Καρλ Μαρξ: 200 χρόνια μετά

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Καρλ Μαρξ: 200 χρόνια μετά - Η "κοινωνική δολοφονία" συνεχίζεται

Αυτό που ώθησε τους Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ 'Ενγκελς να ξεκινήσουν μία δια βίου μάχη για δικαιοσύνη εξακολουθεί να αντηχεί σήμερα - Η σχέση του με τον Ένγκελς που αναπτύχθηκε στο Μάντσεστερ

Μόλις άρχισαν να δουλεύουν οι παλιές μηχανές ύφανσης για να γίνει το βαμβάκι νήμα, ο θόρυβος έγινε τόσο αφόρητος που οι επισκέπτες αναγκάσθηκαν να κλείσουν με τα χέρια τα αυτιά τους.

Σε μια επίδειξη στο Μουσείο Επιστημών και Βιομηχανίας στο Μάντσεστερ, το προσωπικό προσπαθεί να δείξει τη μακρά και πολύπλοκη διαδικασία που μετατρέπει το ακατέργαστο βαμβάκι σε ύφασμα με μηχανήματα - απομεινάρια της βιομηχανικής εποχής του 19ου αιώνα. Η επίδειξη που πραγματοποιείται σε τακτική βάση στο Μουσείο, αναβιώνει την άθλια κατάσταση των παλιών βικτωριανών υφαντουργιών που έγιναν μάρτυρες ενός σκοτεινού κεφαλαίου της ζωής των τότε εργαζομένων.

Αυτό που ώθησε τους Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ 'Ενγκελς να ξεκινήσουν μία δια βίου μάχη για δικαιοσύνη εξακολουθεί να αντηχεί σήμερα, στην επέτειο γέννησης του Καρλ Μαρξ που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Μαΐου. Φέτος άλλωστε, συμπληρώνονται 200 χρόνια από τη γέννησή του.

Ήταν αδύνατο να φανταστώ πόσο σκληρή μπορούσε να είναι η ζωή των εργατών. Η εικόνα αυτή μού έφερε στο μυαλό πολλές αναμνήσεις», λέει η 54χρονη Κέιτ Τέρνμπολ, επισκέπτρια του Μουσείου. Όπως και άλλοι κάτοικοι του Μάντσεστερ, η γιαγιά της Κέιτ δούλευε υφάντρα στην πρώτη βιομηχανική πόλη στον κόσμο γνωστή ως «Cottonopolis» (Πόλη του βαμβακιού). «Η γιαγιά συχνά μού έλεγε ιστορίες όταν ήμουν μικρή. Ήταν αδύνατο να φανταστώ πόσο σκληρή μπορούσε να είναι η ζωή των εργατών», θυμάται η Κέιτ.

Μια τεράστια ασπρόμαυρη φωτογραφία ενός μικρού κοριτσιού κρέμεται μπροστά από τις μηχανές αποτίνοντας φόρο τιμής στα δεκάδες παιδιά που δούλεψαν εκεί διορθώνοντας σπασμένα νήματα και σκουπίζοντας το πάτωμα, καθώς ήταν πιο εύκολο να χωθούν κάτω από τις μηχανές. Οι πιο μικροί σε ηλικία εργαζόμενοι ήταν από πέντε έως έξι χρόνων.

Είχε ζέστη, υγρασία, θόρυβο, σκόνη και θάνατο. Η πρώιμη εκβιομηχάνιση της Βρετανίας που ουσιαστικά ώθησε τη χώρα να γίνει η μεγαλύτερη για την εποχή καπιταλιστική δύναμη τον 19ο αιώνα, επιτεύχθηκε με την εργασία χιλιάδων εργαζόμενων.

Στο βιβλίο-ορόσημο «Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία» ο Ένγκελς χρησιμοποίησε τη φράση «κοινωνική δολοφονία» κατηγορώντας την αστική τάξη, την τάξη που διέθετε κοινωνικό και πολιτικό έλεγχο, που έβαλε «εκατοντάδες προλετάριους σε τέτοια θέση που αναπόφευκτα θα είχαν έναν πολύ πρόωρο ή αφύσικο θάνατο».

Συνεχίζεται η "κοινωνική δολοφονία"

Προφανώς, η «κοινωνική δολοφονία» δεν είναι παρωχημένη έκφραση καθώς το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών συνεχίζει να διευρύνεται στη Βρετανία αλλά και διεθνώς. Μετά τον πύρινο όλεθρο στο συγκρότημα εργατικών κατοικιών του Πύργου Γκρένφελ, στο κεντρικό Λονδίνο το 2017 όπου τουλάχιστον 80 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ο αρθρογράφος Αντιτίγια Σακραμπορτί έγραψε στην εφημερίδα Guardian: «170 χρόνια μετά τον Ένγκελς η Βρετανία εξακολουθεί να είναι χώρα που δολοφονεί τους φτωχούς».

Οι εργασιακές συνθήκες στο Μάντσεστερ, όπου ο Ένγκελς έζησε για περισσότερα από 20 χρόνια, και το οποίο ο Μαρξ επισκεπτόταν σχεδόν κάθε χρόνο από το 1845, αποτέλεσαν ένα κομβικό σημείο όπου οι δύο φίλοι ανέπτυξαν τις θεωρίες τους για την τάξη, την υπεραξία και τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής.

Εκτός από το Μουσείο Επιστημών που στεγάζεται σε μια πρώην αποθήκη κοντά στον πρώτο διεθνή σιδηρόδρομο στον κόσμο, είναι δύσκολο να βρεθούν ίχνη των υφαντουργιών της εποχής εκείνης. Τα περισσότερα από αυτά που υπήρχαν την βικτωριανή εποχή κατεδαφίστηκαν καθώς ο κλάδος της υφαντουργίας στο Μάντσεστερ εξασθένισε γρήγορα μετά το 1945. Όσα έχουν απομείνει έχουν μετατραπεί πλέον σε πολυκατοικίες με διαμερίσματα ή κτίρια γραφείων. Η επιθυμία όμως για επίσκεψη στα ερείπια των υφαντουργιών ή οτιδήποτε σχετίζεται με τον Μαρξ ή τον Ένγκελς φουντώνει σταδιακά αυτές τις ημέρες.

Η βιβλιοθήκη Chetham

Μπροστά από τον παλιό χώρο της Μικρής Ιρλανδίας, της περιβόητης πρώην παραγκούπολης ιρλανδών μεταναστών εργαζομένων, την οποία ο 'Ενγκελς περιγράφει στο βιβλίο του ως «τη χειρότερη παραγκούπολη του δήμου», ο ξεναγός Τζόναθαν Σκόφιλντ λέει ότι εδώ και δύο μήνες έχουν προπωληθεί όλα τα εισιτήρια για τις ξεναγήσεις που έχουν προγραμματισθεί για την 5η Μαΐου, ημέρα γέννησης του Μαρξ. Ο Σκόφιλντ, ο οποίος ξεναγεί εδώ και 21 χρόνια, επισημαίνει ότι οι ξεναγήσεις του στην περιοχή προσελκύουν όλο και περισσότερους νέους ανθρώπους. Μετά το Brexit οι νέοι που είχαν γυρίσει την πλάτη στην πολιτική φαίνεται ότι συνειδητοποιούν ότι η πολιτική βοηθά να συμβούν πράγματα και πλέον θέλουν να συμμετάσχουν περισσότερο, εκτιμά ο Σκόφιλντ.

Παράλληλα, όλο και περισσότερους επισκέπτες προσελκύει η βιβλιοθήκη Chetham, τόπος συνάντησης των Μαρξ και 'Ενγκελς όπου μελετούσαν το καλοκαίρι του 1845. Η βιβλιοθήκη που στεγάζεται σε ένα μεσαιωνικό πέτρινο κτίριο στην πόλη του Μάντσεστερ, είναι γνωστή για το δρύινο γραφείο δίπλα στο ξύλινο παράθυρο του αναγνωστήριου-το γραφείο του Καρλ Μαρξ.

news247 05 Μαΐου 2018 08:37

http://www.news247.gr/koinonia/okto-chronia-apo-tin-tragodia-stin-marfin.6609785.html?utm_source=News247&utm_medium=MintaXasete_article&utm_campaign=24MediaWidget&utm_term=Pos2

 Crescent Pub

Εκεί ξεκίνησαν όλα: Η ιστορική παμπ όπου ο Μαρξ και ο Ένγκελς "έχτισαν" τον κομμουνισμό

Η Ημισέληνος (The Crescent) του Σάλφορντ αποτέλεσε το στέκι του Μαρξ και του Ένγκελς, το μέρος όπου εδραίωσαν τη θεωρία τους περί κομμουνισμού

Γράφει ο Χρήστος Δεμέτης

Ήταν Αύγουστος του 2017 όταν έκλεισε η ιστορική παμπ στην οποία σύχναζαν ο Καρλ Μαρξ και ο Φρίντριχ Ένγκελς, σύμφωνα πάντα με τους ισχυρισμούς των πρώην ιδιοκτητών της.

Όπως συνήθιζαν να λένε λοιπόν οι ιδιοκτήτες της, "στην παμπ αυτή οι δύο φιλόσοφοι έπιναν χλιαρή ale και συζητούσαν για την κομμουνιστική επανάσταση επί ώρες, μέχρι να χτυπήσει το καμπανάκι της λήξης της βάρδιας".

Η παμπ βρίσκεται στην περιοχή του Σάλφορντ στο Μάντσεστερ και τα τελευταία χρόνια λεγόταν The Crescent (σ.σ. Ημισέληνος). Τον καιρό που αποτελούσε στέκι των Μαρξ και Ένγκελς, ονομαζόταν The Red Dragon (Κόκκινος Δράκος) και λειτουργούσε σαν ξενοδοχείο.

Όπως αναφερόταν στον ιστότοπο της παμπ, ήταν μία "από τις πιο ιστορικές του Σάλφορντ και εκεί ο Καρλ Μαρξ και ο Φρίντριχ Ένγκελς έπιναν και συζητούσαν για την επανάσταση και τη θεωρία του κομμουνισμού".

Και μπορεί από κάποιους να αμφισβητείται το παραπάνω και να θεωρείται "τρικ" προσέλκυσης τουριστών, ωστόσο το δεδομένο είναι πως οι δύο θεωρητικοί της οικονομίας πραγματοποίησαν σειρά συναντήσεων στο βιομηχανικό Μάντσεστερ της εποχής. Ο Μαρξ, όταν πήγαινε στο Μάντσεστερ τα χρόνια που ζούσε στην Αγγλία, διέμενε στον αριθμό 70 της Great Ducie Street κοντά στη φυλακή "Strangeways".

Όταν ο Μαρξ έσπαγε φανοστάτες στο Μάντσεστερ

Οι... ζυθοπεριπέτειες των δύο στα τέλη του 1850, καταγράφονται πάντως στο βιβλίο "Κάρολος Μαρξ η ζωή του" (εκδ. ωκεανίδα) του Φράνσις Γουίν που βασίζεται στο βιβλίο Interviews and recollections του Wilhelm Liebknecht. Εκεί, ο Γουίν γράφει για τον Μαρξ (αναδημοσίευση αποσπάσματος από το nostimonimar):

"Ένα βράδυ, βγήκε με τον Έντγκαρ Μπάουερ και τον Βίλχελμ Λίμπκνεχτ για μπαρότσαρκα κατά μήκος της Τότεναμ Κορτ Ρόουντ, σκοπεύοντας να πιουν από ένα τουλάχιστον ποτήρι μπύρα σε κάθε παμπ που θα συναντούσαν μεταξύ της Όξφορντ Στριτ και της Χάμπστεντ Ρόουντ. Καθώς στο δρόμο στεγάζονταν ούτε λίγο ούτε πολύ δεκαοκτώ παμπ, μέχρι να πιάσουν την τελευταία τους σκάλα ο Μαρξ ήταν ήδη σκνίπα. Μια ομάδα Οντφέλοους (μέλη αγγλικής εταιρείας αντίστοιχης με τη μασονία), που κάθονταν ήσυχοι και απολάμβαναν το φαγητό τους, βρέθηκαν στο στόχαστρο της μεθυσμένης τριάδας.

Είχαμε βαρεθεί προς το παρόν την «ζυθοπεριήγησή μας» και προκειμένου να ηρεμήσουμε κάπως το αίμα μας που έβραζε, βαλθήκαμε να περπατούμε με ταχύ βήμα, μέχρι που ο Έντγκαρ Μπάουερ σκόνταψε σε κάτι στοιβαγμένα αγκωνάρια στην άκρη του δρόμου. «Ζήτω, έχω μια ιδέα!» και εις ανάμνησιν της εποχής που κάναμε τις τρελές φοιτητικές μας φάρσες, άρπαξε μια πέτρα και μπαμ! μπουμ! ένα γκαζοφάναρο έγινε θρύψαλα. Η ανοησία είναι μεταδοτική -ο Μαρξ κι εγώ δεν μείναμε πίσω και σπάσαμε τέσσερις πέντε φανοστάτες-, ήταν πιθανόν δύο η ώρα το πρωί και οι δρόμοι ήταν έρημοι… Ο θόρυβος, ωστόσο, τράβηξε την προσοχή ενός αστυνομικού, που χωρίς να το πολυσκεφτεί έδωσε γρήγορα γρήγορα το σινιάλο στους συναδέλφους του. Αμέσως ακούστηκαν από παντού αστυνομικά σφυρίγματα. Η θέση μας ήταν κρίσιμη. Ευτυχώς, το αντιληφθήκαμε αμέσως· και ευτυχώς, γνωρίζαμε τα κατατόπια. Το βάλαμε στα πόδια με δυο τρεις αστυνομικούς στο κατόπι μας, σε κάποια απόσταση μακριά μας. Ο Μαρξ επέδειξε ευλυγισία για την οποία δεν τον είχα ικανό.

Και αφού το κυνηγητό κράτησε κάποια λεπτά, κατορθώσαμε να στρίψουμε σ’ έναν παράδρομο, φτάσαμε σε μια αλάνα -μια πίσω αυλή ανάμεσα σε δύο δρόμους- κι από κει βγήκαμε πίσω από τους αστυνομικούς, που έχασαν τα ίχνη μας. Ήμασταν πια ασφαλείς. Δεν μας είχαν δει και φτάσαμε στα σπίτια μας χωρίς άλλες περιπέτειες".

Το Μάντσεστερ άλλωστε ήταν η πόλη στην οποία ο πατέρας του Ένγκελς δημιούργησε εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας. Ο Φρίντριχ, παρότι ήταν γόνος εύπορης οικογένειας, αποφάσισε να ταχθεί στο πλευρό του εργατικού κινήματος και στο θεωρητικό έργο του Μαρξ. Ο Ένγκελς έμεινε στο Μάντσεστερ στα νιάτα του δουλεύοντας στο εργοστάσιο του πατέρα του, ήρθε σε επαφή με την εργατική τάξη και έγραψε το βιβλίο του "Η κατάσταση της Εργατικής Τάξης στην Αγγλία" (1845).

Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε

Αργότερα, οι δυο αχώριστοι θεωρητικοί δημιούργησαν την "Ένωση Κομμουνιστών" στο Λονδίνο, εκεί όπου ακούστηκε για πρώτη φορά το σύνθημα "Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε". Ο Ένγκελς είχε γράψει τις "Αρχές του Κομμουνισμού", βιβλίο πάνω στο οποίο στηρίχθηκαν οι δύο για να γράψουν το "Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος", το κείμενο - οδηγό για την προλεταριακή επανάσταση. Στο Μάντσεστερ μετέβαιναν για να μελετούν τον τρόπο λειτουργίας της βιομηχανίας της εποχής και στο Λονδίνο έζησαν μέχρι τον θάνατό τους.

Στην πόλη του Μάντσεστερ, εκτός από την προαναφερθείσα παμπ που πλέον δεν λειτουργεί, υπάρχει ακόμη η βιβλιοθήκη Chetham, τόπος συνάντησής τους, όπου μελετούσαν το καλοκαίρι του 1845, όταν και είχαν πρωτοσυναντηθεί στο Μάντσεστερ, μετά τα "χρόνια της Γαλλίας".

Η βιβλιοθήκη στεγάζεται σε ένα μεσαιωνικό πέτρινο κτίριο και είναι γνωστή για το δρύινο γραφείο του Καρλ Μαρξ. Στην συγκεκριμένη βιβλιοθήκη, μπορεί κανείς ακόμη και σήμερα να δει τα βιβλία που διάβαζε τότε ο Μαρξ και το τραπέζι όπου κάθισε με τον Ένγκελς.

Ο Καρλ Μαρξ πέθανε στις 14 Μαρτίου 1883 στο Λονδίνο στο οποίο είχε εγκατασταθεί μόνιμα και ο Ένγκελς από το 1870 και μετά. Στην κηδεία του ο Ένγκελς έδωσε μια προφητική ομιλία. Η ομιλία ξεκινούσε με τα εξής λόγια: "Στις 14 του Μάρτη στις 3 παρά τέταρτο το απόγευμα, ο μεγαλύτερος εν ζωή στοχαστής έπαψε να σκέφτεται". Και τελείωνε με την άκρως προφητική φράση, "Το όνομά του, όπως επίσης και το έργο του, θα ζήσουν δια μέσου των αιώνων".

http://www.news247.gr/mathimata-istorias/ekei-xekinisan-ola-i-istoriki-pamp-opoy-o-marx-kai-o-engkels-echtisan-ton-kommoynismo.6609527.html?utm_source=NEWS247+Newsletter&utm_campaign=d7a16564a7-EMAIL_CAMPAIGN_2018_03_27&utm_medium=email&utm_term=0_11a0ec29ff-d7a16564a7-394084333