Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ (1964-1967)

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

1964-1967

Την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης - Λονδίνου του 1959 ακολούθησε η υποβολή των 13 σημείων του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, το 1963, για τροποποίηση του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ξεκίνησε τότε μία περίοδος ιδιαίτερης έντασης στην Κύπρο μέχρι και το 1967. Προς ενίσχυση της άμυνας της Κυπριακής Δημοκρατίας για αντιμετώπιση της εντεινόμενης τουρκικής απειλής, το 1964 η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου απέστειλε στην Κύπρο μία μεραρχία στρατού και Έλληνες αξιωματικούς για στελέχωση της Κυπριακής Εθνοφρουράς, η οποία ιδρύθηκε το ίδιο έτος, με αρχηγό τον Γεώργιο Γρίβα.

Δυο λόγια τώρα για το ιστορικό αυτής της Μεραρχίας:

Είχε σταλεί στην Κύπρο «κρυφά» επί κυβερνήσεως Γεωργίου Παπανδρέου το 1964, κατά παράβαση των Συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου, με τη σύμφωνο γνώμη του Μακαρίου. Είχε δύναμη 10.000 ανδρών με αξιόλογο βαρύ οπλισμό. Εστάλη ως απάντηση των τουρκοκυπριακών ενεργειών, που με τους περίφημους «θυλάκους» είχαν ουσιαστικά κηρύξει την «ανταρσία» κατά της νεοσύστατης Κυπριακής Δημοκρατίας, εγκαινίασαν τη διαδικασία της διχοτόμησης και σταδιακά διαμόρφωναν αυτό που, μετά την εισβολή του 1974, ονομάσθηκε «τουρκοκυπριακή επικράτεια». Από στρατιωτικής πλευράς, κατά κάποιο τρόπο ισορροπούσε την παρουσία ισχυρών τουρκικών δυνάμεων στα πολύ κοντινά παράλια της Μικράς Ασίας και απαντούσε στην απειλή της απόβασης.

Ήταν μια τολμηρή απόφαση που πράγματι ανέτρεπε τον μέχρι τότε συσχετισμό δυνάμεων στην Κύπρο

Οι συμφωνίες  του Λονδίνου και της Ζυρίχης δεν ήσαν ασφαλώς η καλύτερη και λειτουργικότερη λύση και κυρίως ματαίωναν την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα που εξακολουθούσε να είναι το κυρίαρχο σύνθημα του κυπριακού αγώνα. Ήταν όμως (ή θα έπρεπε να είναι) σαφές και το ανέφικτο της μονομερούς και δυναμικής ανατροπής ή αναθεώρησης εκείνων των Συμφωνιών. Θα αντιδρούσε δυναμικά όχι μόνο η Τουρκία, αλλά και σύσσωμη η αγγλική και η αμερικανική διπλωματία που βρισκόταν στο πλευρό της. Πράγμα και που τελικά έγινε. Από τη στιγμή όμως που  η Μεραρχία εγκαταστάθηκε στην Κύπρο, η αποχώρησή της χωρίς κανένα αντάλλαγμα που θα διασφάλιζε την Κύπρο από την τουρκική απειλή, υπήρξε πράξη εθνικής μειοδοσίας της πατριδοκάπηλης χούντας.

Μεταφέρουμε εδώ τις αποκαλύψεις ενός οπλίτη που υπηρέτησε στην αναφερόμενη Μεραρχία σχετικά με  τον τρόπο που συγκροτήθηκε

"Ήμουν ένας από τους πρώτους που σταλθήκαν στην Κύπρο το 1964, πριν ακολουθήσει η υπόλοιπη Μεραρχία…. Στα χαρτιά, μου έδωσαν το ψευδώνυμο (Σ.Μ), διότι ήμασταν παράνομοι, λόγο των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου.

Η αποστολή μου ήταν να εγκαταστήσω στρατιωτικές τηλεπικοινωνίες μεταξύ Κύπρου και Κρήτης. Επιπλέον δε, να ιδρύσω συνεργείο επισκευών τηλεπικοινωνιακών μηχανημάτων.

Όταν φράσαμε στην Κύπρο, εγκατασταθήκαμε στα βουνά της Κυθρέας. Ο πρόεδρος Μακάριος τρις φόρες ήλθε και μας εμψύχωσε μιλώντας για Ένωση….

Για λόγους ασφάλειας, μετά πάροδο τριμήνου η διμοιρία μου μετακόμισε στην κωμόπολη Κυθρέα, όπου οι κάτοικοι της μας υποδέθηκαν με δάκρια στα μάτια. Οι Κυθρεώτες όταν συζητούσαν για μας, αναφέρονταν στα "παιδία μας!"

Η διμοιρία μας ήταν προσκολλημένη σ’ ένα από τα συντάγματα, αλλά ήμασταν "μαζί και χώρια", διότι λόγο των επισκευών, καλύπταμε έναν ευρύτερο κύκλο επαφών, με τις υπόλοιπες μονάδες της μεραρχίας.

Όταν ξέσπασαν οι ταραχές στα Κόκκινα, το σύνταγμα μου είχε εβδομήντα πέντε (75) νεκρούς, και σ’ επτά εκ των οποίων έκλεισα τα μάτια…

Σε περίπτωση που ο ΟΗΕ δεν μας σταματούσε, χρειαζόμασταν λιγότερο από πέντε ώρες για να παύσει να υπάρχει το λεγόμενο Βρετανοτουρκικό πρόβλημα. Μέχρι τούδε, δεν έχει γίνει αναγνώρισης των πεσόντων, διότι όλοι μας ήμασταν παράνομοι και με ψεύτικα ονόματα!

Σε όλες τις κοινωνίες, υπάρχουν τα κακοποιά στοιχεία που για κομματικές ή προσωπικές απολαβές, εργάζονται υποχθόνια εναντίον του Ελληνισμού. Είναι γνωστή η παράταξης που πρόδωσε τους υπερασπιστές της ΕΟΚΑ και είναι η ιδία παράταξης που φανέρωσε στους άγγλους ποιος ήταν ο Διγενής, αλλά ας μην αναμοχλεύουμε το παρελθόν…

Κατά την παραμονή μου στην Κύπρο, ουδείς εκ των συναδέλφων μου είχε να πει κάτι εναντίων των Κύπριων αδελφών μας ή οι Κύπριοι να δείξουν αντιπάθεια προς τους Ελλαδίτες.

Φιλικά
Δρ. Ευάγγελος Αρκάς
Λονδίνο. Η.Β."

Για το ίδιο θέμα ένας Κύπριος , ο κ. Σάββας Παύλου στο ιστολόγιο του (http://savvaspavlou.wordpress.com/)

Η έρευνα για το θέμα της ελληνικής μεραρχίας του 1964-1967, θέλει τόλμη, ανάληψη ευθύνης, θεωρητική επάρκεια και εξαγωγή συμπερασμάτων, χωρίς να υπάρχει η βοήθεια από ξένους εύκολους τυφλοσούρτες.  Όμως, η έρευνα γύρω από τη στάση της κυπριακής κοινωνίας απέναντι στην ελληνική μεραρχία, η συμπεριφορά μεμονωμένων ατόμων και οργανωμένων συνόλων, η μελέτη των φανερών και άδηλων πολιτικών σκεπτικών, που καθόριζαν αυτήν τη στάση, θα συντελέσει στην αυτογνωσία μας και θα βοηθήσει στη συνολική εποπτεία του Κυπριακού. Γι’ αυτό, και ένα ερευνητικό πρόγραμμα πρέπει να ξεκινήσει, που θα μαζέψει όλα τα σχετικά δημοσιεύματα των εφημερίδων, περιοδικών και βιβλίων της περιόδου 1964- 1967 και μεταγενέστερα, καθώς και προφορικές μαρτυρίες και συνεντεύξεις τόσο από την πλευρά των μελών της μεραρχίας όσο και από Κυπρίους.

Τη δεκαετία, λοιπόν, του ’60 παίχτηκε η τύχη της Κύπρου και χάθηκε. Βασικός παράγοντας για το χάσιμό της ήταν η απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας της Κύπρου, εκ μέρους της Χούντας, μετά την κρίση της Κοφίνου.

Με τις ευλογίες, τη συναίνεση και την άφατη χαρά του κυπριακού κατεστημένου, που από καιρό οραματιζόταν μια τέτοια κατάληξη  γιατί η ελληνική μεραρχία της Κύπρου ενέτασσε το Κυπριακό σε ένα λαϊκότερο επίπεδο πολιτικών και εθνικών αγώνων, απ’ όπου η παραίτηση και το ξεπούλημα θα ήταν δύσκολο να περάσουν. Χωρίς τη μεραρχία στην Κύπρο, τόσο η ελλαδική όσο και η κυπριακή ηγεσία αναλάμβαναν το αγαπημένο τους σπορ:  τα μυστικά διαβούλια, τις επαφές και διαπραγματεύσεις, όπου κινούσαν τα πιόνια του κυπριακού σκακιού, χωρίς να έχουν να δώσουν πουθενά απολογισμό.

Η μαζική ένοπλη λαϊκή παρουσία της Ελλάδας στην Κύπρο απέτρεπε πολλά. Γιατί, παρούσης της μεραρχίας, για να περάσουν τα διάφορα σχέδια παραίτησης και ηττοπάθειας, έπρεπε να αλλοτριωθεί και να εκμαυλιστεί ένας ολόκληρος λαός.

Αυτό γίνεται εύκολα κατανοητό, όταν ξανασκεφτούμε το ’74. Μέσα στις χειρότερες συνθήκες για τον κυπριακό ελληνισμό, η προδοσία και η παραίτηση δεν μπορούσε να απλωθεί, και οι Ελλαδίτες στρατιώτες και η πλειονότητα των αξιωματικών έπαιξαν σημαντικότατο ρόλο στην αντίσταση εναντίον του Τούρκου εισβολέα. Ας φανταστούμε, απλώς, ποια θα ήταν η εξέλιξη ή αν θα τολμούσε καν η Τουρκία να επέμβει, αν ήταν η μεραρχία στην Κύπρο, που την “αποχώρησαν” επτά χρόνια πριν από την εισβολή.

Και ας γράφει, σε εφημερίδα των Αθηνών, δοκησίσοφος δημοσιογράφος, που καμώνεται ότι ασχολείται με την Ιστορία του Κυπριακού, απλουστεύοντας με χοντροκοπιά το σύνθετο πλέγμα των κυπριακών εξελίξεων, ότι η μεραρχία ήλθε στην Κύπρο με τις ευλογίες των Αμερικανών, για να ελέγχεται ο Μακάριος. Ο εν λόγω δημοσιογράφος, μακάριος εν τη επαναπαύσει του, δεν τολμά να συνεχέσει τις σκέψεις του. Γιατί, τότε, την απόσυρση της μεραρχίας, το 1967, την επέβαλε η αντιαμερικανική πολιτική ή, αν είχε η απόσυρση τη συναίνεση των Η.Π.Α., σημαίνει ότι ο Μακάριος ήταν πια υπό τον έλεγχο των αμερικανικών συμφερόντων.

Δεν είναι η πρώτη φορά που επελεύνουν επί του Κυπριακού ημιμαθείς, χωρίς συνολική εποπτεία των δυνάμεων και εξελίξεων που το καθορίζουν. Γι’ αυτό, κατά το “άχρι πεδίλων, βέβηλε” θα προτρέψωμεν “άχρι ιστοριοδιφίας, βέβηλε”*. Γιατί η ιστορία είναι επιστήμη και προνοεί βαθύτατη μελέτη, τουλάχιστον επαρκή γνώση του Θουκυδίδη και όχι δημοσιογραφικά πλατσουλήματα εδώθεν και εκείθεν.

(*) Αρχαίος γλύπτης, αφοσιωμένος στην εργασία του, ζήτησε τη γνώμη κατασκευαστή υποδημάτων, για τα πέδιλα που φορούσε η μορφή του γλυπτού που δημιουργούσε, και τον άκουσε προσεκτικά. Εκείνος τότε πήρε θάρρος και με έπαρση άρχισε να εκφέρει γνώμη και για άλλα μέρη, καθώς και για το σύνολο του γλυπτού. Τότε ο γλύπτης τον σταμάτησε με το περίφημο: Άχρι πεδίλων, βέβηλε.