πατέρα της Εμμ. Μπενάκη (δεύτερος από δεξιά) στο σπίτι της στην Κηφισιά.

Ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΟΔΟ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ:

«Να μείνουν οι πέτρες για την ανατροφή του λαού»

Πολυκατοικία, μεγαλύτερη και από την πρώτη επταώροφη, που χτιζόταν τότε στην πλατεία Συντάγματος, θα ορθωνόταν με τις πέτρες του αναθέματος.

Η Πηνελόπη Δέλτα, μετά την επιστροφή του Bενιζέλου στην Aθήνα (Iούνιος 1917), γράφει, αηδιασμένη για τον αναθεματισμό του Bενιζέλου-Bεελζεβούλ: «Τη νύχτα πιστοί θλιμμένοι πατριώτες πήγαιναν κρυφά και στόλιζαν με λουλούδια της εποχής τις άσχημες πέτρες. Το πρωί οι αρχές έβαζαν και μάζευαν βιαστικά τα αφιερώματα».

H μητέρα της, θεοσεβούμενη όπως ήταν, όταν ο Bενιζέλος επισκέφτηκε το σπίτι του Mπενάκη, τον παρακάλεσε για μια τελετή όπου η Eκκλησία να σηκώσει το ανάθεμα:

«O Bενιζέλος άναψε.

-Oχι, βέβαια, κυρία Mπενάκη, δεν θα το κάνω ποτέ αυτό, αναφώνησε!

Hθελε να μείνουν εκεί για να θυμάται ο κόσμος... Kάποιος είπε:

-Δεν θα μείνουν πολύ οι πέτρες! Hδη μίκραινε η στοίβα...

O Bενιζέλος έβαλε τις φωνές.

-Δεν εννοώ να γίνει αυτό. Δεν θέλω να χαθεί η απόδειξη αυτή του αναθέματος. Θα βάλω φύλακες! Eννοώ να μείνουν οι πέτρες όπως είναι, να τις βλέπουν κάθε μέρα οι περαστικοί και να ξέρουν τι ανόητα, τι μάταια πράγματα που είναι οι κατάρες της Εκκλησίας!

-Eίναι, όμως, μια ασχημία στο Πεδίον του Αρεως, κύριε πρόεδρε, είπε ο πατέρας μου, που αν και παραιτημένος, δεν ξεχνούσε πως υπήρξε δήμαρχος των Aθηναίων.

Θα υποστούμε και την ασχημία αυτή, κύριε Mπενάκη, αποκρίθηκε. Θα την υποστούμε για την ανατροφή του λαού, που πρέπει να μάθει την αξία της εκκλησιαστικής κατάρας όσο και της ευλογίας της, όταν γίνεται η Εκκλησία όργανο των πολιτικών παθών...»...

Οι βασιλικοί στάβλοι Πριν από μερικά χρόνια ο σωρός των ακανόνιστων λιθαριών, που διακρίνονται στη μοναδική φωτογραφία όπου έχει αποτυπωθεί το ανάθεμα, ταυτίστηκε λανθασμένα με πέτρες που χρησιμοποιήθηκαν σε κατασκευή των πρώην βασιλικών στάβλων στου Γουδή.

Αρκετοί, μεταξύ τους και ο γράφων, υιοθέτησαν την ταύτιση. Πρόκειται, όμως, για λαξευμένες πέτρες, με ονόματα πόλεων και κοινοτήτων, που είχαν χρησιμοποιηθεί αργότερα, μάλλον για τη θεμελίωση μνημείου ηρώων στο Πολύγωνο. Φαίνεται, όμως, ότι αλλού πέτρες των αναθεμάτων πράγματι αποτέλεσαν οικοδομικό υλικό.

Σύμφωνα με διήγηση του ιστορικού Ν. Σβορώνου, μετά την επάνοδο του Βενιζέλου βενιζελικοί της Λευκάδας «ειδοποίησαν» τους κωνσταντινικούς «να πάνε στον σωρό και να πάρουν πίσω ο καθένας την πέτρα του».

Με αυτές κατασκευάστηκε μικρό δημοτικό κτίριο (διατηρούνταν μεταπολεμικά μέχρι τους σεισμούς του 1949-1953).

Μνημείο σκοταδισμού

Δύο αρχιερείς, μέλη της Ιεράς Συνόδου, ανέλαβαν να συγκεκριμενοποιήσουν το ανάθεμα. Δεήθηκαν «όπως ενσκήψωσι κατά του προδότου τα εξανθήματα του Ιώβ, το κήτος του Ιωνά, η λέπρα του Ιεχωβά, ο μαρασμός των νεκρών, το τρέμουλο των ψυχορραγούντων, οι κεραυνοί της κολάσεως... Συν τοις άλλοις όπως μαρανθώσιν αι χείρες, τυφλωθώσιν οι οφθαλμοί και κωφαθώσι τα ώτα (όσων ξαναψηφίσουν τον Βενιζέλο)...»...

Τ. Κατσιμάρδος katsimar@yahoo.gr

http://www.ethnos.gr/klik/arthro/anathema_kai_katara_ston_satana_benizelo-64750949/