Θεσσαλονίκη: Τα πρώτα ελεύθερα Χριστούγεννα το 1912

Θεσσαλονίκη: Τα πρώτα ελεύθερα Χριστούγεννα

(το 1912) για την «Κοσμόπολη» των τριών Θεών!

ΕΚΑΤΟ χρόνια συμπληρώθηκαν τον περασμένο Οκτώβριο από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, το 1912. Πώς πέρασαν, όμως, οι Θεσσαλονικείς τα πρώτα Χριστούγεννα μετά την απελευθέρωση τους; Η «δημοκρατία» ανατρέχει στο παρελθόν και θυμάται τα πρώτα ελεύθερα Χριστούγεννα της πόλης... Θεσσαλονίκη. Χριστούγεννα 1912. Έτσι ήταν η Θεσσαλονίκη πολύ πριν από το 1912 και για λίγο μετά. Μια πόλη με 10 γλώσσες, πέντε φυλές, τρεις Θεούς: Χριστός, Αλλάχ, Γιαχβέ. Η τρίτη πιο σπουδαία «Κοσμόπολη» μετά τη Βασιλεύουσα και τη Σμύρνη, της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που όπως όλες οι αυτοκρατορίες στήριζαν τον κοσμοπολιτισμό και τον πολυεθνικό χαρακτήρα των μεγάλων τους κέντρων.

ΚΑΙ ΠΟΥ είναι τα Χριστούγεννα του 1912; Εδώ είναι. Στις μυρωδιές, στις γεύσεις, στους ήχους, στα χρώματα μας πόλης που ξεκίνησε εκείνη την ιστορική χρονιά σαν ένα -ψηφιδωτό λαών κι έκανε Χριστούγεννα, στο τέλος της, τυλιγμένη σε ελληνικές σημαίες, δυο μήνες μετά την απελευθέρωση της, στις 27 Οκτωβρίου. Ευτυχώς χωρίς αίμα ή, τουλάχιστον, χωρίς τα ποτάμια αίματος που θα μπορούσαν να είχαν χυθεί, αν ο Κωνσταντίνος αργούσε μια μέρα ακόμη να μπει στα Γιαννιτσά, αν ο βουλγαρικός στρατός δεν είχε αποκοιμηθεί στα βορειοανατολικά περίχωρα, εκεί όπου σήμερα είναι το «Τιτάν».

ΟΠΩΣ και νά 'χει, πόλεμος ήταν. Στρατοί έμπαιναν και έβγαιναν όλη τη χρονιά. Μια ο ένας, μια ο άλλος. Αυτά δεν είναι όμορφα πράγματα για τα νοικοκυριά. Εκείνη τη χρονιά οι ευχές δεν ακούστηκαν πια σε δύο γλώσσες («Μουτλού γιλάρ», «καλά Χριστούγεννα, ευτυχισμένο το νέο έτος»), αλλά σε μία. Ελάχιστοι είχαν μείνει από τους παλιούς «καταχτητές» κι αυτοί ήσαν συμμαζεμένοι, «μη γίνει ξαφνικά κάνα κακό». Πάντως, όπως και να 'χει, εμείς οι Ρωμιοί τη χαρά μας και το κέφι μας σίγουρα θα το είχαμε ανεβασμένο και γιορταστικό. Κι αν η κατάσταση μύριζε μπαρούτι από τον Β' Βαλκανικό Πόλεμο που θα ξεκινούσε σε λίγο, σίγουρα το κάλυπταν οι μυρουδιές από το αρνάκι ατζέμ και τα κυδώνια, τον «κούρκο» στον φούρνο, τους ντολμάδες, τις λακέρδες, τον παστουρμά, το ούζο, το σορόπιασμα του μπακλαβά και την καμένη ζάχαρη.

ΕΚΕΙΝΗ την Τρίτη, παραμονή των Χριστουγέννων του 1912, βλέπω τους Σαλονικιούς με τα καλά τους, με τα λουστρίνια τους, με τα ψώνια σε τσάντες να βολτάρουν στην παραλία της Νίκης χωρίς να υποπτεύονται τα φαντάσματα του μέλλοντος τους, τη φωτιά του' 17, τα κύματα των προσφύγων του '22 και του '23,τα κινήματα, τους πολέμους, τους νεκρούς του '32, την Κατοχή, τον εξανδραποδισμό χιλιάδων Εβραίων συμπολιτών τους. Σε λίγο θα είναι όλοι μαζί στα σπίτια τους, στο γιορτινό τραπέζι...

ΚΑΙ ΤΟ δεντράκι δίπλα στην μπαλκονόπορτα να... αναβοσβήνει. Όπως η πόλη. Όπως ο χρόνος...

Στις φωτογραφίες: Επάνω η οδός Σαμπρή Πασά (σημερινή Βενιζέλου), που ήταν ο κεντρικός δρόμος της αγοράς. Στο μέσον: Το Μέγα Ξενοδοχείον της Αιγύπτου, που βρισκόταν κοντά στο Grand Hotel.

ΜΑΚΑΡΙΟΣ Β. ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ

ΠΗΓΗ: «κυριακάτικη δημοκρατία», 22 Δεκεμβρίου 2012

http://imerologionmakednon.blogspot.gr/

http://maccunion.wordpress.com