Η μεγάλη φεγγαρογιορτή

 

Η μεγάλη φεγγαρογιορτή

 

Του Γεωργίου Δημητροκάλλη

Αναπλ. καθηγητή Πανεπιστημίου

 

«Στη γέμωση του φεγγαριού άλλο δεντρό δεν πιάνει,

μόνο τς αγάπης το δεντρό, που πάντα ρίζες κάνει»

Ερωτόκριτος

 

«Παρ’όλο που η σύγχρονη επιστήμη», έγραψαν κάπου ο Καρλ Γιουγκ κι οι συνεργάτες του, «μας απέδειξε πως η σελήνη δεν είναι παρά μια σφαίρα αδρανούς ύλης διάσπαρτη από κρατήρες, εμείς δεν πάψαμε να διατηρούμε κατάλοιπα αυτής της αρχετυπικής στάσης, όπως αποδείχνει η τάση μας να συσχετίζουμε τη σελήνη με το αίσθημα». Μα αντιπαρατηρήθηκε: «Έστω κι αν η σελήνη είναι σφαίρα αδρανούς ύλης, η ανακλώμενη ακτινοβολία δεν είναι». Κι έτσι, το φεγγάρι μάς επηρεάζει, μας φορτίζει συναισθηματικά, μας αναστατώνει του Μάη το Φεγγάρι, τ' Αυγουστιάτικο Φεγγάρι, τ' Αστρο το Μαγικό (Ζωή Καρέλλη), η Ημισέληνος η Μυστική (Ελύτης). Και το φεγγάρι το χιλιόχρωμο, οι άνθρωποι το θέλουν ή το βλέπουν χλομό, χρυσό, κίτρινο ή ξανθό, ασημένιο ή αργυρό, ή πράσινο να σου μαχαιρώνει την καρδιά (Λευτέρης Παπαδόπουλος). Κι οι νέοι ερωτοτρεμουλιάζοντας βλέπουν την καλή τους φεγγαρομέτωπη, φεγγαρομάγουλη, φεγγαροπρόσωπη, φεγγαρομάτα    ή    φεγγαρομεγαλόφθαλμον (Αχίλλήΐς). Αυτά όχι μόνον σε μας αλλά και σ' όσους ζουν στα ίδια πάνω-κάτω κλίματα. Γι' αυτό η Λουσινέ των Αρμενίων (Λουσίν = Φεγγάρι), η Μαχρού (Φεγγαροπρόσωπη) των Περσών, η Μπουντούρ (Πανσέληνος) και η Μπαντρ ουλ Μπουντούρ (Πανσέληνος των Πανσελήνων) των Αράβων, η Μπεντίρ (Πανσέληνος) και η Αϊντάν (Φεγγαροσταλμένη) των Τούρκων. Όσο για τους προγόνους μας, την πιο όμορφη γυναίκα τους την έλεγαν Σελήνη και δωρικά Σελάνα· είναι η αβγογεννημένη Ελένη των Διοσκούρων η αδελφή, η Ελένη του Θησέα πρώτα, του Μενελάου ύστερα, του Πάρι και της Τροίας.

Οι πρόγονοι μας και οι άνθρωποι της υπαίθρου, σήμερα ίσως όχι πια, καθόριζαν τους γάμους στου φεγγαριού τις φάσεις. Κι από τις φάσεις η πιο καλή είναι τ' ολόγιομο φεγγάρι, η Πανσέληνος. Και φυσικά της Άνοιξης η Πανσέληνος, το Πάσχα -η Φεγγαρογιορτή η μεγάλη. Οι πρόγονοι μας δεν ήξεραν το Πάσχα, μα καταπώς μας λεν τα κείμενα (Ευριπίδης, Δίων ο Χρυσόστομος, κ.ά.) κι εκείνοι πανσέληνο προτιμούσαν, ενώ ο μύθος λέει για τις Αμαζόνες πως στην εαρινή ισημερία ψάχνανε άντρες να βρουν να σμίξουν για την παιδογονή. Έτσι τα παιδιά θα 'ταν καλύτερα, η μάνα θα 'χε την άφθονη τροφή, το «ευρύ φάσμα διατροφής», κι οι χειμωνιάτικες αρρώστιες δεν θα παραμόνευαν για να τη ρίξουν κάτω, το σπλάχνο της στα σπλάχνα της να βλάψουν. Γι' αυτό και θεοί σ' εαρινή ισημερία πιάστηκαν και στο χειμερινό ηλιοστάσιο είδαν το φως του ήλιου, ρίχνοντας ύστερα δικό τους φως στην ανθρωπότητα. Πρώτα ήταν ο Μίθρας των Περσών και πιο μετά των Χριστιανών ο Ναζωραίος.

Εκκλησία και έθιμα, παράδοση και Λογικό, υπέθαλψαν ή επέβαλαν το παιδοπιάσιμο στη Φεγγαρογιορτή τη Μεγάλη. Στο Πάσχα, δηλαδή την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη ανοιξιάτικη πανσέληνο. Έτσι, πρώτα η αποχή της Σαρακοστής με δίαιτα ειδική που δεν ξέρω ποιοι σοφοί βαφτίσανε «νηστεία», και σιμά κοντά, χωρίς της Εκκλησίας μας το θέλει, της Αποκριάς ο χορός, τέχνη σχεδόν βιολογική, δεμένη με τον έρωτα σε μας μα και στα ζώα. Μετά, του Πάσχα το ξεφάντωμα, με άλλη δίαιτα πάλι, ειδική: το αρνί και τ' αβγά, που τις ειδικές των ιδιότητες ξέρει βέβαια η ιατρική, τις ξέρει κι ο λαός μας, τις ήξεραν κι οι Άραβες οι αρχαίοι, μα και οι αρχαίοι Ινδοί, που το 'γραψαν στην πασίγνωστη «Κάμα Σούτρα» τους.

Όλα τούτα, κι η σύμπτωση του σεληνιακού μηνός και των εμμήνων στις γυναίκες, αλλά και το σταμάτημα τους με την εγκυμοσύνη, μπέρδευαν του πρωτόγονου το μυαλό το λίγο -κι έτσι, ιδίως σε γλώσσες που το φεγγάρι είναι αρσενικό, πατέρας το Φεγγάρι. Να γιατί πρωτόγονες μάνες δείχνουν τα νεογέννητα μωρά τους στο φεγγάρι και λεν: «Να, φεγγάρι, πάρε το παιδί σου», ή «Κοίτα, μεγαλώνει το παιδί σου».

Τόμος ΜΗ'/ΟΙ 12 ΜΗΝΕΣ - ΑΝΟΙΞΗ/ΑΠΡΙΛΙΟΣ

ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ-Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ