Η οραματική σκέψη του Αλλαν Τούρινγκ, η ιδιοφυία του Τζων φον Νόϊμαν και το μήλο της Apple

Α. Ο Τούρινγκ ο θρύλος του μήλου και η Apple

Ο επιστήμονας που κατασκεύασε την πιο γρήγορη μηχανή της εποχής με μνήμη RAM

Της ALICE RAWTHORN

INTERNATIONAL HERALD TRIBUNE

Ένας από τους πολλούς μύθους γύρω από την Apple είναι ότι το όνομα της εταιρείας αναφέρεται στο μισοφαγωμένο μήλο που βρέθηκε δίπλα στο άψυχο σώμα του Αλαν Τούρινγκ, του Βρετανού επιστήμονα πληροφορικής που αυτοκτόνησε το 1954 λίγο πριν συμπληρώσει τα 42 χρόνια του (φέτος συμπληρώνονται εκατό επτά χρόνια από τη γέννηση του). Ο Τού ρινγκ είχε καταδικαστεί για «σοβαρή προσβολή των ηθών», επειδή είχε μια ομοφυλοφιλική σχέση, και είχε υποχρεωθεί να υποβληθεί σε ορμονική θεραπεία. Η ακριβής αιτία του θανάτου του είναι άγνωστη, αλλά πιστεύεται ότι δηλητηριάστηκε έχοντας διαποτίσει το μήλο με υδροκυάνιο.

Όσο επίμονος κι αν υπήρξε ο μύθος του μήλου, είναι πιθανότατα ανακριβής. Το μήλο επιλέχθηκε λίγο καιρό αφότου ο Στιβ Τζομπς είχε περάσει ένα Σαββατοκύριακο κλαδεύοντας μηλιές σε μια οικολογική φάρμα. Όπως είπε ο ίδιος, το όνομα «ακουγόταν εύθυμο, δυναμικό και καθόλου εκφοβιστικό, και επιπλέον θα μας τοποθετούσε πριν από την Atari στον τηλεφωνικό κατάλογο». Άλλωστε και το πρώτο εταιρικό logo της Apple δεν είχε καμιά αναφορά στον τραγικό θάνατο του Τούρινγκ, αλλά παρουσίαζε τον Νεύτωνα να επινοεί τη θεωρία της βαρύτητας αφού προηγουμένου είχε παρατηρήσει ένα μήλο να πέφτει από το δέντρο.

Ο Τού ρινγκ, ωστόσο, για τον οποίο η βρετανική κυβέρνηση εξέδωσε μια επίσημη αίτηση συγγνώμης το 2009, άσκησε σημαντική επιρροή στην Apple. Όλοι σχεδόν οι υπολογιστές που παρήγαγαν η Apple και οι ανταγωνιστές της έγιναν με πρότυπο μια μηχανή που κατασκευάστηκε στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον στα τέλη της δεκαετίας του '40 και στις αρχές του '50, και που ήταν εμπνευσμένη από τις ιδέες που είχε διατυπώσει ο Τούρινγκ σε μια ερευνητική διατριβή του 1936, με τίτλο «On Computable Numbers». Εκεί ο Τούρινγκ περιέγραφε μια μηχανή, η οποία μπορούσε να εκτελέσει πλήθος διαφορετικές εργασίες αλλάζοντας το λογισμικό της πρόγραμμα και όχι τη μηχανική δομή της.

Αφήγηση

Η ακριβής αιτία του θανάτου του Αλαν Τούρινγκ είναι άγνωστη, αλλά πιστεύεται ότι δηλητηριάστηκε έχοντας διαποτίσει το μισοφαγωμένο μήλο που βρέθηκε δίπλα στο άψυχο σώμα του με υδροκυάνιο. Χαρακτηριστικό το άγαλμα του στο Σάκβιλ Παρκ.

Την ιστορία της επιρροής του Τούρινγκ στο πρόγραμμα ερευνών του Πρίνστον αφηγείται ο Τζορτζ Ντάισον στο βιβλίο του «Turing's Cathedral: The Origins of the Digital Universe» («Ο καθεδρικόε του Τούρινγκ: Οι απαρχές του ψηφιακού σύμπαντος»). Περιγράφει πως μια ομάδα νεαρών μαθηματικών και μηχανικών του Institute for Advanced Study του Πρίνστον, με επικεφαλής τον Τζον φον Νόιμαν, εφάρμοσαν τις ιδέες του Τούρινγκ για να αναπτύξουν, όχι τον πρώτο ηλεκτρονικό υπολογιστή, αλλά την ταχύτερη μηχανή της εποχής και μεταξύ των πρώτων με μνήμη τυχαίας προσπελάσεως (RAM για συντομία) που ακόμα χρησιμοποιούμε σήμερα.

Ο Τζορτζ Ντάισον είναι ιδιαίτερα καλά εφοδιασμένος για να αφηγηθεί αυτή την ιστορία, καθώς μεγάλωσε στο Πρίνστον αφότου ο πατέρας του, ο φυσικός Φρίμαν Ντάισον, πήγε στο ινστιτούτο το 1953, την ίδια χρονιά που τελειοποιήθηκε ο «υπολογιστής αποθηκευμένου προγράμματος» του Νόιμαν. Ο Τζορτζ Ντάισον σκιαγραφεί ένα ζωηρό πορτρέτο της ζωής στο πανεπιστημιακό κάμπους: από τον ψηλομύτη κλασικιστή που εξέφρασε την «απογοήτευση» του όταν έμαθε ότι «μια ομάδα ηλεκτρονικών» είχαν καταφθάσει στο ινστιτούτο, έως το έθιμο να σερβίρεται τσάι σε πορσελάνινα φλιτζάνια στις 3 μ. μ. κάθε μέρα.

Β. Τζων φον Νόιμαν από τη Βουδαπέστη στο Πρίνστον

Αν και ο Νόιμαν (φωτογραφία) ήταν άνθρωπος του κόσμου, το πάθος του ήταν η έρευνα και όχι το εμπόριο.

Συγκέντρωσε μια ομάδα με περισσότερους μαθηματικούς παρά μηχανικούς, με την ελπίδα να ενθαρρύνει μια νοοτροπία που θα ευνοούσε την τολμηρή σκέψη.

Γεννημένος στη Βουδαπέστη, γόνος εύπορης εβραϊκής οικογένειας, ο Φον Νόιμαν απέκτησε φήμη ως πολλά υποσχόμενος νεαρός μαθηματικός προτού να τον επισημάνουν οι «κυνηγοί εγκεφάλων» του Πρίνστον το 1930. Ευγενής και κοινωνικός, έγινε γρήγορα πρόσωπο με επιρροή στο πανεπιστήμιο και άρχισε μια μακροχρόνια σχέση με την IBM ως σύμβουλος. Στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ήταν σύμβουλος του αμερικανικού στρατού, ο οποίος επένδυε πολλά για να επιταχύνει την εξέλιξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών ως μέρος της πολεμικής προσπάθειας. Όταν ο πόλεμος τελείωσε, ο Νόιμαν είχε τη δυνατότητα να πείσει την αμερικανική κυβέρνηση ότι η χρηματοδότηση με στόχο να κατασκευαστεί ένας υπολογιστής, ο οποίος θα επεξεργαζόταν θεωρητικές δοκιμές για την ατομική βόμβα, έπρεπε να δοθεί σ' αυτόν και στο Πρίνστον.

Ο Τούρινγκ, ο οποίος είχε συναντήσει και εντυπωσιάσει τον Νόιμαν, όταν ο νεαρός Ούγγρος σπούδαζε στις ΗΠΑ στα μέσα της δεκαετίας του '30, συμμετείχε σε μια ανάλογη έρευνα στη Βρετανία. Έχοντας περάσει τον πόλεμο στο περίφημο κέντρο αποκρυπτογράφησα του Μπλέτσλεϊ Παρκ, εργάστηκε για την ανάπτυξη μιας μηχανής αποθηκευμένου λογισμικού στο Εθνικό Εργαστήριο Φυσικής του Κένσιγκτον και κατόπιν σε παρόμοια προγράμματα στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. Αν και ήταν λαμπρός θεωρητικός, ο Τούρινγκ δεν διέθετε τον πραγματισμό και την πολιτική πανουργία που αποδείχτηκαν τόσο απαραίτητα προσόντα στον Νόιμαν.

Κρίσιμη για τον Νόιμαν ήταν η απόφαση του να συγκεντρώσει μια ομάδα με περισσότερους μαθηματικούς παρά μηχανικούς, ανατρέποντας την παραδοσιακή αναλογία με την ελπίδα να ενθαρρύνει μια νοοτροπία που θα ευνοούσε την τολμηρή και πρωτότυπη σκέψη.

Επίσης, επιτάχυνε τη διαδικασία χρησιμοποιώντας υπάρχοντα ανταλλακτικά, όπως οι ηλεκτρόνια λυχνίες, αντί να τα κατασκευάζει εξαρχής, τακτική που ακολούθησε και η IBM το 1980, όταν ολοκλήρωσε τον σχεδιασμό του περίφημου Personal Computer 5150 μέσα σ' ένα χρόνο, από μέρη φτιαγμένα από άλλες εταιρείες.

Αν και ο Νόιμαν ήταν άνθρωπος του κόσμου, το πάθος του ήταν η έρευνα και όχι το εμπόριο. Η δουλειά της ομάδας του τεκμηριώθηκε και δημοσιεύτηκε αμέσως, για να μοιραστούν τα αποτελέσματα της και άλλοι συνάδελφοι, ενώ επίσης αποφάσισαν μαζί με τους συνεργάτες του να μην πατεντάρουν τη μηχανή, έτσι ώστε οι ιδέες τους να εφαρμοστούν όσο ευρύτερα ήταν δυνατόν.

Όταν ο Νόιμαν έφυγε από το Πρίνστον το 1954 για να ενταχθεί στην Επιτροπή Ατομικής Ενεργείας, οι επικριτές του συνασπίστηκαν εναντίον του προγράμματος για τους υπολογιστές, το οποίο κατέρρευσε. Έως τότε όμως, πολλά αντίγραφα και εφαρμογές του πρωτοτύπου είχαν κατασκευαστεί, ανάμεσα τους και ο πρώτος υπολογιστής της IBM, ο 701. Μέσα από αυτές τις μηχανές εξακολουθούμε σήμερα να επωφελούμαστε από την οραματική σκέψη του Τούρινγκ και την ιδιοφυή επινοητικότητα της ομάδας του Φον Νόιμαν.

Πηγή : Η Καθημερινή