Στάθης Μάστορας Ο Κερκυραίος πατριώτης που εκτελέστηκε στην Κρήτη

 

 

Στάθης Μάστορας Ο Κερκυραίος πατριώτης που εκτελέστηκε στην Κρήτη

 

Ο συνθέτης Στάθης Μάστορας (Κέρκυρα 1893 - Άνω Βιάννος Κρήτης 1943) του γνωστού τραγουδιού «Ριρίκα», υπήρξε ένας από τους άδικα ξεχασμένους πρωταγωνιστές της δεύτερης γενιάς συνθετών της ελληνικής οπερέτας που πρωταγωνίστησαν στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και στη δεκαετία του 1930 στο ελαφρό μουσικό θέατρο, δίπλα στους ήδη καταξιωμένους Θεόφραστο Σακελλαρίδη και Νίκο Χατζηαποστόλου με το έργο του να περιέχει μουσικοθεατρική δύναμη, διακριτική κοινωνική κριτική και σπαρταριστούς χαρακτήρες.

Ο Μάστορας υπήρξε μια πολυσχιδής προσωπικότητα, καθώς εκτός από συνθέτης και μουσικός, ήταν ποιητής και μαθηματικός. Με την τελευταία του ιδιότητα δίδαξε σε πολλά σχολεία της ελληνικής επαρχίας, ενώ παράλληλα συνέθετε για θιάσους της Αθήνας.

Καθηγητής γυμνασίου  και μετά από μια πορεία ανά την ελληνική επικράτεια διδάσκοντας (σε Λοκρίδα, Αθήνα, Μυτιλήνη, Σύρο) πήρε την τελευταία μοιραία μετάθεση του στον Άνω Βιάννο της Κρήτης.

Εκεί βρήκε το άλλο του μισό, τη μούσα των ονείρων του, την Αικατερίνη Χλειουνάκη την οποία παντρεύτηκε  το Μάιο του 1939 και είδε την ευτυχία τους να ολοκληρώνεται  με τον ερχομό των δυο παιδιών τους,  του Μιχάλη και η Ρίτας. Δυστυχώς η ευτυχισμένη αυτή οικογενειακή του ζωή και τα μελλοντικά του μουσικά σχέδια πάγωσαν  με τον ερχομό του  Β' Παγκόσμιου πόλεμου. 

 

 

Ο Στάθης Μάστορας ήταν ένα παθιασμένος καθηγητής. Δεν ήταν ικανοποιημένος από το περιεχόμενο των διδακτικών βιβλίων που χορηγούσε το Υπουργείο Παιδείας για τους μαθητές του Γυμνασίου. Συμπλήρωνε την ύλη τους και κυρίως τις ασκήσεις με δικές του, γραμμένες με μικρά και στρογγυλά γράμματα, σ’ ένα μικρό πολυσέλιδο τετράδιο 9 επί 13 εκ. περίπου, που το κρατούσε πάντα στην τσέπη του σακακιού του. Αλλά και η διδασκαλία του ήταν συναρπαστική. Μαζί με την Άλγεβρα, τη Γεωμετρία και την Τριγωνομετρία στο πρόγραμμά του ήταν και η Κοσμογραφία. Αυτά προέβλεπε το τότε Αναλυτικό Πρόγραμμα των Γυμνασίων.

Ένας παλιός μαθητής του περιγράφει την ιεροτελεστία με την οποία παρέδιδε  το μάθημα. « Μια μέρα, δώδεκα με μία η ώρα του μαθήματος. Έγινε η εξέταση στο μάθημα της ημέρας, όπως συνηθιζόταν και ο Στάθης Μάστορας άρχισε την παράδοση στο επόμενο κεφάλαιο του βιβλίου, για τους αστερισμούς. Σε κάποια ονομασία σηκώνει το χέρι του ένας συμμαθητής μας και του λέει:

Δεν το λέει, κύριε, έτσι το βιβλίο. Ο Μάστορας τότε σταμάτησε για μια στιγμή κι του απάντησε:

Σωστά δεν το λέει το βιβλίο  όμως υπάρχει και το όνομα που σας λέω. Τίναξε τα μαλλιά της κεφαλής του, κουνώντας το κεφάλι του μια ή δυο φορές και συνέχισε να μιλά παθιασμένα για τους αστερισμούς του ηλιακού μας συστήματος, για δορυφόρους, για τους γαλαξίες, για τα άλλα πλανητικά συστήματα, για το σύμπαν, πότε από την έδρα και πότε με σχέδια στον πίνακα, που έκανε με μεγάλη ευχέρεια κι εμείς με νεκρική σιγή τον παρακολουθούσαμε. Κι όταν σε μια στιγμή κοίταξε το ρολόϊ του, σταματά και μας λέει:

Παιδιά σας έφαγα την ώρα, είναι δυόμισι μόνο ετοιμαστείτε να φύγετε. Κι εμείς με μια φωνή, σαν να είμαστε προσυνεννοημένοι του απαντήσαμε:.

Όχι κύριε Καθηγητά, συνεχίστε! συνεχίστε!

Δεν θυμάμαι πόση ώρα μας μιλούσε ακόμη, γιατί κανείς μας δεν είχε ρολόι. Θυμάμαι μονάχα πως όταν γύρισα στον Βαχό ο ήλιος είχε βασιλέψει».

 

 

Στις 14 Σεπτεμβρίου 1943 ημέρα του Τιμίου Σταυρού ο Στάθης Μάστορας έμελλε να περάσει στην ουράνια χορωδία των Αγγέλων.

Κατά την ημέρα εκείνη  μια γερμανική περίπολος έφθασε  στο καφενείο του προέδρου της κοινότητας Αγγελή Χατζάκη όπου οι Γερμανοί βρήκαν συγκεντρωμένους μια ομάδα ανδρών. Τους πήραν όλους, μαζί και τον πρόεδρο και όσους βρήκαν στα σπίτια και τους οδήγησαν στην πάνω άκρη του χωριού κάτω από το σχολείο. Όμως δύο από τους αιχμάλωτους αυτούς κατάφεραν στην διαδρομή να δραπετεύσουν. Τότε οι Γερμανοί, σκληροί και απάνθρωποι, τους αντικατέστησαν με δύο τυχαίους περαστικούς κι όλα κατ’ αυτούς τακτοποιήθηκαν κατά τον «καλύτερο τρόπο».  Ο ένας από τους τυχαίους περαστικούς  έτυχε να είναι ο καθηγητής φυσικομαθηματικών, ο μουσικός της «ελαφράς σκηνής»,  ο διανοούμενος Στάθης Μάστορας. Βρέθηκε τυχαία στον Άγιο Βασίλειο κάνοντας φροντιστήρια σε παιδιά για να εξοικονομήσει τη διατροφή της οικογένειας του που έμενε στην Άνω Βιάννο.

Ήταν ένας από τους 360 εθνομάρτυρες πατριώτες που έπεσαν εκείνη τη μέρα από το βόλι του Γερμανού κατακτητή, στον Άγιο Βασίλειο της Βιάννου κατά το Ολοκαύτωμα - σφαγή της Βιάννου. Τουφεκίστηκε παραμένοντας αξιοπρεπής και στωικός,  ως γνήσιος Έλληνας, χωρίς να καταδεχθεί να κάνει χρήση ούτε της αθωότητας του, ούτε της δημόσιας ιδιότητας του, ούτε καν της πολύγλωσσης (και εν πολλοίς γερμανόφωνης) παιδείας του. Το μόνο που έκανε σαν Γερμανομαθής, όπως ήταν, να τους μιλήσει στην γλώσσα τους για το άδικο μ' αυτοί τον έσπρωξαν στην γραμμή για εκτέλεση και εκείνος άρχισε τότε ν' απαγγέλλει τον Εθνικό Ύμνο.

Το όνομα του Στάθη Γείτονα θα πρέπει να μείνει με χρυσά γράμματα στις σελίδες της Ιστορίας της Κρήτης, καθώς υπήρξε ένας ονομαστός  «ξενομπάτης» πατριώτης που θυσιάστηκε στο βωμό της Ελευθερίας της Κρητικής γης και της Ελλάδας.

Αν θέλετε να γνωρίσετε περισσότερα για τον μουσικό Στάθη Μάστορα σας παραπέμπω στην σχετική ανάρτησή «Ο Στάθης Μάστορας, ο συνθέτης της «Ριρίκας» και η εποχή του».

Πηγές :

http://boraeinai.blogspot.com/2016/08/blog-post_23.html

https://www.viannitika.gr/el/o-ka8hghths-sta8hs-mastoras

https://el.wikipedia.org/wiki/Ολοκαύτωμα_της_Βιάννου