ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΓΟΥΤΕΜΒΕΡΓΙΟΥ

ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΓΟΥΤΕΜΒΕΡΓΙΟΥ

Το εκπληκτικό μουσείο της γερμανικής πόλης Μάιντς «αφηγείται» την ιστορία της Τυπογραφίας από το 1448 μέχρι σήμερα

Του Claus Gaedeman

Είναι οκτώμισι το πρωί, μια καθαρή απριλιάτικη μέρα του 1978. Στο αεροδρόμιο της Φραγκφούρτης δημοσιογράφοι και επίσημοι περιμένουν με ανυπομονησία την άφιξη ενός αεροπορικού δέματος από την Νέα Υόρκη, που το στέλνει ο έμπορος σπάνιων βιβλίων Χανς Πέτερ Κράους. Αφού πέρασε από το τελωνείο, το δέμα, που αξίζει 3,7 εκατομμύρια μάρκα (περίπου 135 εκ. δραχμές), φεύγει ταχύτατα με αστυνομική συνοδεία για το Μάιντς, κάπου σαράντα χιλιόμετρα μακριά. Επιτέλους, μια Βίβλος του Γουτεμβέργιου επέστρεψε στην πόλη όπου πρωτοτυπώθηκε εδώ και πάνω από πεντακόσια χρόνια!

Σήμερα, η Βίβλος αυτή είναι το σημαντικότερο έκθεμα του εκπληκτικού Μουσείου Γουτεμβέργιου, στο Μάιντς. Αφιερωμένο αποκλειστικά στην τέχνη της τυπογραφίας και στον εφευρέτη των κινητών στοιχείων, Ιωάννη Γουτεμβέργιο, το μουσείο παρακολουθεί την τέχνη του έντυπου λόγου από τις πήλινες πινακίδες με τη σφηνοειδή γραφή της Βαβυλώνας, πριν 4.500 χρόνια, ως τα πιο σύγχρονα μηχανήματα φωτοσυνθέσεως. Εκτός από τα πολύτιμα βιβλία που διαθέτει, το μουσείο περιλαμβάνει επίσης 70.000 εξώφυλλα βιβλίων, 60.000 βιβλιόσημα, πολυάριθμα δείγματα γραφής και στοιχειοθεσίας, εφημερίδες ιστορικού ενδιαφέροντος, καθώς και τραπουλόχαρτα και γκραβούρες. Υπάρχει ακόμα η πιο μικρή έκδοση του «Πάτερ ημών» σ' όλο τον κόσμο - ένα βιβλιαράκι μεγέθους όσο περίπου το νύχι του αντίχειρα, που περιέχει την προσευχή σε επτά γλώσσες. Το εισιτήριο του μουσείου στοιχίζει μόνο δύο μάρκα και, κάθε χρόνο, κάπου 250.000 τουρίστες απ' όλο τον κόσμο επισκέπτονται τις αίθουσες του.

Ελάτε μαζί μου για μια περιοδεία του μουσείου, αρχίζοντας από τον πρώτο όροφο του κεντρικού κτιρίου, από το άδυτο των αδύτων, ένα κλιματιζόμενο θησαυροφυλάκιο. Εδώ βρίσκεται η πολύτιμη Βίβλος. Οι δύο τόμοι της· η Παλαιά Διαθήκη - ανοιγμένη στις πρώτες σελίδες του Βιβλίου του Μαλαχία - και η Καινή Διαθήκη - σε χωριστή βιτρίνα – που φωτίζονται με μεταλλικές λάμπες. Η Βίβλος αυτή ανακαλύφθηκε ξανά το 1951, ανάμεσα στα διάφορα περιουσιακά στοιχεία των κληρονόμων ενός Άγγλου ευγενούς, του Τζωρτζ Σάκμπουργκ. Και οι δυο τόμοι είναι δεμένοι με κατακόκκινο μαροκινό δέρμα, διακοσμημένο με χρυσό. Το χαρτί δεν έχει χάσει καθόλου τη φωτεινότητα του, ούτε τα χρώματα τη φρεσκάδα τους. Χρυσές ελικοειδείς μπορντούρες στολίζουν τις σελίδες και όλα τα αρχικά γράμματα ενώ οι επικεφαλίδες και τα κοσμήματα είναι ζωγραφισμένα στο χέρι με κόκκινο, μπλε και χρυσό. Από τις διακόσιες περίπου Βίβλους που άρχισε να τυπώνει ο Γουτεμβέργιος το 1452, έχουν διασωθεί μόνο 48. Είναι σκορπισμένες σε δεκατρείς χώρες και θεωρούνται τα ωραιότερα βιβλία που τυπώθηκαν ποτέ.

Το μουσείο, όμως, δεν είναι απλώς ένα θησαυροφυλάκιο πολύτιμων αντικειμένων, κάθε άλλο μάλιστα. Ο διευθυντής του, καθηγητής Χάνς Α. Χάλμπεϋ, λέει: «Εκείνο που επιδιώκουμε εδώ, είναι να ζωντανέψουμε την ιστορία της τυπογραφίας.» 

Παρακολουθώ τα παιδιά κάποιου σχολείου που ακούνε μαγεμένα, καθώς ένας από τους ξεναγούς τους εξηγεί πώς γίνεται το χαρτί. Στο υπόγειο του μουσείου, ένας τεχνίτης χειρίζεται ένα παλιό πιεστήριο και τυπώνει ακολουθώντας τη διαδικασία που χρησιμοποιούσαν πριν από πεντακόσια χρόνια. Πρώτα τοποθετεί το καλούπι ενός γράμματος σ' ένα εργαλείο για το χύσιμο των στοιχείων. Έπειτα, χρησιμοποιώντας μια ειδική κουτάλα, το γεμίζει με ένα κράμα μολύβδου, τσίγκου, αντιμονίου και βισμούθιου, που το έχουν τήξει σε θερμοκρασία 300° Κελσίου. Τα μέταλλα, ψύχονται ταχύτατα και, ορίστε, γεννήθηκε ένα τυπογραφικό στοιχείο! Ο τυπογράφος το βάζει μαζί με άλλα γράμματα, τα οποία έχουν χυθεί με τον ίδιο τρόπο, σ' ένα ξύλινο συνδετήριο για να φτιάξει μια τυπογραφική αράδα. Βάζοντας τις αράδες τη μια κάτω από την άλλη, σχηματίζεται η «φόρμα» μιας σελίδας βιβλίου, η οποία τοποθετείται μέσα σ' ένα ειδικό «τελάρο» στην πλάκα του χειροκίνητου πιεστηρίου, σφίγγεται καλά με τους σφιγκτήρες, ώστε να μην μπορούν να μετακινηθούν τα γράμματα, και μελανώνεται με μια «μπάλλα» από δέρμα, παραγεμισμένη με αλογότριχες.

Ο τεχνίτης, γυρίζοντας όσο παίρνει τον ξύλινο κοχλία του πιεστηρίου, πιέζει δυνατά ένα υγρό φύλλο χαρτιού πάνω στη μελανωμένη φόρμα, η οποία έτσι αφήνει ένα αποτύπωμα των στοιχείων πάνω στο χαρτί. Στους επισκέπτες δίνουν μια τυπωμένη σελίδα για ανάμνηση. Άκουσα μια μαθήτρια να λέει σε μια άλλη: «Θα την κολλήσω στον τοίχο του δωματίου μου - δίπλα στην αφίσα του Έλβις!»

Σήμερα, μας είναι δύσκολο ακόμα και νά συλλάβουμε την ιδέα μιας εποχής χωρίς τυπογραφία. Γύρω στα 1400 όμως, τα βιβλία εξακολουθούσαν να είναι κυρίως χειρόγραφα -αποτελέσματα του πολύχρονου, επίπονου μόχθου των καλόγερων στα μοναστήρια. Η εκτύπωση στερεότυπων, όπου ολόκληρες οι σελίδες του βιβλίου σκαλιζόντουσαν γράμμα-γράμμα σε μια ξύλινη πλάκα η οποία αποτελούσε τη «φόρμα» της σελίδας, ήταν σχεδόν το ίδιο χρονοβόρα με τα χειρόγραφα και η συνεχής χρήση έφθειρε τα ανάγλυφα γράμματα. Η σύγχρονη τυπογραφία γεννήθηκε όταν ο Ιωάννης Γουτεμβέργιος σκέφτηκε ότι η εκτύπωση θα μπορούσε να μηχανοποιηθεί με την κατασκευή ανεξάρτητων γραμμάτων από μέταλλο, τα οποία θα τα χρησιμοποιούσαν ξανά και ξανά.

Ελάχιστα γνωρίζουμε για τον Ιωάννη Γκένσφλαϊς, γιο μιας αριστοκρατικής οικογένειας η οποία είχε στην κατοχή της ένα χτήμα που το έλεγαν Γουτεμβέργη - όνομα που υιοθέτησε αργότερα ο εφευρέτης της τυπογραφίας. Πιθανολογείται ότι γεννήθηκε στο Μάιντς, γύρω στα 1397. Παρά την ευγενική καταγωγή του, έγινε δεκτός σε μια συντεχνία μαστόρων στο Στρασβούργο και εργάστηκε ως χρυσοχόος καθώς και στην κοπή και επεξεργασία πολύτιμων λίθων. Κάθε δεκάρα που κέρδιζε, την ξόδευε για τα πειράματα που έκανε πάνω στην τυπογραφία.

Όταν όμως, τον Οκτώβριο του 1448, επέστρεψε στο Μάιντς, η «μηχανική γραφή» του βρισκόταν ακόμα στα σπάργανα. Ο αστός Γιόχαν Φουστ, ένας από τους λίγους που κατάλαβαν τις δυνατότητες της τυπογραφίας, του δάνεισε 1.600 φιορίνια - μια ολόκληρη περιουσία, με την οποία, εκείνη την εποχή, αγόραζες κάμποσα μεγάλα αγροκτήματα καθώς και σπίτια μέσα στην πόλη. Ο Γουτεμβέργιος προσέλαβε κάπου είκοσι βοηθούς και αγόρασε περγαμηνή, φτιαγμένη από τα δέρματα 8.000 μοσχαριών, και μεγάλες ποσότητες χαρτιού άριστης ποιότητας από τη βόρεια Ιταλία. Οι στοιχειοθέτες του δούλευαν με ρυθμό 25 σχεδόν γραμμάτων το λεπτό και είχε έξι πιεστήρια που λειτουργούσαν συγχρόνως.

Προς το τέλος του φθινοπώρου του 1455, είχε φτιάξει κάπου διακόσιες υπέροχες Βίβλους. Αλλά ο Γουτεμβέργιος, που ήταν βουτηγμένος ως το λαιμό στα χρέη, δεν πρόλαβε να πουλήσει τις Βίβλους του, που η καθεμιά τους άξιζε 40 με 50 φιορίνια: Ο Φουστ του έκανε κατάσχεση, απαιτώντας πίσω τα δανεικά που του είχε δώσει, και με απόφαση του δικαστηρίου πήρε ως «εξόφληση» τις Βίβλους του Γουτεμβέργιου και το εργαστήριο του. Ο μεγάλος εφευρέτης πέθανε πάμπτωχος, στις 3 Φεβρουαρίου 1468.

Η εφεύρεση, όμως, του Γουτεμβέργιου απλώθηκε στην Ευρώπη σαν ένα τεράστιο παλιρροϊκό κύμα. Το 1500 είχαν ήδη τυπωθεί, σε περίπου 270 πόλεις, πάνω από 40.000 τίτλοι βιβλίων που έφταναν, συνολικά, γύρω στα δέκα εκατομμύρια αντίτυπα. Μερικές πόλεις είχαν μέχρι και σαράντα τυπογραφεία. Μόνο η Βενετία είχε 151.

Τα εκθέματα στις 64 βιτρίνες, στον πρώτο όροφο του Μουσείου Γουτεμβέργιου, δείχνουν πώς η τυπογραφία βοήθησε στην εξάπλωση των γνώσεων. Βλέπω τις ανοιχτές σελίδες ενός Άτλαντα που τυπώθηκε στην Ούλμ το 1482 και που παρουσίαζε τον κόσμο όπως τον φανταζόταν ο Κολόμβος. Ακριβώς τέτοιους τυπωμένους χάρτες πήρε μαζί του ο μεγάλος θαλασσοπόρος όταν, δέκα χρόνια αργότερα, έκανε πανιά για τις Ινδίες- και ανακάλυψε την Αμερική. Στις διπλανές βιτρίνες, θαυμάζω τις πρώτες εκδόσεις ιατρικών βιβλίων, καθώς και μερικά πολύ όμορφα παιδικά βιβλία.

Αναλογίζομαι ότι χωρίς το τυπογραφικό πιεστήριο οι επαναστατικές ιδέες του Μαρτίνου Λούθηρου ποτέ δεν θα είχαν μπορέσει να διαδοθούν τόσο γρήγορα. Όταν, το 1520, χιλιάδες αντίτυπα της περίφημης πολεμικής του Προς τη Χριστιανική Αριστοκρατία του Γερμανικού Έθνους πέρασαν από χέρι σε χέρι σ' ολόκληρη τη χώρα, ο μέγας Μεταρρυθμιστής δήλωσε γεμάτος ενθουσιασμό: «Το μεγάλο ευεργέτημα που προσφέρει η τυπογραφία δεν είναι δυνατόν να εκφραστεί με λόγια. Μέσω της τυπογραφίας, όλα τα επιτεύγματα των τεχνών και των επιστημών διατηρούνται, αυξάνονται και κληροδοτούνται στους απογόνους μας.»

Η ιδέα του Γουτεμβέργιου έδωσε το έναυσμα και για άλλες εφευρέσεις. Τον Νοέμβριο του 1814, οι Γερμανοί Φρήντριχ Κένιγκ και Ανδρέας Μπάουερ κατασκεύασαν τα δύο πρώτα ατμοκίνητα πιεστήρια με επίπεδη πλάκα και κυλίνδρους, για την εφημερίδα Τάιμς του Λονδίνου. Ένα χρόνο αργότερα, οι Τάιμς έφτασαν την ανήκουστη για την εποχή κυκλοφορία των 5.000 φύλλων - διαδίδοντας έτσι την είδηση της ήττας του Ναπολέοντα στο Βατέρλώ με άνευ προηγουμένου ταχύτητα.

Κι αυτό ήταν μονάχα η αρχή. Στο υπόγειο του μουσείου, το μοντέλο μιας μηχανής φωτοσυνθέσεως, που λειτουργεί με κομπιούτερ, μας δείχνει ακριβώς πόσο μακριά έχει φτάσει η εφεύρεση του Γουτεμβέργιου. «Αυτές οι μηχανές μπορούν να στοιχειοθετήσουν μέχρι τρία εκατομμύρια γράμματα και σύμβολα την ώρα,» λέει ο Χάλμπεϋ. «Στην εποχή του Γουτεμβέργιου τα τυπογραφικά στοιχεία τα ξαναέχυναν και τα ξαναστοιχειοθετούσαν πάλι και πάλι. Τώρα, μια καθοδική ακτίνα συνθέτει τα γράμματα χρησιμοποιώντας φωτεινές κηλίδες. Αλλά, μέχρι σήμερα, οι βασικές αρχές της τυπογραφίας παραμένουν εκείνες που εφεύρε ο Γουτεμβέργιος εδώ και πάνω από πεντακόσια χρόνια.»

Επιλογές από το RD

Ρίτσα Μασούρα : Η Βιέννη των Ελλήνων της διασποράς

Η Βιέννη των Ελλήνων της διασποράς

Γράφει η Ρίτσα Μασούρα

Η Βιέννη δεν είναι μόνο τα μνημεία, βαριά, χαμένα στους αιώνες. Είναι και η ιστορία. Ιστορία αυστροουγγρική και οθωμανική. Την εποχή εκείνη, οι Έλληνες της διασποράς διψούσαν να διακριθούν και παράλληλα να εργαστούν για την απελευθέρωση της πατρίδας.

Έμποροι οι περισσότεροι και αφοσιωμένοι στα ιδεώδη τους, οι Έλληνες της Βιέννης βρήκαν μοναδική ευκαιρία να στήσουν τη δική τους γειτονιά στην καρδιά της αυστριακής πρωτεύουσας. Λίγα τετράγωνα πιο κάτω από τον καθεδρικό ναό του Αγίου Στεφάνου !

 Στην καρδιά της αυστριακής πρωτεύουσας, ο επισκέπτης περπατώντας,  συναντά ένα μικρό γραφικό δρομάκι. Ξαφνιασμένος βλέπει την ονομασία  «Οδός Ελλήνων». Η οδός αυτή  «ενώνει» τις δυο ελληνικές ορθόδοξες  εκκλησίες, της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Γεωργίου λίγο πιο κάτω. Ο  δρόμος είναι μικρός και πολύ γραφικός και τονίζει τη σπουδαιότητα της  ελληνικής κοινότητας για την πόλη της Βιέννης, μια που οι Έλληνες που  ζούσαν εκεί κατά το παρελθόν άκμασαν. Σήμερα στην πόλη ζουν περί τους 3.000 Έλληνες. (http://www.taksidi2greece.net/?p=1942)

Σήμερα περπατάει κανείς στο πλακόστρωτο της ελληνικής γειτονιάς και με την άκρη του ματιού του πιάνει την εικόνα του Ρήγα, του Άνθιμου Γαζή, της Ρωξάνδρας, του Καποδίστρια, προσωπικότητες που δεν παύουν στιγμή να υπενθυμίζουν τη βαριά κληρονομιά του `Ελληνα.

Μην εκπλήσσεσαι, μου λένε με μια φωνή οι ξεναγοί μας - ο γιατρός Ανδρέας Κυριακούλης και ο πατέρας Ιωάννης, εφημέριος του ιερού ναού Αγίου Γεωργίου. Αυτή είναι η αίσθηση εδώ: Θεολογική και Ιστορική. Σε οδηγεί σε εποχές άγνωστες για τον σύγχρονο Έλληνα και σε υποχρεώνει να σκεφτείς ποιοι και πώς εργάστηκαν για να δουν την Ελλάδα να αποκτά κρατική υπόσταση!

Βιάζομαι να μπω στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας, να συγκρατήσω μικρές λεπτομέρειες για τον τραπεζίτη Σίνα και τον Μέτερνιχ κι ύστερα να περάσω στην άκρη του δρόμου, λίγα σκαλιά πιο κάτω, στον `Άγιο Γεώργιο. Ο επίμαχος τόπος! Πράγματι, αυτή είναι η σειρά: Αγία Τριάδα - Άγιος Γεώργιος. Ο γιατρός Κυριακούλης μας συνοδεύει στην αίθουσα συνεδριάσεων της Κοινότητας, δίπλα στο ναό με πίνακες του Κωνσταντίνου Παρθένη! Κι είναι ο ίδιος ο γιατρός που με σεμνότητα αποκαλύπτει ότι σ’ αυτό το γραφείο συνεδρίασαν οι σπουδαίοι του γένους, από το Ρήγα ως τον Άνθιμο Γαζή. Απέφυγα να καθίσω στις καρέκλες γύρω από το γραφείο. Προτίμησα να ξεφυλλίσω τον βαρύ τόμο για την ιστορία του ναού, καθώς ο ναός του Αγίου Γεωργίου εξελίχθηκε σε ισχυρό κέντρο προετοιμασίας του απόδημου Ελληνισμού για την επανάσταση του 1821.

Στην αυστριακή πρωτεύουσα βρεθήκαμε μια ομάδα Ελλήνων, μέλη της εταιρείας Μελέτης Έργου του Ιωάννη Καποδίστρια, προσκεκλημένοι της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων Αυστρίας. Πρόεδρος και ιδρυτής της εταιρείας, ο νομικός και καθηγητής της νεώτερης ιστορίας στη Σχολή Εθνικής Αμύνης Ανδρέας Κούκος. Αντιπρόεδρος, η Ελληνίδα γλύπτρια Ναταλία Μελά, εγγονή του Παύλου Μελά και γ.γ. η Γιοβάννα Αργυροηλιοπούλου.

Η πρόσκληση αφορούσε ημερίδα για την παρουσίαση της πορείας του Ιωάννη Καποδίστρια και το έναυσμα για την περαιτέρω μελέτη, διάλογο και επιστημονική συζήτηση γύρω από το έργο του Επτανήσιου διπλωμάτη.

Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε στο Δημαρχείο της Βιέννης, παρουσία διπλωματών, υψηλόβαθμων αξιωματούχων και πολλών Ελλήνων της διασποράς και συνέπεσε με τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την τοποθέτηση του Καποδίστρια από τον Τσάρο Αλέξανδρο τον Α΄ στη ρωσική πρεσβεία στη Βιέννη και την αρχή της διπλωματικής σταδιοδρομίας του.

Κατά την ομιλία του κ. Κούκου ειπώθηκαν πολλά για τον Καποδίστρια και την ίδρυση δύο σπουδαίων εταιρειών: της φιλόμουσης εταιρείας της Βιέννης και της Φιλικής εταιρείας. `Όμως υπήρξε και μια έκπληξη, όχι το βράδυ της ομιλίας στο Δημαρχείο, αλλά την επομένη στο ναό του Αγίου Γεωργίου στον οποίον αναφέρθηκα αρχικά.

Αφορούσε τα απομνημονεύματα της αγαπημένης του Καποδίστρια, της Ρωξάνδρας Στούρτζα - ένας ανεκπλήρωτος έρωτας, ένας έρωτας θυσία στην ιδέα της ίδρυσης ελληνικού κράτους. Η Ρωξάνδρα ως πρώτη κυρία των τιμών της αυτοκράτειρας της Ρωσίας Ελισάβετ κατέστρωσε ένα μεγαλοφυές σχέδιο κατά την παραμονή της στη Βιέννη, το 1814, λίγο πριν την έναρξη του Συνεδρίου της Βιέννης. Κατάφερε να πείσει το αυτοκρατορικό ζεύγος να έρθει στο ναό του Αγίου Γεωργίου σε μια πανηγυρική Θεία Λειτουργία, αντί να παραστεί στη λειτουργία της Αγίας Τριάδας. Στη Θεία Λειτουργία ήταν παρόντες όλοι οι σπουδαίοι Έλληνες, μεταξύ των οποίων ο `Άνθιμος Γαζής. Απέναντι από τον τσάρο στάθηκαν ο Καποδίστριας και ο Υψηλάντης, κίνηση που θεωρήθηκε ιδιαίτερα συμβολική. Ο τσάρος δεν εκκλησιάστηκε με τους Έλληνες αυστριακούς υπηκόους που σύχναζαν στην Αγία Τριάδα, αλλά πήγε με τους κυνηγημένους Έλληνες των τουρκοκρατούμενων περιοχών.

Στα Απομνημονεύματά της, η Ρωξάνδρα αναφέρει τα παραπάνω γεγονότα, αλλά παραλείπει την ημερομηνία. Και ιδού η έκπληξη: στο ιερό του ναού του Αγίου Γεωργίου κάτω από τα έκπληκτα βλέμματα όλων μας αποκαλύφθηκε στην τρίφυλλη ξύλινη Πρόθεση η ημερομηνία του ιστορικού αυτού γεγονότος: 27 Σεπτεμβρίου 1814.

Φεύγοντας από τη Βιέννη πήρα μαζί μου μια φευγαλέα αίσθηση μεγαλείου και καθήκοντος, όπως άρμοζε τότε στους λιγοστούς άξιους κι έκανα συσχετισμούς με το σήμερα, για να αναρωτηθώ αν θα υπάρξουν τούτες τις εποχές άνθρωποι που πραγματικά θα εργαστούν σιωπηλά για το κοινό καλό.

(Επισκέφτηκα τη Βιέννη για την ημερίδα πριν μερικά χρόνια. Ο λόγος που ανασύρω αυτή την ιστορία σήμερα, πέραν της σπουδαιότητας της επίσκεψης, είναι ότι το μεσημέρι θα βρεθώ στο σπίτι της συγγραφέως Ισμήνης Καπάνταη, όπου προσκεκλημένη θα είναι η γλύπτρια Ναταλία Μελά, η οποία με συνόδευσε σε εκείνο το ταξίδι στην χιονισμένη αυστριακή πρωτεύουσα)

Facebook/ Ritsa Masoura

 

Λότη Πέτροβιτς : Μνήμη Ρήγα Βελεστινλή και συντρόφων

Μνήμη Ρήγα Βελεστινλή και συντρόφων

Γράφει η Λότη Πέτροβιτς

Ο Καζαντζάκης λέει στην Ασκητική του: «Δε φτάνει ν’ ακούς μέσα σου τη βουή των προγόνων. Δεν φτάνει να τους νιώθεις να παλεύουν μπροστά από το κατώφλι του νου σου. Όλοι χύνονται να πιαστούν από το ζεστό μυαλό σου, ν’ ανέβουν πάλι στο φως της μέρας.»

 Στο φως της μέρας της σημερινής λοιπόν, να σου ένας από τους προγόνους μου, πιασμένος πάλι από το (ακόμα) ζεστό μυαλό μου, με αφορμή τη μαύρη επέτειο της εκτέλεσης του Ρήγα Βελεστινλή και των συντρόφων του (13 Ιουνίου 1798 με το παλιό ημερολόγιο – 24 Ιουνίου με το νέο που καθιερώθηκε στην Ελλάδα το 1923):

… «Τον θυμάσαι λοιπόν τον Πέτροβιτς;» ξαναρώτησε ο Μανόλης, εκλαμβάνοντας ως ψάξιμο στη μνήμη την ολιγόλεπτη αναπόληση του αδερφού του.

 «Πάμε να σου δείξω κάτι», του είπε  κείνος αντί γι’ απάντηση και σήκωσε το κερί.

Ο Μανόλης τον ακολούθησε απορημένος.

Στην ανατολική γωνία του καλού οντά, κάτω από την κόγχη με το εικονοστάσι, ένα δεύτερο βαθούλωμα του τοίχου φιλοξενούσε πάντα μερικά θρησκευτικά βιβλία… Στο φως του κεριού που έφερε κοντά ο αδερφός του, ξεχώρισε τώρα δίπλα τους και τρία ολιγοσέλιδα βιβλία με πρόσθετο περίτεχνο σκληρό κάλυμμα. Στα δύο το κάλυμμα ήταν δερμάτινο και, παρά τη λεπτή τους ράχη, ο τίτλος και το όνομα του συγγραφέα ξεχώριζαν καθαρά με χρυσωμένα γράμματα.

Ο Μανόλης διάβασε ψιθυριστά:

     «Ρήγα Βελεστινλή Τα δίκαια του ανθρώπου και το Σύνταγμα».

     «Ρήγα Βελεστινλή  Θούριος».

Το τρίτο λεπτό βιβλίο είχε κάλυμμα επίχρυσο. Αυτό άπλωσε το χέρι και πήρε  ο Αναστάσιος. Το άνοιξε… Και τότε φάνηκε καθαρά πως δεν ήταν βιβλίο. Τετράδιο ήταν.

     «Εδώ μέσα είναι γραμμένα με το χέρι μου όλα τα ονόματα των συντρόφων του Ρήγα, με όσα στοιχεία τους κατάφερα να μάθω», του εξήγησε ο Αναστάσιος. «Κι ακόμα, μερικές πληροφορίες ελάχιστα γνωστές, που κατόρθωσα με κόπο και πολλές προσπάθειες να συλλέξω. Όπως βλέπεις, όχι μόνο θυμάμαι, μα θέλω και ν’ αφήσω κειμήλιο πολύτιμο κι εργαλείο μνήμης ιερής στα παιδιά και στα εγγόνια μου τούτο το τετράδιο. Πάμε να το δεις καλύτερα».

Τον πήρε και κάθισαν στο μιντέρι. Βρήκε δίπλα κι άναψε δυο ακόμη κεριά, πήρε το τετράδιο στα χέρια...

 «΄Ακου λοιπόν τι γράφω, για να το ξέρεις κι εσύ. Ας ξεκινήσουμε από τα ονόματα. Οι εκτελεσθέντες δια στραγγαλισμού στο φρούριο Νεμπόισα του Βελιγραδίου στις 13 Ιουνίου 1798 – 24 Ιουνίου με το ημερολόγιο των Δυτικών - μαζί με το Ρήγα, 40 ετών τότε, ήταν οι: Ευστράτιος Αργέντης, εκ Χίου, έμπορος στην Τεργέστη, ετών 31. Δημήτριος Νικολίδης, ιατρός από τα  Ιωάννινα, ετών 32. Αντώνιος Κορωνιός, έμπορος και λόγιος από τη Χίο, ετών 27. Ιωάννης Καρατζάς, λόγιος από τη Λευκωσία της Κύπρου, ετών 31. Θεοχάρης Τουρούντζιας, έμπορος από  τη Σιάτιστα, ετών 22. Ιωάννης Εμμανουήλ, φοιτητής ιατρικής από την Καστοριά, ετών 24, Παναγιώτης Εμμανουήλ, αδελφός του Ιωάννη, υπάλληλος του Αργέντη, ετών 22. Από κάτω σημειώνω με μεγάλα γράμματα: “Οι οθωμανικές αρχές διέδωσαν ψευδώς ότι οι κρατούμενοι απέδρασαν”».

 «Τι εξαίρετη ιδέα η καταγραφή αυτή!» έκανε μ’ έξαψη ο Μανόλης.

 «Και τώρα οι απελαθέντες αυστριακοί υπήκοοι», συνέχισε ο αδελφός του. «Ιδού τα ονόματα: Θεοχάρης Γεώργιος έμπορος από την Καστοριά, Πέτερς Γκασπάρ διδάσκαλος γαλλικής, Πέτροβιτς Φίλιππος, ετών 19, μαθητής του προηγουμένου και υπάλληλος του Ευστράτιου Αργέντη, υιός του Ιωάννου Πέτροβιτς από τη Δαλματία, έλκοντος την καταγωγή εκ Σερρών, Πούλιος Γεώργιος τυπογράφος, υιός του Μάρκου Πούλιου από τη Σιάτιστα, και Τούλλιος Κωνσταντίνος από την Πέστη. Μαζί τους απελάθη και ο Δούκας Κωνσταντίνος από τη Σιάτιστα, ρώσος υπήκοος.»….

 (Απόσπασμα από το βιβλίο μου Η προφητεία του κόκκινου κρασιού)

http://www.i-read.i-teen.gr/book/i-profiteia-toy-kokkinoy-krasioy

http://www.loty.gr/mythistorima_analyt_16.htm

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: 

Ο Φίλιππος Πέτροβιτς, ο νεαρότερος και φλογερότερος συνεργάτης του Ρήγα, ήταν πάντα το καμάρι της οικογένειας. Παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα ενός από τα γράμματα που απέστειλε προς τους Γάλλους ζητώντας βοήθεια, όταν ο Ρήγας προετοίμαζε τον αγώνα:

«... Φημισμένοι Γάλλοι, ένδοξον έθνος! Είσθε οι ευεργέται όλης της ανθρωπότητος και οι ορκισμένοι εχθροί των τυράννων... Αυτός είναι ο λόγος, πολίτα Διευθυντά, δι όν απευθυνόμεθα προς υμάς. Είμεθα οι απόγονοι εκείνων των θνητών, οι οποίοι το πάλαι ήσαν οι πρώτοι εις τα έργα του πνεύματος, όπως τώρα είναι οι Γάλλοι... Είμεθα ΄Ελληνες! Μαραινόμεθα, καθώς γνωρίζετε, από μακρού χρόνου υπό τον ζυγόν της δουλείας...»

(Βλ. Λ.Ι. Βρανούση, Ρήγας Βελεστινλής, Αθήνα, Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων, 1957, 19632, σελ. 96-97).

 

Πηγή:

http://lotypetrovits.blogspot.gr/2013/06/blog-post_23.html