Οι αρχαίοι Έλληνες σφενδονήτες

Του Παντελή Καρύκα

Οι σφενδονήτες ήταν ένας από τους ο πλέον διαδεδομένους τύπους ελαφρών πεζών (ψιλών) στους αρχαίους και στους βυζαντινούς ελληνικούς στρατούς. Οι άνδρες ήσαν εξοπλισμένοι με τη σφενδόνη, έναν δερμάτινο ιμάντα, πεπλατυσμένο στη μέση. Στο πεπλατυσμένο σημείο τοποθετούνταν το βλήμα. Κατόπιν ο σφενδονήτης περιέστρεφε τη σφενδόνη με ταχύτητα και την κατάλληλη στιγμή άφηνε τη μία άκρη του ιμάντα.

Το βλήμα, χάρις στην φυγόκεντρο δύναμη έφευγε με μεγάλη ταχύτητα προς τον εχθρό. Αρχικά τα βλήματα ήταν λίθινα ή από ψημένο πηλό. Αργότερα όμως υιοθετήθηκαν μολύβδινα προκατασκευασμένα σε ελλειψοειδές σχήμα βλήματα, τα οποία είχαν καλύτερη αεροδυναμική και άρα μεγαλύτερο βεληνεκές και φονική ικανότητα. Ένας καλός σφενδονήτης ήταν ικανός να πλήξει αντίπαλο σε απόσταση ως και 100 μέτρων με μεγάλη ακρίβεια. Το βάρος του βλήματος της σφενδόνης έφτανε αρχικά τα 30 γραμμάρια. Ο Φίλιππος Β’ της Μακεδονίας αύξησε το βάρος στα 80 γραμμάρια.

Ονομαστοί ήσαν οι Ρόδιοι σφενδονήτες. Οι σφενδονήτες ήταν ο πλέον επικίνδυνος για το βαρύ πεζικό τύπος ψιλών. Το βλήμα της σφενδόνης δεν χρειαζόταν να διαπεράσει τη θωράκιση του οπλίτη για να του προκαλέσει πλήγμα. Ένα πλήγμα σφενδόνης στο κράνος ήταν ικανό ακόμα και να σκοτώσει τον οπλίτη που το φορούσε, χωρίς να το σπάσει. Το μέταλλο του κράνους «βούλιαζε» από την ισχύ της πρόσκρουσης και ήταν αυτό που σκότωνε τον άνδρα που το φορούσε. Εξέλιξη του σφενδονήτης αποτέλεσε και ο κεστροσφενδονήτης, ένας τύπος ψιλών που εισήχθη στους ελληνικούς στρατούς στα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ.

Η κεστροσφενδόνη δεν ήταν παρά μια σφενδόνη προσαρμοσμένη επί ξύλινου στειλεού, έτσι ώστε να επιτυγχάνετε ακόμα μεγαλύτερη φυγόκεντρος δύναμη κατά την εξαπόλυση του βλήματος. Η κεστροσφενδόνη, πέραν των τυπικών μολύβδινων βλημάτων έβαλλε και ένα βελόσχημο βλήμα, τον κέστρο, από όπου πήρε και το όνομα της. Ο κέστρος ήταν ένα κοντό μα ισχυρό βέλος, το οποίο τοποθετούνταν με μια ειδική διάταξη στη σφενδόνη και ρίπτονταν με καμπύλη τροχιά.

Ήταν ιδιαιτέρως δραστικό όπλο κατά του βαρέως πεζικού, ικανό να διαπεράσει τις ασπίδες, αλλά και τους θώρακες των Ρωμαίων λεγεωνάριων, εναντίον των οποίων κυρίως χρησιμοποιήθηκε. Η σφενδόνη συνέχισε να χρησιμοποιείται ως όπλο για πολλούς αιώνες, τουλάχιστον μέχρι τον 16ο αιώνα μ.Χ. από τους Έλληνες.

http://www.hellasforce.com/blog/i-archei-ellines-sfendonites/