Μή καπνίζετε - No smoking

No smoking

Όταν η κουβέντα έρχεται στο κάπνισμα, δεν υπάρχουν συμβιβασμοί, ημίμετρα και μέσες  λύσεις. Το τσιγάρο απλώς το κόβεις. Ιδού ο τρόπος.

Από την Έλενα Κιουρκτσή

Ο Τζέιμς Ντιν ποζάρει αθάνατος με ένα ράθυμο τσιγάρο στις άκρες των χειλιών του, ο Τσε Γκεβάρα εκπνέει τον καπνό του πούρου του μέσα από μαυρόασπρες φωτογραφίες, ο Λούκυ Λουκ στρίβει ένα άφιλτρο με τη «βοήθεια» της Ντόλυ και ο Φρόιντ απορροφημένος στις σκέψεις του, τινάζει μηχανικά την πίπα του. Διαφορετικά πρόσωπα και προσεγγίσεις, με κοινό σημείο μια συνήθεια που κάποτε ήταν κατ' εξοχήν ανδροκρατούμενη και ταυτιζόταν με την αρρενωπότητα, τη γοητεία και την περιπετειώδη φύση του άνδρα. Αποσπασματικά κομμάτια αυτού του μύθου συντηρούνται έως σήμερα, παρ' όλο που η σύγχρονη τάση έχει απορρίψει το κάπνισμα ως δελεαστικό τρόπο ζωής.

Αν είστε καπνιστής θα έχετε αντιληφθεί ότι λαχανιάζετε ή κουράζεστε εύκολα, βήχετε -ειδικά όταν ξυπνάτε- ακούτε «γατάκια» στο στήθος σας, έχετε ταχυπαλμίες, ατονία, κιτρινίζουν τα δόντια σας -σε βαριές περιπτώσεις και τα δάχτυλα σας- κρυολογείτε συχνά, σας ενοχλεί ο λαιμός, ενώ και η αναπνοή σας απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί «δροσερή». Αν προσθέσετε και το γεγονός ότι ένας άνδρας που στα 40 του καπνίζει ένα πακέτο τσιγάρα, στην πράξη είναι 48 ετών, ενώ αν πλησιάζει ή υπερβαίνει τα δύο πακέτα είναι οργανικά και εμφανισιακά 56, ίσως οι λόγοι αυτοί για να το διακόψετε ή έστω να το ελαττώσετε σημαντικά είναι ένα επιπλέον κίνητρο.

Όπως εξηγεί η κ. Νατάσσα Καραμολέγκου, Μsc αναπτυξιακή ψυχολόγος, στις μέρες μας ένας καπνιστής γνωρίζει πολύ καλά τι συνεπάγεται αυτή η συνήθεια για τον οργανισμό του. Όσο παράλογο κι αν φαίνεται, η προβολή των βλαβερών συνεπειών του καπνίσματος μέσα από ιατρικές επισημάνσεις, εντατικές αντικαπνιστικές καμπάνιες και με τις γραπτές προειδοποιήσεις στα πακέτα των τσιγάρων πεισμώνει τον καπνιστή. Και προκαλεί την πιο συνηθισμένη άμυνα: την άρνηση.

Η πανευρωπαϊκή αντικαπνιστική εκστρατεία, με την απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους και επαγγελματικούς χώρους, βοηθάει στην ελάττωση του αριθμού των τσιγάρων αλλά δεν λύνει το πρόβλημα, αφού κατά πολλούς οδηγεί σε κοινωνικό αποκλεισμό των καπνιστών. Πάνω απ' όλα, όμως, όπως επισημαίνει η ειδικός, η διακοπή του καπνίσματος είναι προσωπική υπόθεση και για να είναι αποτελεσματική πρέπει να αποτελεί συνειδητή απόφαση.

Στο άδειο μου πακέτο...

Αν σας ρωτούσαμε πώς ξεκινήσατε το κάπνισμα, η πιο συνηθισμένη απάντηση θα ήταν «πιτσιρικάς για χάρη της παρέας» ή «στο στρατό». Που σημαίνει ότι το τσιγάρο έμοιαζε να τονώνει την εικόνα του ανδρισμού σας στην πρώτη νεότητα. Όμως, ο λόγος για τον οποίο αρχίζει κανείς το κάπνισμα είναι τελείως διαφορετικός από εκείνον για τον οποίο το συνεχίζει. Από τη στιγμή που εθίζεστε στον καπνό, ουσιαστικά έχετε πειστεί πως η νικοτίνη σάς προσφέρει από χαλάρωση μέχρι διέγερση και από αυτοπεποίθηση έως καλή συντροφιά. Πόσο εύκολο, όμως, είναι να διακόψετε τη σχέση με αυτό το... φιλαράκι; Το 60% των καπνιστών στην Ελλάδα το θεωρεί εξαιρετικά δύσκολο.

Αλλά 99% εκείνων που τα κατάφεραν δηλώνουν ότι τελικά η προσπάθεια ήταν κατά πολύ ευκολότερη απ' όσο την περίμεναν. Η μοναδική λύση στο ζήτημα της εξάρτησης, επισημαίνει ο κ. Γεώργιος Ν. Χρυσοχεράκης, πνευμονολόγος, είναι να εμπεδώσετε δύο πράγματα. Πρώτον, ότι το οργανικό σύνδρομο στέρησης από τη νικοτίνη είναι εξαιρετικά ήπιο και διαρκεί λίγα 24ωρα. Το δεύτερο, δηλαδή η ψυχολογική εξάρτηση από το τσιγάρο, είναι το πιο βασικό και ουσιαστικό εμπόδιο στην προσπάθεια σας. Έχοντας μυθοποιήσει τα «οφέλη» που σας προσφέρει, είναι δύσκολο -αλλά όχι ανέφικτο- να το αποσυνδέσετε από την καθημερινότητα σας. θεωρείτε ότι χωρίς αυτό δεν μπορείτε να σκεφτείτε, να αποδώσετε, να αντέξετε, να ξεδώσετε, να γελάσετε, να επικοινωνήσετε, να μονόλογήσετε με τον εαυτό σας, να έχετε τον έλεγχο της ζωής σας. Έτσι, αν σας πουν ότι δεν θα καπνίσετε για οκτώ ολόκληρες ώρες το πιο πιθανό είναι να επαναστατήσετε. Όμως ο ίδιος σταματάτε το κάπνισμα όταν κοιμάστε, τρώτε, πετάτε με αεροπλάνο, κάνετε έρωτα ή πηγαίνετε σινεμά.

Αξίζει, λοιπόν, να αναρωτηθείτε αν είναι τόσο θαυματουργό ώστε να σας προσφέρει τόσο πολλά. Σύμφωνα με τον γιατρό, η νικοτίνη εγκαθιδρύει στον οργανισμό σας το ρυθμό της αναπλήρωσης ανά δεκάλεπτο, εικοσάλεπτο ή ημίωρο, θέτοντας σε δεύτερη μοίρα τους άλλους βιολογικούς ρυθμούς. Το κάπνισμα έρχεται να ανακουφίσει το σώμα σας από τη σύντομη στέρηση μεταξύ τσιγάρων, με αποτέλεσμα να ερμηνεύετε αυτήν την ικανοποίηση σαν ένα ευχάριστο αίσθημα χαλάρωσης. Άλλωστε, όπως σκωπτικά αναφέρει ο Όσκαρ Ουάιλντ στο «Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι», «το κάπνισμα είναι η απόλυτη μορφή της τέλειας απόλαυσης. Είναι εξαίσιο, φίνο και σε αφήνει ανικανοποίητο ». Τι άλλο να ζητήσει κανείς;

Το «διαζύγιο»

Σύμφωνα με την κ. Νατάσσα Καραμολέγκου, οι λόγοι που ένας άνδρας αποφασίζει να κόψει το κάπνισμα είναι πολλοί. Ρόλο παίζουν προβλήματα υγείας-κυρίως αναπνευστικά ή καρδιολογικά- που τον εξαναγκάζουν να σταματήσει, η έλλειψη αντοχής, η παρουσία παιδιών, τα σημάδια γήρανσης, το οικονομικό κόστος ή ένα σοκαριστικό γεγονός.

Μόλις ξεκαθαρίσετε μέσα σας ότι αυτή η «σχέση» δεν πάει άλλο, τότε το επόμενο βήμα είναι το «πώς». Το πέρασμα από τη θεωρία στην πράξη είναι η πιο επώδυνη διαδικασία. Υπάρχουν διάφορες απόψεις, τάσεις και τεχνικές για τη διακοπή του καπνίσματος, εσείς θα αποφασίσετε ποιος τρόπος σας ταιριάζει συμφωνά με το χαρακτήρα και τις συνήθειες σας. Για να θέσετε το σχέδιο σας σε εφαρμογή μην περιμένετε τις κατάλληλες συνθήκες -π.χ. λιγότερη πίεση στη δουλειά ή στην οικογένεια- γιατί θα το αναβάλλετε διαρκώς. Επιλέξτε την ημερομηνία με αφορμή τα γενέθλια σας, μια αργία ή την έναρξη των καλοκαιρινών σας διακοπών. Λίγο πριν ξεκινήσετε, μειώστε κατά δύο τα τσιγάρα που καπνίζετε και παρατηρήστε τι σας κάνει να καθυστερείτε το άναμμα του επόμενου τσιγάρου. Για παράδειγμα, μια βόλτα με τα πόδια στο τετράγωνο, ένα σνακ, το να πίνετε νερό ή κάτι στυφό που δεν ταιριάζει με τη γεύση του καπνού, να μασάτε τσίχλα ή ακόμα και το να κάνετε γυμναστική. Και μόνο πέντε λεπτά καθυστέρησης να κερδίσετε, είστε σε καλό δρόμο. Επιπλέον, όταν θα μπείτε στη φάση διακοπής, θα ξέρετε πώς να απασχολήσετε τον εαυτό σας στις ώρες της στέρησης. Προσπαθήστε να καπνίζετε με το αριστερό χέρι αν είστε δεξιόχειρας, είναι πιο άβολο, και το αντίστροφο αν είστε αριστερόχειρας. Όταν φτάσει η «μεγάλη μέρα», ειδικά αν είστε... επαγγελματίας καπνιστής, εξαφανίστε πακέτα, τασάκια και ό,τι σας θυμίζει το κάπνισμα. Το κλασικότερο λάθος είναι η ελάττωση και όχι η διακοπή «με το μαχαίρι», η οποία θα αποσυνδέσει το τσιγάρο από την καθημερινότητα σας.

Επικουρικά, ενημερωθείτε για τα υποκατάστατα νικοτίνης, για εναλλακτικές προσεγγίσεις, όπως ο βελονισμός ή η ομοιοπαθητική και δοκιμάστε να επισκεφθείτε ένα δημόσιο ή ιδιωτικό ιατρείο διακοπής καπνίσματος. Όσον αφορά το «τέρας» της αποτυχίας, είναι όντως υπαρκτό αλλά αποκλειστικά για δύο λόγους. Είτε επειδή εσείς επιλέξατε λάθος κίνητρο να διακόψετε είτε η μέθοδος που ακολουθείτε στην πράξη δεν σας ταιριάζει. Δοκιμάστε κάποια άλλη ή ξαναπροσπαθήστε με την ίδια σε μια άλλη χρονική στιγμή.

Ηρωική... διακοπή

Ο Θεόδωρος  Κολοκοτρώνης υπήρξε μανιώδης καπνιστής σε εποχές που δεν υπήρχαν τσιγάρα αλλά τσιμπούκια. Μια μέρα έτυχε να του τελειώσει ο καπνός και δεν μπορούσε να βρει πουθενά. έψαξε παντού, όμως οι προσπάθειές του απέβησαν άκαρπες. Θέλοντας απελπισμένα να καπνίσει, άρχισε να ξύνει το τσιμπούκι για να μαζέψει τα υπολείμματα. Όταν τα άναψε και τράβηξε την πρώτη ρουφηξιά αισθάνθηκε -όπως ήταν αναμενόμενο απίστευτη αηδία. Σηκώθηκε όρθιος και φουρκισμένος με τον εαυτό του, αναφώνησε: Αϊ στο διάτανο! Πού πάω να ελευθερώσω την Ελλάδα άμα δεν μπορώ να ελευθερώσω τον εαυτό μου από αυτό το πράμα;» Έκτοτε, δεν κάπνισε ποτέ ξανά.

GK