ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΑΠΑΓΚΙΣΤΡΩΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΓΙΔΑ ΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ

Στον πάτο του βαρελιού η παγκόσμια οικονομία

Βαρέλι δίχως πάτο η αγορά του «μαύρου χρυσού». Στο χρηματιστήριο εμπορευμάτων της Νέας Υόρκης οι τιμές υποχώρησαν για πρώτη φορά τα τελευταία πεντέμισι χρόνια κάτω από τα 55 δολάρια το βαρέλι, προκαλώντας ρίγη τρόμου στις χώρες που στηρίζονται σε σημαντικό βαθμό στα έσοδα από την πώληση πετρελαίου όπως είναι η Ρωσία, η Βενεζουέλα και το Ιράν.

Η μεγάλη πτώση της τιμής ώθησε τους αναλυτές ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού να αναθεωρήσουν τις προβλέψεις τους που πλέον κάνουν λόγο για τιμή πετρελαίου στα 30 με 40 δολάρια το βαρέλι μέσα στους επόμενους μήνες, καθώς στην άρνηση του ΟΠΕΚ να μειώσει την ημερήσια παραγωγή των κρατών-μελών του που αποδυναμώνει τις τιμές προστέθηκε η συρρίκνωση της μεταποιητικής δραστηριότητας στην Κίνα, η οποία παρουσιάζει τη δεύτερη υψηλότερη ζήτηση πετρελαίου στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ.

H μειωμένη παγκόσμια ζήτηση, και όχι μόνο από την Κίνα, είναι σύμφωνα με αναλυτές ο λόγος που η τιμή του πετρελαίου, μαζί με τις τιμές του συνόλου των εμπορευμάτων -από τον χρυσό μέχρι το βαμβάκι- ακολουθεί πτωτική πορεία. Οπως δήλωσαν αναλυτές της Deutsche Bank αυτό που πραγματικά «κινεί» τις τιμές είναι το ισοζύγιο προσφοράς και ζήτησης.

«Οι traders ήταν πολύ απασχολημένοι με το να πωλούν ώστε να άκουσαν την απόφαση του ΟΠΕΚ. Εάν για όλα έφταιγε η 'έκρηξη' παραγωγής από σχιστολιθικά πετρώματα, τότε τα υπόλοιπα εμπορεύματα δεν θα έπρεπε να υποχωρούν επίσης.

Η χαμηλότερη ζήτηση από τις πιο αδύναμες οικονομίες είναι αυτή που μπορεί να δικαιολογήσει τη συντονισμένη πτώση» υποστηρίζουν χαρακτηριστικά. Και οι εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών για επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης ή για νέους κύκλους ύφεσης τούς επιβεβαιώνουν.

Μείον 230.000 βαρέλια την ημέρα

Οσον αφορά το πετρέλαιο πριν από λίγες μέρες η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ) μείωσε τις προβλέψεις για την παγκόσμια ζήτηση κατά 230.000 βαρέλια στα 93,3 εκατ. την ημέρα για το 2015.

Η Goldman Sachs εκτιμά πως η πτώση των τιμών πετρελαίου θα «παγώσει» επενδυτικά σχέδια 930 εκατ. δολαρίων για εξόρυξη, οδηγώντας σε πτώση της ημερήσιας παραγωγής κατά 7,5 εκατ. βαρέλια μέχρι το 2025.

Για τις χώρες εισαγωγής η υποτίμηση είναι πολύ καλή εξέλιξη καθώς μειώνονται οι δαπάνες τους. Με άλλα λόγια εξελίσσεται θετικά το εμπορικό τους ισοζύγιο, αν και σε κάποιες περιπτώσεις (όπως και στην Ελλάδα) τα δημόσια έσοδα μειώνονται μιας και περιορίζονται οι φόροι επί της τιμής των καυσίμων.

Την ίδια ώρα, όμως, είναι βαρύ το πλήγμα για τις χώρες που εξάγουν πετρέλαιο (Ρωσία, Μέση Ανατολή, Ιράν, Αυστραλία, Νορβηγία, Καναδά, Βενεζουέλα, Νιγηρία) αφού συρρικνώνονται δραματικά οι εισπράξεις τους.

Παρόμοια προβλήματα αντιμετωπίζουν και άλλες αναπτυσσόμενες οικονομίες του πλανήτη, ειδικά η Ινδονησία, η Τουρκία, η Βραζιλία, η Ταϊλάνδη και η Βενεζουέλα, οι οποίες βιώνουν παράλληλα «τσουνάμι» ρευστοποιήσεων στα χρηματιστήρια, κατακρήμνιση των νομισμάτων τους σε συνδυασμό με άνοδο στα επιτόκια δανεισμού.

Στην περίπτωση μάλιστα που η αμερικανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα αυξήσει τα επιτόκιά της η κατάσταση στις χώρες αυτές θα επιδεινωθεί καθώς θα «πυροδοτηθεί» μαζική εκροή κεφαλαίων από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες.

Εντονες ανησυχίες εκφράζουν, ωστόσο, και οι παραγωγοί του σχιστολιθικού πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Αμερική. Οπως αναφέρουν αναλυτές, με την τιμή του αμερικανικού αργού πολύ κάτω από 70 δολάρια, πολλές περιοχές της Αμερικής δεν θα μπορούν να παράγουν σχιστολιθικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο χωρίς να υφίστανται ζημίες.

Σύμφωνα με αναλυτές, ο ισχυρότερος «παίχτης» στην παρούσα φάση είναι η Σαουδική Αραβία που μπορεί να αντέξει μια παρατεταμένη περίοδο χαμηλών τιμών, καθώς το δημόσιο χρέος της κυμαίνεται στο 3% του ΑΕΠ, ενώ διαθέτει συναλλαγματικά αποθέματα ύψους 745 δισ. δολαρίων.

Οι επιχειρήσεις

Οι ανακατατάξεις στην ενεργειακή σκακιέρα δεν αφήνουν ωστόσο ανεπηρέαστες και τις επιχειρήσεις. Ειδικότερα περαιτέρω πτώση των τιμών αναμένεται να πλήξει τους ισολογισμούς και τα κέρδη των εταιρειών διύλισης πετρελαίου, άρα και τις μετοχές τους, όπως εκτιμούν οι αναλυτές της Goldman Sachs. Οι Financial Times υποστηρίζουν επίσης πως η πτώση επηρεάζει και τις τράπεζες με διεθνή εμβέλεια όπως η βρετανική Barclays και η αμερικανική Wells Fargo. Οι δύο τράπεζες χρηματοδότησαν με 850 εκατ. δολάρια τη συγχώνευση δύο αμερικανικών πετρελαϊκών και ενεργειακών εταιρειών, της Sabine Oil & Gas και της Forest Oil. Ειδικά δε για το ρωσικό χρηματοπιστωτικό σύστημα ο κίνδυνος που ελλοχεύει είναι τεραστίων διαστάσεων, επειδή οι απαιτήσεις των τραπεζών απέναντι στις εταιρείες ανέρχονται σε περίπου 200 δισ. δολάρια σε ξένο συνάλλαγμα με κίνδυνο να εκτιναχθούν στα ύψη σε όρους ρουβλίου εάν η υποτίμηση του νομίσματος συνεχιστεί.

Στα θετικά είναι όμως το γεγονός ότι πτώση κατά 10 δολάρια της τιμής του πετρελαίου οδηγεί σε αύξηση του ΑΕΠ της Ευρωζώνης κατά 0,1%, ενώ για κάθε πτώση 10 δολαρίων στην τιμή του αργού το αμερικανικό ΑΕΠ επωφελείται κατά 0,2%. Εξάλλου μειώνεται το ενεργειακό κόστος σε επιχειρήσεις και βιομηχανίες και μαζί με αυτό και το συνολικό κόστος παραγωγής. Στους κλάδους που ευνοούνται, είναι ο ταξιδιωτικός, επειδή μειώνεται το κόστος καυσίμων και ανακάμπτει η ζήτηση. Το ίδιο ισχύει και για τις αεροπορικές, όπου τα καύσιμα αντιστοιχούν στο 20%-40% του κόστους λειτουργίας. Οι χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου ευνοούν επίσης απροσδόκητα μεγάλο αριθμό βιομηχανικών επιχειρήσεων: από τις πολλές μεγάλες ευρωπαϊκές εισηγμένες εταιρείες εξόρυξης, μέχρι τις εταιρείες του κλάδου χημικών, των οποίων το κόστος εξαρτάται κατά τα δύο τρίτα από υλικά που σχετίζονται με το πετρέλαιο. Ο ευρύτερος κλάδος της αυτοκινητοβιομηχανίας για παράδειγμα, ευνοείται και από τη συνεπακόλουθη υποχώρηση στις τιμές των πλαστικών.

ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΑ
«Σπάνε» συμβόλαια οι κερδοσκόποι

Πολλοί αναλυτές αποδίδουν την πτώση των τιμών του «μαύρου χρυσού» στην «έκρηξη» που προκάλεσε στην αγορά το σχιστολιθικό πετρέλαιο των ΗΠΑ, ενώ άλλοι τονίζουν την αποτυχία του ΟΠΕΚ να αποφασίσει μείωση της προσφοράς. Ωστόσο, αυτό είναι μόνο το ένα μέρος της αλήθειας.

Η τιμή του σιδηρομεταλλεύματος, του χρυσού, του ασημιού, της πλατίνας, καθώς και της ζάχαρης, του βαμβακιού, της σόγιας, έχει υποχωρήσει επίσης. Πράγμα που σημαίνει ότι στην ευρεία αυτή κάμψη συμβάλλουν και μακροοικονομικοί παράγοντες.

Ποιοι είναι όμως αυτοί; Πιθανόν ο αποπληθωρισμός. Ωστόσο, αυτό δεν είναι αρκετό. Η πιο συνηθισμένη εξήγηση είναι η παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση, η οποία έχει μειώσει τη ζήτηση για ενέργεια, ορυκτά και γεωργικά προϊόντα. Πράγματι, η ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί και οι προβλέψεις για το ΑΕΠ έχουν υποτιμηθεί προς τα κάτω από τη μέση της χρονιάς για τις περισσότερες χώρες.

Ενας άλλος πιθανός παράγοντας είναι η νομισματική πολιτική.

Υπάρχει η αντίληψη ότι όταν η Fed τυπώνει χρήμα, αυτό φτάνει στα εμπορεύματα και ανεβάζει τις τιμές. Αντιθέτως οι τιμές πέφτουν όταν τα επιτόκια ανεβαίνουν. Οι διαχειριστές χαρτοφυλακίων ανταποκρίνονται στην αύξηση των επιτοκίων, με το να εγκαταλείπουν τα συμβόλαια εμπορευμάτων και να επιλέγουν έντοκα γραμμάτια. Με δεδομένο ότι τα επιτόκια στις ΗΠΑ δεν ανέβηκαν το 2014, το «έξυπνο χρήμα» βλέποντας μπροστά, εγκαταλείπει τα εμπορεύματα, αναμένοντας υψηλότερα επιτόκια το 2015.

• Η Goldman Sachs εκτιμά πως η πτώση των τιμών πετρελαίου θα «παγώσει» επενδυτικά σχέδια 930 εκατ. δολαρίων για εξόρυξη, οδηγώντας σε πτώση της ημερήσιας παραγωγής κατά 7,5 εκατ. βαρέλια μέχρι το 2025.
• Οι Financial Times υποστηρίζουν πως η πτώση της τιμής του πετρελαίου επηρεάζει και τις τράπεζες με διεθνή εμβέλεια όπως η βρετανική Barclays και η αμερικανική Wells Fargo.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΣΜΑ
kosma@pegasus.gr

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22770&subid=2&pubid=64112023