Νίκου Αμμανίτη : Ψήγματα Ιστορίας

ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ & ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ 

μέσα στον χρόνο

 

Ψήγματα Ιστορίας

 

Tου Νίκου Αμμανίτη

Με την ανάληψη της πρωθυπουργίας από την πρόεδρο του Αρείου Πάγου, κυρία Βασιλική Θάνου, η Ελλάδα απέκτησε την πρώτη γυναίκα πρωθυπουργό και το όνομά της, εκούσια ή ακούσια, καταγράφηκε στις χρυσές δέλτους του φεμινιστικού κινήματος ως εκπορθήσασα και το τελευταίο «ανδρικό μετερίζι». 

Πολυετής ήταν ο αγώνας των γυναικών για την «ισότητα των δύο φύλων», που ξεκίνησε και στον τόπο μας από τα μέσα του 19ου αιώνος και προχωρώντας αργά μα σταθερά, παρά τις οξείες ανδρικές αντιδράσεις, τα κατάφερε να νικήσει. Σίγουρα, τη στιγμή που η κυρία πρόεδρος έθετε επί του Ιερού Ευαγγελίου την δεξιάν, δίδοντας «τον νενομισμένον όρκον», εκεί ψηλά στο… Υπερπέραν πανηγύριζαν η Καλλιρρόη Παρρέν και η… συνομοταξία της κραυγάζοντας: «Ο αγώνας τώρα δικαιώνεται…» Όπως είναι γνωστόν, η Καλλιρρόη Παρρέν, εν ζωή, διετέλεσε εκδότρια της εβδομαδιαίας «Εφημερίδας των Κυριών», μιας εφημερίδας που κυκλοφορούσε από το 1887 μέχρι το 1917 και το είχε βάλει «αμέτι-μουχαμέτι» να ενσπείρει… ζιζάνια διεκδικώντας τη χειραφέτηση των γυναικών. Γραφόταν αποκλειστικά από γυναίκες και διαβάζονταν από γυναίκες, ή τουλάχιστον απ' όσες είχαν τον διάολο μέσα τους και συμφωνούσαν μαζί της.

Ρίχνοντας μια σύντομη ματιά στην πορεία του γυναικείου κινήματος που απέβλεπε στην ανατροπή βασικού νόμου της φύσεως ότι η θέση της γυναίκας είναι «να κάθεται σπίτι και να καρικώνει τα τσουράπια του ανδρός της», κίνημα που οι άνδρες -ρομαντικά και ευαίσθητα όντα- στην αρχή πήραν αψήφιστα, ωστόσο όταν άρχισαν να αντιμετωπίζουν τις πρώτες στασιαστικές συνέπειες η αντεπίθεσή τους ήταν άμεση.

Με επικεφαλής τον Εμμανουήλ Ροΐδη, κορυφαίο συγγραφέα της εποχής, άρχισαν τις λοιδορίες, που συνοψίζονταν στη φράση «σηκωθήκαν τα ποδάρια να χτυπήσουν το κεφάλι» - φράση που διασώθηκε σαν παροιμία έως τις μέρες μας.

Πύρινα άρθρα δημοσιεύονταν στον Τύπο στηλιτεύοντας τα «γύναια που καλλιεργούν την έκκληση των ηθών», έπεφτε και κανένα απαραίτητο «μπερντάχι» στο σπίτι, καθώς είναι πασίγνωστό πως «η γυναίκα και το χαλί για να διατηρούνται καλά χρειάζονται συχνό χτύπημα!». Εν πάσει περιπτώσει, ο γυναικείος ξεσηκωμός άρχισε να παίρνει πανευρωπαϊκές διαστάσεις. Οι Άγγλοι απεκάλεσαν τις αγωνίστριες «σουφραζέτες», λέξη που αστραπιαία καθιερώθηκε και στην Ελλάδα….

Τελικά, «λέγε λέγε, το κοπέλι κάνει την κυρά και θέλει…», οι φεμινίστριες τα κατάφεραν. Η πρώτη τους επιτυχία σημειώθηκε στις αρχές του 1930, όταν κατέκτησαν το «δικαίωμα της ψήφου», αλλά μόνον για τις δημοτικές εκλογές, με την προϋπόθεση ότι ήταν άνω των 30 ετών και κατείχαν ενδεικτικό δημοτικού σχολείου.

Από τον μισό γυναικείο πληθυσμό της πρωτεύουσας γράφτηκαν στους εκλογικούς καταλόγους περί τις 2.500 δικαιούχες. Από αυτές, στις δημοτικές εκλογές του 1934 προσήλθαν και ψήφισαν 450 δακτυλοδεικτούμενες όλες κι όλες, οι οποίες, σύμφωνα με τα κρατούντα, πρέπει να θεωρήθηκαν του «σχοινιού και του παλουκιού». Διότι μια γυναίκα που είναι ικανή να πάει πίσω από το παραβάν για να ψηφίσει, χωρίς να συνοδεύεται ούτε από τον κύριό της ούτε από τον πατέρα της, καταλαβαίνεις τι σόι ηθική κουβαλάει.

Οι αρσενικοί κατάπιαν τη γυναικεία κατάκτηση, αλλά, καλού-κακού, οι πατεράδες επέβαλαν στις αρσακειάδες κόρες τους όποτε συναντούσαν καθ' οδόν γυναίκα ψηφοφόρο «να αλλάζουν πεζοδρόμιο». Θρασύτατες οι ακτιβίστριες ετοιμάστηκαν να «πάνε γι' άλλα».

Ήρθαν όμως η δικτατορία, ο πόλεμος, η Κατοχή, ο εμφύλιος, και η μεταξύ φύλων διαμάχη ξεχάστηκε. Οι γυναίκες κουβάλησαν στην πλάτη πυρομαχικά ξυπόλητες στην Πίνδο, έγιναν νοσοκόμες στα χειρουργεία της πρώτης γραμμής του μετώπου και η κάθε «Λέλα Καραγιάννη», με ένα «Ζήτω η Ελλάς» στο στόμα, αντιμετώπισε το γερμανικό εκτελεστικό απόσπασμα. Και ύστερα ήρθε ο εμφύλιος και άλλου είδους αγώνες πήραν τα μυαλά των γυναικών…

Όταν τα πράματα ηρέμησαν άλλες αντιλήψεις κυριαρχούσαν. Προφητικός ο Γιώργος Μητσάκης τραγουδούσε τη «Βαλεντίνα», που κατέληγε: «…όπως πας σε λίγα χρόνια / θα φορέσεις παντελόνια, Βαλεντίνα, Βαλεντίνα!» και η κυβέρνηση, υπό την πίεση ενός πνεύματος μοντερνισμού, παραχώρησε το καλοκαίρι του 1952 ισότιμο δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες. Για την ατυχία τους, όμως, στις εκλογές που ακολούθησαν τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου δεν μπόρεσαν να ψηφίσουν διότι δεν είχαν ολοκληρωθεί οι εκλογικοί κατάλογοι.

Έτσι, οι γυναίκες προσήλθαν στις κάλπες κανονικά για πρώτη τους φορά στη Θεσσαλονίκη τον Ιανουάριο του 1953 επί κυβερνήσεως Παπάγου, όταν λόγω θανάτου ενός βουλευτού προκηρύχτηκαν εκεί επαναληπτικές εκλογές, στις οποίες εξελέγη η υποψήφια του Ελληνικού Συναγερμού Ελένη Σκούρα, η οποία καταγράφεται ως η πρώτη και μοναδική -αφού δεν υπήρχε άλλη- γυναίκα βουλευτής στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Το νερό είχε μπει στο αυλάκι και στις επόμενες εκλογές τον Φεβρουάριο 1956 δημιουργήθηκε συνωστισμός στα γυναικεία εκλογικά τμήματα, καθώς… σύσσωμες έτρεξαν να ψηφίσουν τον ωραίο και ευσταλή αστέρα, ιδρυτή νεοπαγούς κόμματος.

Οι αγώνες τους επιβραβεύτηκαν με τον διορισμό της Λίνας Τσαλδάρη, χήρας του προέδρου του Λαϊκού Κόμματος Παναγή Τσαλδάρη, που της ανατέθηκε το υπουργείο Κοινωνικής Προνοίας, καταγραφείσα ως η πρώτη γυναίκα υπουργός. Και τώρα, με την πρωθυπουργοποίηση γυναίκας, ο αγώνας για την ισότητα θριάμβευσε, αν και πολλοί ισχυρίζονται πως «ο φεμινισμός είναι η μεγαλύτερη ανδρική εφεύρεση», αφού κατάφερε και έβγαλε τη γυναίκα στη βιοπάλη, παραχωρώντας της παράλληλα κατ' αποκλειστικότητα την ευθύνη για τις «γυναικείες δουλειές» του σπιτιού. 

"ΤΟ ΠΑΡΟΝ"