Πατρίτσια Αδαμόπουλου : Ακατάλληλον δι' ενηλίκους

Ακατάλληλον δι' ενηλίκους

Γράφει η Πατρίτσια Αδαμόπουλου

Ο χρόνος των καλοκαιρινών διακοπών ακολουθεί μέτρα απαλλαγμένα από τις συμβάσεις των τυπικών μέτρων και σταθμών: Διαθλάται, αντανακλάται και αναρριπίζεται όπως το φως. Και μετουσιώνεται σε ροή ωκεάνια, όπου ο βόμβος των εντόμων και η φωνή των γρύλων επενδύουν τις στιγμές του με ηχώ αιωνιότητας. Όλα μοιάζουν να λικνίζονται στις επάλξεις ενός ακοίμητου παλμού.

Οι ευλαβείς των διακοπών αφήνονται στον χρόνο. Και εκείνος τους χαρίζει εμπειρίες ήχων και ταλαντώσεων, όπως όταν ο αέρας διαπερνά και ταράζει τα ελασμάτινα φύλλα των αρχαίων στεφανιών.

Στις παλιές όμως εκείνες καλοκαιρινές διακοπές ο χρόνος αποκτούσε πρόσθετο βάθος, γιατί περιελισσόταν και ανελισσόταν σε κλαδιά μυθικά. Χειραφετημένος από τις εορταστικές ετερονομίες και τις σχολικές υποχρεώσεις που συνυφαίνονταν με τις διακοπές των Χριστουγέννων και του Πάσχα, ήταν χρόνος που επέτρεπε την ελεύθερη συναλλαγή με τον χώρο του μύθου. Ήταν ο χρόνος των βιβλίων και του κινηματογράφου.

Το βιβλίο είναι σαν ένα κοχύλι: σιωπηλό και απτό· αν όμως ξέρεις να το ακούς σου χαρίζει παφλασμούς θαλασσών. Και η ανάγνωση είναι σαν την ερωτική σχέση: θέλει απομόνωση, αποκλειστικότητα και την οδυνηρή αθωότητα της προσδοκίας. Τότε μόνο επιτυγχάνεται ο γόνιμος σπινθήρας. Και το εγώ φλογίζεται, αναιρούμενο μέσα σε ζωές άλλων.

Το καλοκαίρι γινόντουσαν οι προμήθειες και οι ανταλλαγές των λογοτεχνικών βιβλίων και ήταν τότε που σφυρηλατήθηκε η σκευή των περισσοτέρων. Αλλά η θητεία στον μύθο συμπληρωνόταν με τον κινηματογράφο και την επιμελή μελέτη των «προσεχώς».

Κάτω από έναν ουρανό υποβασταζόμενο από αναρριχητικά φυτά, η οθόνη έχανε τελείως τον τεχνολογικό της χαρακτήρα και γινόταν θραύσμα ενός παράδοξου γαλαξία που με το σκάφος της πλιάν πολυθρόνας μας μετέφερε στη νιρβάνα μιας ηδύτατης εγκατάλειψης. Στην άμπελο του μύθου που φυόταν σε εκείνες τις διακοπές, όλες οι αφηγήσεις, ασχέτως καλλιτεχνικής ποιότητας και οργανικής συνοχής, συγκροτούσαν ένα φύλλωμα ενιαίο που πάνω του εγγράφονταν οι φωτοσκιάσεις υπαρξιακών κραδασμών.

Το ποδοβολητό της κλασικής άμαξας με τις τραβηγμένες κουρτίνες (κουκούλι από όπου η Εμα Μποβαρύ, ενδίδοντας στον Λεόν, αναδυόταν σε χρυσαλλίδα του μοιχευτικού πανθέου) συμπλεκόταν με τον καλπασμό των ιπποτών και των ερυθροδέρμων. Οι φλογερές ματιές των εραστών, τα διασταυρούμενα ξίφη και οι ακροβασίες του Ντ' Αρτανιάν και των ποικιλώνυμων επιγόνων του ανίχνευαν τις βιωματικές ατραπούς με χειρονομίες μεγάλες, γενναιόδωρες και άνετες, σαν τους στροβιλισμούς του βαλς. Και το χώμα της «Αιολικής Γης» έφτιαχνε πηλό με τα κύματα των πειρατών, γύρω από τα βράχια του Φαρ Ουέστ.

Κάτω, όμως, από το ετερόκλιτο αφηγηματικό σύμπαν υφείρπε μια συνισταμένη, κάτι σαν μαθηματικό αξίωμα: Πώς για να αποκτήσει υπαρξιακό ρυθμό και άμορφο υλικό της γης απαιτείται να τεντωθούν οι χορδές του. Μόνον έτσι ο γύρω χώρος πυρπολείται από άοκνο και ασίγαστο παλμό.

Οι καλοκαιρινές διακοπές ήταν σαν τις φωτιές του Αη-Γιαννιού. Το εικαστικό θάμβος μιας φλεγόμενης φύσης έδινε την ώθηση, μέσα στην ηδύτητα του ελεύθερου χρόνου, να ανιχνευτούν οι δρόμοι που οδηγούν στις επάλξεις της ολοκληρωμένης υπαρξιακής παρουσίας. Οι καλοκαιρινές διακοπές, όπως και οι φωτιές του Αη-Γιαννιού, ήταν ασκήσεις πάθους. Σαν τις αρχέγονες τελετουργίες, όπου γίνεσαι αθάνατος περνώντας από τη φωτιά, καίγοντας τους φθοροποιούς περισπασμούς των ανούσιων ενασχολήσεων.

Μετά από εκείνες τις παλιές διακοπές, τα γεγονότα εισβάλλουν απροσδόκητα, χωρίς ειρμό, ανατρέποντας τις προβλέψεις. Το μοντάζ της ζωής είναι κατά κανόνα παράδοξο, όπως στις ταινίες που προβάλλονταν στο αναρτημένο σεντόνι του καφενείου του χωριού των διακοπών. Η ταινία κοβόταν σε τέσσερα μέρη για να προβάλλεται συγχρόνως στα καφενεία των γειτονικών χωριών. Και οι μπομπίνες μεταφερόντουσαν από χωριό σε χωριό με μοτοσικλέτα, σχεδόν πάντα σε ειρμό αλλοπρόσαλλο. Τότε όμως καθώς φύσαγε μαΐστρος, το σεντόνι σειόταν, εμπλουτίζοντας το θέμα με μια έξοχη υποστήριξη εξπρεσιονιστικών πτυχώσεων. Και οι θεατές στις ψάθινες καρέκλες τους, βρίσκοντας την πλοκή φυσική ή αναπόφευκτη, έπρατταν το καθήκον τους. Έντονα παρόντες, παραδομένοι στον αέρα και στα τεκταινόμενα, έμοιαζαν με περίεργες άπτερες νίκες, έτοιμες να αποπλεύσουν μέσα στη νύχτα.

Εκείνες οι καλοκαιρινές διακοπές απέχουν. Ίσως, πλέον, το έργο της ανάτασης να είναι ακατάλληλον δι' ενηλίκους.

ΠΑΤΡΙΤΣΙΑ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ

ΤΟ ΒΗΜΑ 11.6.1995