Η ΨΗΦΙΑΚΗ ΚΛΕΙΔΑΡΟΤΡΥΠΑ

Σάββατο 9 Ιανουαρίου 2010

Η ΨΗΦΙΑΚΗ ΚΛΕΙΔΑΡΟΤΡΥΠΑ

Η ζωή των διπλανών μας μέσα από ψηφιακή «κλειδαρότρυπα»

Μια φωτογραφική μηχανή γίνεται εκπρόσωπος της κουλτούρας του κρυφοκοιτάγματος

Φανταστείτε μία φωτογραφική μηχανή τόσο ελαφριά που να κρεμιέται άνετα από τον λαιμό και τόσο εύχρηστη ώστε να απαθανατίζει αυτόματα ένα καρέ ανά 30 δευτερόλεπτα. Ο λόγος για τη ViconRevue, τη συσκευή που θα κυκλοφορήσει σύντομα στο εμπόριο η βρετανική εταιρεία Vicon και η οποία μπορεί κυριολεκτικά να αποτυπώνει κάθε στιγμιότυπο της ζωής αυτού που τη φοράει. Με τη βοήθεια ενός επιταχυνσιόμετρου και κάποιων αισθητήρων, η μηχανή «καταλαβαίνει» από μόνη της πότε ο χρήστης βρίσκεται σε ένα νέο περιβάλλον –για να τραβήξει μία σειρά από καινούργιες φωτογραφίες– ενώ, χάρη στον υπέρυθρο ανιχνευτή της, είναι σίγουρο ότι θα απαθανατίσει οποιονδήποτε βρεθεί μπροστά από τον φακό της.

Υπό κανονικές συνθήκες, λίγοι θα συγκινούνταν από τις δυνατότητες που προσφέρει η ViconRevue. Αλλωστε, η κάμερα αρχικά απευθυνόταν περισσότερο σε ανθρώπους που, λόγω κάποιας ασθένειας, θα χρησιμοποιούσαν τη μηχανή ως υποκατάστατο της ασθενικής τους μνήμης. Στην πορεία, όμως, η Vicon ανακάλυψε πως το προϊόν της ενδιέφερε και πολλούς άλλους πελάτες - χρήστες που θέλουν να καταγράφουν ψηφιακά τη ζωή τους με κάθε λεπτομέρεια. Αυτοί δηλώνουν πως θα χρησιμοποιήσουν τη ViconRevue κυρίως για να αναρτήσουν το φωτογραφικό τους ημερολόγιο είτε στο προσωπικό τους blog είτε στα site κοινωνικής δικτύωσης όπου συμμετέχουν. Και συχνά, μάλιστα, χωρίς καμία λογοκρισία των πιο ιδιωτικών τους στιγμών, ώστε να «ανεβάσουν» κυριολεκτικά ολόκληρη τη ζωή τους στο Διαδίκτυο...

Μπορεί η δημοσίευση τέτοιων άλμπουμ να είναι κάτι πρωτόγνωρο ακόμη και για τα δεδομένα του κυβερνοχώρου, ωστόσο, ήδη σήμερα το Ιντερνετ είναι γεμάτο με ιστολόγια και λογαριασμούς στο Facebook ή στο MySpace που οι κάτοχοί τους τα χρησιμοποιούν για να μιλήσουν απροκάλυπτα «για όλα»: για τα προβλήματα στον γάμο τους, για την ερωτική τους ζωή ή για τις πιο ενδόμυχες σκέψεις τους. Το φαινόμενο αυτό είναι τόσο διαδεδομένο, ώστε ο όρος «oversharing» –που ορίζεται σαν η «τάση να μοιράζεται κανείς δημόσια υπερβολικά προσωπικές πληροφορίες» – ψηφίστηκε το 2008 από το λεξικό Webster ως ο νεολογισμός της χρονιάς.

Αλλωστε, όπως είναι φυσικό, όσο περισσότερες ιδιωτικές λεπτομέρειες δημοσιεύει κανείς στο Διαδίκτυο, τόσο περισσότερους αναγνώστες προσελκύει. Γι’ αυτό και ο συγγραφέας Hal Niedzviecki υποστηρίζει πως με το «κοινωνικό Ιντερνετ» περνάμε από την παντοκρατορία της «pop culture» (ποπ κουλτούρας) στην κυριαρχία της «peep culture» (κουλτούρας του κρυφοκοιτάγματος). Με λίγα λόγια, μεταβαίνουμε από την εποχή που το κοινό αρεσκόταν να μαθαίνει κουτσομπολιά για τις κάθε λογής διασημότητες, στην εποχή που δείχνει ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τις «πικάντικες» λεπτομέρειες από την προσωπική ζωή ανθρώπων της διπλανής πόρτας. Ο Niedzviecki σπεύδει να συμπληρώσει πως αυτή η κουλτούρα του κρυφοκοιτάγματος έγινε δημοφιλής με τα κάθε μορφής reality show στην τηλεόραση. Ωστόσο, προσθέτει, αυτό που αλλάζει με το Διαδίκτυο είναι πως αυξάνονται οι άνθρωποι που είναι διατεθειμένοι όχι μόνο να ρίξουν κλεφτές ματιές στις ζωές των άλλων, αλλά και να εκθέσουν τη δική τους ζωή σε κοινή θέα.

Σίγουρα είναι δύσκολο να υπάρξουν στατιστικά στοιχεία που να επιβεβαιώνουν την άποψη του Niedzviecki. Από την άλλη πλευρά, είναι πολλές οι ενδείξεις που επιβεβαιώνουν αυτή την τάση: μόνο στο Facebook, για παράδειγμα, κάθε χρόνο διπλασιάζονται οι πληροφορίες που μοιράζονται οι χρήστες του. Εξάλλου, μέρα με τη μέρα πολλαπλασιάζονται οι λίστες που δημοσιεύουν τα εγκυρότερα ειδησεογραφικά πρακτορεία με συμβουλές για το πώς κανείς μπορεί να μην παρασυρθεί στο «oversharing».

Ολα στη φόρα

Ισως η πιο χαρακτηριστική απόδειξη είναι παραδείγματα όπως η ViconRevue, όπου μία τεχνολογία χρησιμοποιείται αναπάντεχα στο να βγουν «όλα στη φόρα». Για παράδειγμα, πριν από λίγους μήνες, ερευνητές από το εργαστήριο της Microsoft δοκίμασαν μία υπηρεσία όπου το κινητό τηλέφωνο κάθε εθελοντή μπορούσε να στέλνει σε όσους καλούσαν μία φωτογραφία που τραβούσε εκείνη τη στιγμή – ώστε αυτοί να βλέπουν αν ο συγκεκριμένος εθελοντής είναι απασχολημένος. Ομως, ανακάλυψαν έκπληκτοι πως ο μέσος χρήστης αξιοποιούσε επίσης την υπηρεσία για να παρακολουθούν οι φίλοι του τι αυτός κάνει τις περισσότερες ώρες της ημέρας...

Ανάγκη ένταξης

Καθώς η τάση για προσωπική έκθεση στο Ιντερνετ είναι σχετικά πρόσφατη, οι επιστήμονες εμφανίζονται διχασμένοι ως προς τα αίτιά της. Για κάποιους, όπως η κοινωνιολόγος Julie Albright από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, οφείλεται στο ότι ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν την ανάγκη συμμετοχής σε μία κοινότητα, έστω και διαδικτυακή, και οι προσωπικές εξομολογήσεις αποτελούν έναν τρόπο ένταξης. Στο ίδιο μήκος κύματος, η κλινική ψυχολόγος Leslie Reisner από το Los Angeles υποστηρίζει πως αυτή η τάση δείχνει πως ο μέσος άνθρωπος νιώθει σήμερα μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, ώστε να μπορεί να αποκαλύψει ακόμη και τις πιο ευάλωτες πτυχές του. Ασχετα με τα κίνητρα, άραγε αυτή η virtual κοινωνικότητα έρχεται να ενισχύσει τη φυσική ανθρώπινη επαφή; Σύμφωνα με τον συγγραφέα Niedzviecki, μάλλον όχι· άλλωστε, το διαδικτυακό «ovesharing» διαδίδεται σε μία εποχή που κάνουμε ό, τι μπορούμε για να αποφύγουμε τις κοινωνικές συναθροίσεις. «Η κοινωνικότητα που δημιουργείται όταν επικοινωνούμε με “σάρκα και οστά” συνεπάγεται βαθύτερες και πιο ουσιαστικές δεσμεύσεις», λέει χαρακτηριστικά, σχολιάζοντας το γεγονός ότι, όταν ζήτησε από εκατό και πλέον «φίλους» του στο Facebook να γνωριστούν από κοντά, μόλις ένας ανταποκρίθηκε στην πρόσκλησή του.