Η μικρή Αρμένισα

 

Η μικρή Αρμένισα

 

Αυτές τις μέρες διαβάζω ένα βιβλίο γραμμένο από τον George Horton με τίτλο η «Μάστιγα της Ασίας». Δεν είναι διήγημα αλλά ούτε και ένα ιστορικό αφήγημα. Είναι η συγκλονιστική προσωπική μαρτυρία ενός έντιμου διπλωμάτη του George Horton, που υπηρετούσε ως Γενικός Πρόξενος των ΗΠΑ στη Σμύρνη στα χρόνια της Μικρασιατικής τραγωδίας. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου φωτίζονται, παραστατικά και αντικειμενικά, πολλές πτυχές της Μεγάλης Περιπέτειας. Κυρίως, όμως, παρουσιάζεται η απάνθρωπη συμπεριφορά της Οθωμανικής Τουρκίας και στιγματίζεται η «προδοσία» των Μεγάλων Δυνάμεων καθώς μπροστά στα μάτια των δικών τους ανθρώπων  γινόντουσαν οι οργανωμένες σφαγές των Ελλήνων και Αρμενίων από τους Τούρκους.

Συνέπεσε λοιπόν χθες, που  ήταν η Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας, να διαβάσω το παρακάτω απόσπασμα που αναφέρεται στο δράμα των Αρμενισών που βίωσαν την τραγική Μεγάλη Πορεία και την εξόντωση τους. Πρόκειται για την διήγηση του δράματος από ένα δωδεκάχρονο τότε κοριτσάκι που βίωσε όλη αυτή την τραγωδία στο πετσί της σαν αυτόπτης μάρτυρας και θύμα.

Όπως γράφει ο Χόρτον η Δόκτορ Elliot στο βιβλίο της Beginning Again at Ararat [Ξεκινώντας ξανά στο Αραράτ], διηγείται την ιστορία ενός νεαρού κοριτσιού. Την ιστορία αυτή την άκουσε από το ίδιο το κορίτσι στο άσυλο Αρμενίων προσφύγων, όπου ήταν Διευθύντρια.

 

«Ήμουν δώδεκα χρονών και βρισκόμουν μαζί με τη μητέρα μου. Μας ανάγκαζαν να περπατούμε με το μαστίγιο και δεν είχαμε νερό. Έκανε πολλή ζέστη και πολλές από την ομάδα μας πέθαιναν από τη δίψα. Μας ανάγκαζαν να περπατάμε με το μαστίγιο, ούτε και ξέρω πόσες μέρες και νύχτες κι εβδομάδες, ώσπου φτάσαμε στην αραβική έρημο. Οι αδελφές μου και το μωρό πέθαναν στη διαδρομή. Πήγαμε σε μια πόλη, ούτε το όνομα της δε θυμάμαι. Οι δρόμοι ήταν γεμάτοι πτώματα, όλα κατακρεουργημένα. Μας ανάγκαζαν να περπατάμε απάνω τους. Το θέαμα αυτό το έβλεπα συνέχεια στον ύπνο μου. Φτάσαμε σε ένα σημείο της ερήμου, ένα κοίλωμα μέσα στην άμμο με λόφους γύρο γύρο. Ήμασταν χιλιάδες, πολλές πολλές χιλιάδες. όλο γυναίκες και κορίτσια. Μας μάζεψαν σαν πρόβατα μέσα στο κοίλωμα. Μετά νύχτωσε και ακούσαμε πυροβολισμούς από μακριά. «Άρχισε το μακελειό», είπαμε. Όλη τη νύχτα τους περιμέναμε η μάνα μου κι εγώ. τους περιμέναμε να φτάσουν. Αλλά δεν ήρθανε και το πρωί. όταν είδαμε γύρω μας. δεν είχε σκοτωθεί καμιά. Δεν είχε σκοτωθεί απολύτως καμιά. Δεν πυροβολούσαν εμάς το προηγούμενο βράδυ. Απλώς, με τις τουφεκιές ειδοποιούσαν τις άγριες φυλές ένα γύρω ότι βρισκόμασταν στο σημείο εκείνο. Οι Κούρδοι έφτασαν αργότερα το ίδιο πρωί. Οι Κούρδοι και πολλοί άλλοι άνδρες από άλλες φυλές της ερήμου. Ήρθαν πίσω από τους λόφους, ροβόλησαν τις πλαγιές και άρχισαν να μας σκοτώνουν. Όλη τη μέρα σκότωναν, βλέπεις ήμασταν τόσο πολλές. Όσες νόμιζαν ότι δεν θα μπορούσαν να πουλήσουν, τις σκότωναν. Συνέχισαν να σκοτώνουν όλη τη νύχτα και το άλλο πρωί - το άλλο πρωί σκότωσαν τη μάνα μου».

 

 

Παραθέτω αυτό το απόσπασμα, γράφει ο Χόρτον γιατί, σε λίγες ζωντανές και γλαφυρές αράδες, το κοριτσάκι αυτό συνοψίζει την πιο σαφή και ξεκάθαρη περιγραφή που έχει δημοσιευτεί μέχρι σήμερα (εννοεί το 1926) σχετικά με τον χαρακτήρα των τουρκικών «εκτοπίσεων» των Αρμενίων. Όλα τα επίσημα έγγραφα και οι μαρτυρίες πλήθους Αμερικανών, Γερμανών και άλλων αυτοπτών μαρτύρων πιστοποιούν την ακρίβεια της εικόνας αυτής.

Σε αυτή λοιπόν την μικρούλα Αρμένισα αλλά και σε όλες τις γυναίκες της Αρμενίας είναι αφιερωμένη η σημερινή ανάρτηση με μια ευχή:  Ποτέ ξανά ο κόσμος να μην βιώσει παρόμοιες τραγωδίες αν και πολύ αμφιβάλλω αν θα πιάσει με όλα όσα απάνθρωπα συμβαίνουν σήμερα στον κόσμο.

Κων. Γραικιώτης

Μάρτης 2024