Αγία Παρασκευή Χαλκίδας ένας ναός με 1500 χρόνια ιστορία

 Ο ναός με 1.500 χρόνια ιστορία στη γέφυρα της Χαλκίδας

Το επιβλητικό ιστορικό μνημείο της Αγίας Παρασκευής που περιγράφει στη «Φόνισσα» ο Παπαδιαμάντης και επισκεύασε ο Ορλάνδος

του Αντώνη Μακατούνη

Ζούμε σε μια χώρα με μακραίωνη παράδοση και Ιστορία, που έχει προσφέρει πολλά στον πολιτισμό και στην ανθρωπότητα, ασχέτως των σύγχρονων οικονομικών προβλημάτων που έχουν ανακύψει. Τα πολλά αξιόλογα μνημεία που υπάρχουν ανά την ελληνική επικράτεια αποδεικνύουν άλλωστε του λόγου το αληθές. Πολύ σημαντικός κρίκος της αλυσίδας αυτής της Ιστορίας είναι η ορθόδοξη παράδοση, αφού δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η Ελλάδα υπήρξε το πρώτο ευρωπαϊκό κράτος που ασπάστηκε τον Χριστιανισμό (με την ίδρυση της Ελλαδικής Εκκλησίας από τον Απόστολο των Εθνών Παύλο το 49 μΧ).

Στις ημέρες μας διασώζονται κάποιοι παλαιοχριστιανικοί ναοί (της βυζαντινής περιόδου) οι οποίοι, στο πέρασμα των αιώνων, αναβλύζουν και ακτινοβολούν Ορθοδοξία. Ένας από τους πιο παλαιούς είναι ο Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής Χαλκίδος, που άντεξε πολέμους, βέβηλους κατακτητές (Τούρκοι), αλλά και επιβίωσε από τα στοιχεία της φύσης (σεισμοί).

Δεσπόζει ανάμεσα σε παλαιές πολυκατοικίες και μισογκρεμισμένα κτίρια της παλαιάς πόλης και τον συναντά κανείς σε απόσταση περίπου 500 μέτρων από την παλαιά γέφυρα που ενώνει την Εύβοια με την ηπειρωτική Ελλάδα. Η χρονολογική τοποθέτηση του ναού είναι πολύ δύσκολη, ενώ : αποτέλεσε τη μόνιμη «διαμάχη» μεταξύ των μελετητών, αλλά η επικρατέστερη άποψη είναι ότι πρόκειται για κτίσμα (στην αρχική του μορφή) του 5ου αιώνα [μ.Χ. (επί της εποχής του αυτοκράτορα Ιουστινιανού), κτισμένο πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού αφιερωμένου στον Δία.

Αρχικά ο ναός ήταν αφιερωμένος στην Παναγία την «Περίβλεπτο»- το όνομα (είχε δοθεί από τους Φράγκους) που οφειλόταν στο ανάγλυφο της Θεοτόκου. Ριζικές επισκευές έγιναν τον 13ο αιώνα από τους Φράγκους, οπότε πήρε τη σημερινή μορφή το Ιερό. Αξίζει μάλιστα να αναφερθεί ότι υπάρχει μια θεωρία (από τον μελετητή Ν. Καλογερόπουλο) ότι καταστράφηκε από επιδρομές των Σαρακηνών και ξαναχτίστηκε από τους Φράγκους. Αν ισχύει αυτό, τότε ο ναός έμεινε ερείπιο για 400 ολόκληρα χρόνια! Κάτω από τα δύο παρεκκλήσια (του ναού) έχουν ταφεί Ενετοί ηγεμόνες, ενώ μετά την άλωση της Χαλκίδας από τους Τούρκους το 1470 δεν σεβάστηκαν οι Οθωμανοί κατακτητές την ιστορία του και τον μετέτρεψαν σε τζαμί. Τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας χρησιμοποιήθηκε ως στρατώνας, στάβλος και αποθήκη... Έπειτα από την απελευθέρωση της Χαλκίδας από τους Τούρκους το 1833 ο ναός επαναλειτούργησε προς τιμήν της Αγίας Παρασκευής, που είναι η προστάτιδα και πολιούχος της πόλεως της Εύβοιας.

Σε σεισμό του 1884 έπεσε το κωδωνοστάσιο, το πάνω τμήμα του οποίου ξαναχτίστηκε από τον αρχιτέκτονα Αναστάσιο Ορλάνδο το 1927.0 αναμφισβήτητα ιστορικός ναός δεν άφησε ασυγκίνητο ούτε τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, που τον περιγράφει στην περίφημη «φόνισσα» ως ψηλό, μέγα και άκομψο. Η αλήθεια είναι όμως ότι, παρά το μεγάλο μέγεθος της εκκλησίας (38,40 μέτρα μήκος και 19,90 μέτρα πλάτος), παρουσιάζει μια ιδιαίτερα προσιτή και λιτή εικόνα, ενώ μόλις εισέρχεται κάποιος στον ναό, αισθάνεται δέος, αφού αντιλαμβάνεται άμεσα την 1500 χρόνων «ζωή» και ύπαρξη του, αγκαλιάζοντας εκατομμύρια χριστιανούς στην υπερχιλιετή ιστορία του.

Με αφορμή τη γιορτή της πολιούχου της Χαλκίδος (της αγίας Παρασκευής) πραγματοποιείται μεγάλη εμπορική πανήγυρη στην περιοχή του Πάρκου του Λαού της πόλεως, η οποία καθιερώθηκε με βασιλικό διάταγμα της 9ης Ιανουαρίου 1864 και διαρκεί σχεδόν μία εβδομάδα (26 έως 31 Ιουλίου) προσελκύοντας πολύ κόσμο από όλο το νησί της Ευβοίας, αλλά και από την Αθήνα. Δεν είναι υπερβολή να ομολογήσουμε ότι γίνεται το αδιαχώρητο.

«Πάντοτε αποτελούσε ο ναός μία πηγή ευλογίας για τη Χαλκίδα. Οι άνθρωποι αγαπούν πολύ την αγία Παρασκευή. Υπάρχει μία ιδιαίτερη ευλάβεια προς το πρόσωπο της αγίας, ειδικά στη Στερεά Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Εύβοια. Πραγματικά παρατηρείται κοσμοσυρροή στην πανήγυρη» αναφέρει με συγκίνηση στη «δημοκρατία» ο προϊστάμενος του εν λόγω ναού π. Συμεών Ηλιοδρομίτης, ένας νέος, ιδιαίτερα δραστήριος και προσηνής ιερέας, ενώ εκ παραλλήλου επισημαίνει τη μοναδικότητα της Εκκλησίας που διακονεί: «Ο ναός διαθέτει πανέμορφα μαρμάρινα κιονόκρανα, επιτύμβια στήλη, διακόσμους κορινθιακού ρυθμού και ξύλινη στέγη που σώζεται από την εποχή των Βενετσιάνων χωρίς να έχει πάθει την παραμικρή αλλοίωση! Επίσης κατέχει παλαιές εικόνες μεγάλης αξίας, τις οποίες προσπαθούμε, παρά τις οικονομικές δυσκολίες, να συντηρήσουμε. Πρέπει να αφιερώσει κάποιος αρκετό χρόνο ώστε να μελετήσει την αρχιτεκτονική του ναού».

Οι εργασίες της αποκατάστασης

Όπως μας εκμυστηρεύεσαι ο π. Συμεών, οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης κινούνται με ρυθμούς χελώνας διότι η Αρχαιολογική Υπηρεσία βραδυπορεί και έτσι δυσχεραίνει η κατάσταση, έχει όμως άλλοθι την πληθώρα των αρχαιολογικών ευρημάτων στον ελλαδικό χώρο, που συνεπικουρεί στην παραπάνω αργοπορία. Τουλάχιστον υπάρχει πνεύμα σύμπνοιας και συνεργασίας με την Παρή Καλαμαρά, διευθύντρια της 23ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, που εδρεύει στη Χαλκίδα.

"ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ & ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ"