Οι εκλογές της 3ης Νοεμβρίου του 1963

Μια παρουσίαση, με σκωπτική διάθεση, των εκλογών της 3ης Νοεμβρίου του 1963 από τον Νίκο Αμμανίτη όπως δημοσιεύθηκε σε δύο συνέχειες στην εφημερίδα "ΤΟ ΠΑΡΟΝ". 

ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ & ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

μέσα στον χρόνο

Του Νίκου Αμμανίτη

Κάτι τέα, κάτι μέα, φάγανε τον Παπανδρέα

 Πολιτικές αναμνήσεις σαν παραμύθι

Λοιπόν, τα πράγματα το καλοκαίρι του 1963 εξελίχθησαν ως εξής: Ξαφνικά, «κατσικώθηκε» στο κεφάλι του βασιλέως Παύλου η ιδέα για ένα ταξιδάκι στην αλλοδαπή. Κάλεσε τον ευνοούμενο πρωθυπουργό του Κων. Καραμανλή και του είπε: «θα πάω στο Λονδίνο». Άκουσε την επιθυμία ο πρωθυπουργός του και είπε μέσα του: «Βρε, δεν πας και στον αγύριστο;».

Επειδή όμως ήταν φύσει ευγενής, είχε και κάτι ψιλοϋποχρεώσεις στα ανάκτορα, και επειδή το «πρωτόκολλο» δεν περιλάμβανε παρόμοια φρασεολογία, όπως μπορεί να διαβεβαιώσει και ο κ. Χρ. Ζαμπούνης, δεν εξωτερίκευσε μεγαλοφώνως την ενδόμυχη σκέψη του. Όμως, όπως θα γνωμάτευε και ο πρώτος τυχών συνταγματολόγος, προέκυψε «διαφωνία μεταξύ βασιλέως και πρωθυπουργού, η άρνηση του οποίου για το ταξίδι εδραζόταν στο ότι, όταν λίγες ημέρες πρωτύτερα η βασίλισσα Φρειδερίκη περιδιαβάζοντας στους δρόμους του City συνάντησε κάποια γνωστή και μη εξαιρετέα κυρία Αμπατιέλου, η οποία θέλοντας προφανώς να εξακριβώσει διά των χειρών της, ως ο άπιστος Θωμάς, εάν τα μαλλιά της άνασσας ήσαν «φυσικά» ή περούκα αγορασμένη από τα «Harrods», την άρπαξε εν μέση οδό και την ξεμάλλιασε... Προς εφησυχασμό του αναγνώστη, βεβαιώνουμε πως τα μαλλιά της ήσαν «φυσικά». Με την ανακύψασα διαφωνία, ο πρωθυπουργός κατά την «εθιμική διαδικασία» παραιτήθηκε και ο άναξ, που είχε ήδη ετοιμάσει τη βαλίτσα του, ανέθεσε τον σχηματισμό κυβερνήσεως στον Παν. Πιπινέλη, ο οποίος ανέλαβε ως «το μάτι και το αυτί» του παραιτηθέντος Καραμανλή, που για να τιμωρήσει τους αγνώμονες Έλληνες αναχώρησε για διακοπές στην Ελβετία. Φυσικά, άφησε να υφέρπει η ελπίδα ότι θα επιστρέψει οψέποτε βάλει μυαλό αυτός ο απερίσκεπτος λαός και τον καλέσει.

Τα γεγονότα αυτά αποτελούσαν το κερασάκι στην τούρτα, αλλά ήταν και ο πρόλογος όσων έμελλε να ακολουθήσουν, καθώς η πολιτική ζωή ήταν άκρως τεταμένη από διετίας, από τότε, δηλαδή, που διεξήχθησαν βουλευτικές εκλογές, τις οποίες, παρά κάθε προσδοκία, κέρδισε η ΕΡΕ του Κ Καραμανλή, αλλά όχι με τον πλέον ορθόδοξο τρόπο, όπως ισχυρίζονταν με βρασμό ψυχής μερικοί «κοινοβουλευτικά μυγιάγγιχτοι», ενώ χειροκροτούσαν πανευτυχείς οι επιθεωρησιογράφοι. Ήταν τότε που από σκηνής θριάμβευε ο πληθωρικός λαϊκός ηθοποιός Μητσάρας, ο οποίος αναλύοντας εμμέτρως τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας τραγουδούσε:

«Κάτι τέα, κάτι μέα, φάγανε τον Παπανδρέα...».

Για να πούμε όμως και του στραβού το δίκιο, υπήρχαν αρκετοί «αντικειμενικοί σχολιαστές» που, για να απαλύνουν τις εντυπώσεις του εκλογικού σώματος, επεξηγούσαν πως, έστω κι αν η ΕΡΕ έκανε μια μικρή ζαβολιά καταφεύγοντας σε «βία και νοθεία», το έπραξε με άφατη θλίψη «χάριν του εθνικού συμφέροντος». Υπήρχαν, μάλιστα, και αντικειμενικότεροι σχολιαστές, εργαζόμενοι σε φιλοκυβερνητικές εφημερίδες, που επέρριπταν ευθύνες στην αντιπολίτευση διότι -έλεγαν- δεν υπέδειξε, ως ώφειλε, άλλον, λυσιτελέστερο τρόπο για να διατηρηθεί η ΕΡΕ στην εξουσία. Εν πάση περιπτώσει, τα κεντρώα κόμματα και κομματίδια αποφάσισαν να αναστείλουν την ενδημούσα αλληλοφαγωμάρα τους και να αποφασίσουν το «δέον γενέσθαι». Είχαν ήδη συσπειρωθεί από καιρό και είχαν συμπήξει έναν ισχυρό κομματικό οργανισμό, την Ένωση Κέντρου, την αρχηγία της οποίας είχαν αναθέσει στον Γεώργιο Παπανδρέου   -ενισχυθέντα αργότερα-, με επιβλέποντα άτυπο συναρχηγό τον Σοφοκλή Βενιζέλο, διάσημο σας ίντριγκες και «μετρ» στη δημιουργία «εσωτερικών προβλημάτων». Στην Ένωση μετείχαν επίσης το «μίασμα» Ηλίας Τσιριμώκος εκ της Αριστεράς, ο δεξιός Στέφανος Στεφανόπουλος, επιφορτισμένος με το «ούτε να κάνει τίποτα ούτε να ασχολείται με τίποτα» (αναλαβών μετά χαράς τη δυσβάστακτη ευθύνη), ο «πάντα και πανταχού παρών» αρχηγός του Αγροτικού Κόμματος Αλ. Μπαλτατζής και, τέλος, χάριν ποικιλίας, ο Σάββας Παπαπολίτης, προερχόμενος εκ της ΕΠΕΚ του Πλαστήρα και μεταβληθείς έκτοτε σε «ηδονοβλεψία της εξουσίας».

Η νεοσύστατη κεντρώα παράταξη ανασκουμπώθηκε και σήκωσε μπαϊράκι για την ανατροπή της μόλις εκλεγείσας κυβέρνησης και τη διενέργεια νέων εκλογών προς αποκατάσταση της νομιμότητος. Προς επίτευξη του σκοπού αυτού, κήρυξε «Ανένδοτο Αγώνα εντός και εκτός Βουλής», χρησιμοποιώντας κάθε επαναστατικό μέσον, όπως ότι θα ήσαν φειδωλοί σε προπόσεις στα επίσημα γεύματα και τις συναφείς δεξιώσεις, με κορυφαίο το ότι θα «κρατούσαν μούτρα στον βασιλιά...». Συμφωνά με την κρητική μαντινάδα, «Χωρίς γινάτια το φιλί δεν έχει νοστιμάδα...», άρα και «Ανένδοτος Αγώνας» χωρίς διαδηλώσεις, πετροβόλημα και φωνασκίες είναι «τυρόπιτα χωρίς τυρί». Οπότε και η Αστυνομία, ενεργώντας αρμοδίως, «εξέδιδε απαγορεύσεις, απέκλειε περιοχές και έσπαγε και κανένα αγύριστο κεφάλι». Έτσι, σε μια περίπτωση κατά τη διάρκεια του Ανένδοτου, η Ένωση Κέντρου αποπειράθηκε να οργανώσει συλλαλητήριο διαμαρτυρίας μπροστά από τα γραφεία της Λέσχης Φιλελευθέρων, επί της οδού Χρήστου Λαδά. Η κυβέρνηση το απαγόρευσε. Η ΕΚ αγνόησε την απαγόρευση και προχώρησε στην οργάνωση. Ο λαός άρχισε να προσέρχεται αθρόα την καθορισμένη ώρα και η Αστυνομία απέκλεισε την περιοχή. Τότε διατυπώθηκε το «αξίωμα»:

«Η Αστυνομία δεν μπορεί να τετραγωνίσει τον κύκλο, μπορεί όμως να κυκλώσει το τετράγωνο». Έγιναν επεισόδια, έπεσαν δακρυγόνα, διενεργήθηκαν συλλήψεις και πολλά «αγύριστα κεφάλια» δεν... γύρισαν σώα και χωρίς επίδεσμο σπίτι τους. Με αυτά και με αυτά, ο καιρός περνούσε. Ήταν μια ειδυλλιακή εποχή. Στη Βουλή γίνονταν θυελλώδεις συζητήσεις. Ο Γεώργιος Παπανδρέου «έδινε ρέστα» αλλά και άλλοι κορυφαίοι αγορητές σφυροκοπούσαν συνεχώς την κυβέρνηση, που δεν ίδρωνε το αυτί της. Καθώς δεν υπήρχε ακόμα τηλεόραση για να κλείνεται ο κόσμος στο σπίτι του παρακολουθώντας από τον καναπέ τις πολιτικές εξελίξεις, οι συζητήσεις στα γραφεία, στα καφενεία και όπου συναντιούνταν άνθρωποι φούντωναν συνεχώς, οξυνόμενες καθημερινά. Κυρίαρχο θέμα, η ένταξη της Ελλάδος στην ΕΟΚ, προς την οποία είχε βάλει πλώρη η κυβέρνηση. Ενσπείροντας «καινά δαιμόνια», ο Μαρκεζίνης ζήτησε τη διενέργεια δημοψηφίσματος, για να τον κατατροπώσει ο Καραμανλής με το συντριπτικό επιχείρημα: «Δεν είναι σοβαρά πράματα αυτά!».

«Η Δημοκρατία ενίκησε...»

• Πολιτικές αναμνήσεις σαν παραμύθι

Είδαμε παραπάνω εξιστόρηση της διαφωνίας μεταξύ βασιλέως και πρωθυπουργού Κων/νου Καραμανλή και την παραίτηση του τελευταίου υστέρα από οχτώ συνεχή χρόνια πρωθυπουργίας, κατά τη διάρκεια των οποίων είχε πάντοτε την εμπιστοσύνη (λέγε «εύνοια») του βασιλέως. Αναφερθήκαμε ακροθιγώς στις εκλογές της 29ης Οκτωβρίου 1961, που χαρακτηρίστηκαν «εκλογές βίας και νοθείας», με συνέπεια την κήρυξη του «Ανένδοτου Αγώνα» από τον Γεώργιο Παπανδρέου, επικεφαλής της Ενώσεως Κέντρου, που ήταν και η «μεγάλη ηττημένη» εκείνων των εκλογών, τις οποίες πίστευαν «πως είχαν στο τσεπάκι τους...». Συνεχίζουμε:

Την εποχή εκείνη, κάτι ο Τύπος που βρισκόταν στα ύψη και κατά κάποιον τρόπο ήταν ρυθμιστής των πολιτικών εξελίξεων, κάτι η πολιτική ανωμαλία που αποτελούσε τροχοπέδη και προκαλούσε προβλήματα στην καθημερινότητα, κάτι οι πράξεις και οι νόμοι της κυβέρνησης που τελούσαν υπό αμφισβήτηση. είδε ο βασιλεύς ότι «δεν πήγαινε άλλο», κάλεσε σε σύσκεψη τους πολιτικούς αρχηγούς, που εν τω μεταξύ «έπαψαν να του κάνουνε μούτρα», και αφού είπαν το μακρύ τους και το κοντό τους αποφάσισαν τη διενέργεια βουλευτικών εκλογών (με σχετική τιμιότητα) την 3η Νοεμβρίου του 1963.

Ασυγκράτητος πολέμαρχος, εν είδει Ρομπέν των Δασών και Ζορό, επέστρεψε εκ Παρισίων για να ηγηθεί του εκλογικού αγώνος ο Κων. Καραμανλής, βαρέως φέρων το ότι, ενώ τα πάντα ήσαν ανθηρά και ακλόνητα, αιφνιδίως βρέθηκε «εκτός νυμφώνος». Με «συγκρατημένη αισιοδοξία» αλλά και με τα μάτια δεκατέσσερα μη γίνει πάλι καμιά «λαδιά», οργάνωνε την προεκλογική της εκστρατεία η Ένωση Κέντρου, που ήταν το «κύκνειο άσμα» της πολιτικής σταδιοδρομίας του επικεφαλής της, του αειθαλούς Γεώργιου Παπανδρέου, ο οποίος ήταν μαχητικότερος από ποτέ, συνεπαρμένος από το «πλήθος και το πάθος».

Τελικά η φορά των γεγονότων δημιουργούσε δύο κυρίως μονομάχους, την πανίσχυρη ΕΡΕ από τη μία και το μωσαϊκό του Κέντρου από την άλλη. Ανάμεσα τους μερικά «ανεμομαζέματα και διαβολοσκορπίσματα» που φωνασκούσαν: «Είμαστε κι εμείς εδώ, μπάρμπα», ευελπιστώντας πως όλο και κάτι θα τσιμπολογούσαν από τα... ψίχουλα της εξουσίας.

Για το «αδιάβλητο των εκλογών» ορκίστηκε υπηρεσιακός πρωθυπουργός ο Π. Παρασκευόπουλος και όλα πήγαιναν κατ' ευχήν προς την κάλπη, όπου διαφαινόταν πως ύστερα από 11 ολόκληρα χρόνια το Κέντρο επανήρχετο στην εξουσία. Με τη νέα κατάσταση που άρχισε να διαμορφώνεται πήρε αέρα «ο ποπός» των αριστερών, που «σήκωσαν κεφάλι» εντείνοντας τη δραστηριότητα τους και κάνανε τους «εκείθεν» να τους παρακολουθούν βγάζοντας φλύκταινες. Είχε δημιουργηθεί από τον Μίκη Θεοδωράκη και η Νεολαία Λαμπράκη, οι Λαμπράκηδες, προς τιμήν του δολοφονηθέντος βουλευτού της ΕΔΑ, που κλιμάκωνε με θρασύτητα την παρουσία της, ενώ οι χωροφυλακές στην επαρχία τρίζανε τα δόντια και βγάζανε ατμούς από τη μύτη, έτοιμοι να ορμήσουν όπως ο ταύρος κατά του ταυρομάχου.

Παρά τον συνηθισμένο όμως κομματικό προεκλογικό πυρετό, η ένταση που υπήρχε τα δυο τελευταία χρόνια βαθμηδόν κόπαζε. Τα προεκλογικά συνθήματα των δυο μονομάχων ήσαν από τη μεν ΕΡΕ η παρουσίαση του «δημιουργικού έργου των κυβερνήσεων Καραμανλή», από τη δε Ένωση Κέντρου η... απεχθής «βία και νοθεία» που ασκήθηκε για να υποκλαπεί η λαϊκή βούληση. Οι προεκλογικές κονταρομαχίες δεν προκαλούσαν ιδιαίτερες εξάψεις, καθώς είχαν ειπωθεί τόσο πολλές κατηγορίες εκατέρωθεν, ώστε εθίστηκε ο ψηφοφόρος και έβρισκε τα πάντα «πράματα φυσικά και... αυτονόητα». Το πολύ πολύ να μονολογούσε διαβάζοντας τα «βρώμικα» στα παραπολιτικά των εφημερίδων: «Τς, τς, τς... Βρε, τους κερατάδες...», καταλήγοντας σε ένα: «Δεν βαριέσαι. Όλοι τα ίδια κάνουνε!».

Τα χρόνια εκείνα υπήρχε πράγματι πολύ μεγάλη ανάπτυξη. Οι πληγές από τον δεκαετή πόλεμο και τον Εμφύλιο είχαν κλείσει και οι άνθρωποι είχαν αρχίσει να ζούνε σαν... άνθρωποι.

Και ξημέρωσε η συννεφιασμένη Κυριακή 3 Νοεμβρίου. Οι εκλογές διεξήχθησαν όπως όλες οι εκλογές, που έχουν καθιερώσει τα δικά τους ήθη και έθιμα και τις δικές τους πρακτικές. Πρώτο κόμμα, ελάχιστα μπροστά από την ΕΡΕ, ανεδείχθη η Ένωση Κέντρου, αλλά χωρίς αυτοδυναμία, ενώ η ΕΔΑ, που τσοντάρισε με το «κατιτίς της» το Κέντρο, πολλά... ευελπιστώντας, παρουσίασε μείωση ποσοστών. Χαρές και πανηγύρια του λαού στους δρόμους, με σύνθημα: «Η Δημοκρατία ενίκησε»!

Σύμφωνα με το ισχύον τότε Σύνταγμα, η εντολή σχηματισμού κυβερνήσεως δόθηκε στον Γ. Παπανδρέου, αλλά στερούμενος 151 βουλευτών δεν μπορούσε να λάβει από τη Βουλή ψήφο εμπιστοσύνης. Προσφέρθηκε, βέβαια, να τον στηρίξει τελείως ανιδιοτελώς η ΕΔΑ, αλλά ο Γέρος, έχοντας κατά νου το «Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας» και όντας μια ζωή έντονα αντικομμουνιστής, είπε «να μένει το βύσσινο» και ζήτησε τη διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη νέων εκλογών, όπερ και εγένετο. Στο μεσοδιάστημα από εκείνες τις εκλογές μέχρι τις προσεχείς, που ορίστηκαν για τις 16 Φεβρουαρίου 1964, κυβερνούσε η Ένωση Κέντρου, που επεδόθη σε όργιο παροχών, ενώ ο Κ. Καραμανλής, χολωμένος που τον «εξωπέταξαν», πήρε των ομματίων του, πήρε το όνομα Τριανταφυλλίδης και, άγνωστος μεταξύ αγνώστων, πήρε το αεροπλάνο ρίχνοντας μαύρη πέτρα πίσω του, Πήρε ακόμη ένα μικρό καδράκι, που το κρέμασε στο δωμάτιο του για να τον συντροφεύει στην ξενιτιά. Έγραφε: «Πάλι με χρόνους, με καιρούς, πάλι δικά ΜΟΥ θα 'ναι..,».

"ΤΟ ΠΑΡΟΝ"