Στα «πλοκάμια» της Goldman Sachs

του Άρη Χατζηστεφάνου



Η παρουσιάστρια στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του BBC κοιτούσε αποσβολωμένη τον... 

καλεσμένο της. Ο Αλέσιο Ραστάνι, ένας καλοντυμένος χρηματιστής με σημαντικό όνομα στην «πιάτσα» της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής αγοράς, είχε μόλις εξαπολύσει μια βόμβα μεγατόνων: «Νομίζετε ότι ο κόσμος μας ελέγχεται από κυβερνήσεις;» αναρωτήθηκε ο Ραστάνι, για να δώσει αμέσως τη δική του απάντηση στο ρητορικό ερώτημα: «Ο κόσμος ελέγχεται από την Goldman Sachs». Η φράση του έκανε σε δευτερόλεπτα το γύρο του Διαδικτύου μέσα από το twitter και το facebook, ενώ σε ελάχιστα 24ωρα είχε γίνει ακόμη και τραγούδι στο YouTube. 

Η παρατήρηση του νεαρού χρηματιστή, όμως, θα είχε ξεχαστεί, σαν ένα ακόμη ξέσπασμα ειλικρίνειας από έναν εκπρόσωπο της παγκό σμιας οικονομικής ελίτ, εάν λίγες ημέρες αργότερα τα γεγονότα στην Ευρώπη δεν έρχονταν να δώσουν νέα βαρύτητα στα λόγια του: Μέσα σε λιγότερο από είκοσι ημέρες τρεις Ευρωπαίοι τεχνοκράτες, που σχετίζονταν άμεσα ή έμμεσα με την Goldman Sachs, ανέλαβαν πόστα, τα οποία θα κρίνουν σε σημαντικό βαθμό το μέλλον της Ευρωζώνης και εκατομμυρίων πολιτών όχι μόνο την Ευρώπη, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο πρώτος ήταν, φυσικά, ο νέος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, ο οποίος είχε θητεύσει από το 2002 έως το 2005 στη θέση του αντιπροέδρου της Goldman Sachs. Στα μέσα του μήνα ήρθε η πρωθυπουργοποίηση στην Ιταλία του Μάριο Μόντι, ο οποίος από το 2005 διετέλεσε σύμβουλος επί διεθνών θεμάτων του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού κολοσσού. Σχεδόν ταυτόχρονα ανέλαβε πρωθυπουργικό θώκο και ο Λουκάς Παπαδήμος, ο οποίος από τη θέση του επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Ελλάδας, επί πρωθυπουργίας Σημίτη, επέβλεπε τις διαβόητες συναλλαγές της χώρας με την Goldman Sachs.

Ο πρώτος που διαπίστωσε δημο σίως τις στενές σχέσεις των τριών ανδρών με την αμερικανική πολυεθνική του χρήματος δεν ήταν κάποιος οπαδός των θεωριών συνωμοσίας, αλλά ένας έγκριτος δημοσιογράφος της εφημερίδας Monde. Ο Μαρκ Ροσέ αποκάλυψε λεπτομέρειες για ένα πανίσχυρο δίκτυο τουλάχιστον είκοσι συμβούλων και στελεχών της εται ρείας στην Ευρώπη, που είτε κινούνται στο παρασκήνιο, επηρεάζοντας τους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είτε βγαίνουν στο προσκήνιο, καταλαμβάνοντας θέσεις-κλειδιά σε χώρες της Ευρώπης αλλά και στα θεσμικά όργανα της Ένωσης. Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο Ροσέ παρομοιάζει αυτό το δίκτυο της Goldman Sachs με μια ιδιό τυπη μασονική στοά, στην οποία, όπως λέει, ο Ντράγκι, ο Μόντι και ο Παπαδήμος αποτελούν «εμβληματικές μορφές». Στο άρθρο γίνεται ιδιαί τερη μνεία και στον πρόεδρο του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ), Πέτρο Χριστοδούλου, ο οποίος πέρασε κι αυτός από την αμερικανική πολυεθνική προτού βρεθεί σε θέσεις-κλειδιά για το «μαγείρεμα» του ελληνικού δημόσιου χρέους αλλά και τη διαχείρισή του μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου με την Goldman Sachs. 

Η «χρυσή» διαπλοκή με το κράτος

Ήδη από το 19ο αιώνα, όταν ο Γερμανός επιχειρηματίας Μάρκους Γκόλντ μαν συνεργάστηκε με το γαμπρό του, Σάμιουελ Σακς, για να μπουν στην αγορά συναλλαγματικών της Νέας Υόρκης, η Goldman Sachs έγινε συνώνυμο της οικονομικής «φούσκας» αλλά και της διαπλοκής με το κράτος. Το περιοδικό Rolling Stone υποστήριζε παλαιότερα ότι από το 19ο αιώνα μέχρι σήμερα δεν υπήρξε καμία μεγάλη κρίση του χρηματοπιστωτικού τομέα στην οποία να μην έχει εμπλακεί η Goldman Sachs. 

Τα πραγματικά προβλήματα, όμως, ξεκινούν μετά τη δεκαετία του ’80, όταν ο Ρόναλντ Ρέιγκαν ανοίγει τις πύλες του Λευκού Οίκου στη WallStreet. Από τη δεκαετία του ’90 διευθυντικά στελέχη της Goldman Sachs καταλαμβάνουν θέσεις-κλειδιά στην αμερικανική κυβέρνηση, σε μια εισβολή την οποία αρκετοί αναλυτές έχουν χαρακτηρίσει «οικονομικό πραξικόπημα». Ο ένας μετά τον άλλο, οι πρόεδροι των ΗΠΑ προσέφεραν στους διευθύνοντες συμβούλους της εταιρείας τα «κλειδιά» της αμερικανικής οικονομίας: Ο Χένρι Πόλσον έγινε υπουργός Οικονομικών, ο Στιβ Φρίντμαν έγινε βασικός σύμβουλος του προέδρου Μπους για την οικονομία, ο Μπομπ Ρούμπιν έγινε κι αυτός υπουργός Οικονομικών και παλαιότερα ήταν βασικός σύμβουλος του Κλίντον. Ακόμη, όμως, και ο υπεύθυνος του προεδρικού γραφείου επί Μπους προερχόταν από την Goldman Sachs.

Επί προεδρίας Ομπάμα και παρά το γεγονός ότι ο τραπεζικός γίγαντας βρισκόταν ήδη στο στόχαστρο ερευνών για το ρόλο του στη «φούσκα» της αγοράς ακινήτων, η GoldmanSachs κατάφερε να επεκτείνει περαιτέρω τα πλοκάμια της στην αμερικανική κυβέρνηση – γεγονός που της έδωσε και το παρατσούκλι «vampiresquid» («το καλαμάρι βαμπίρ»). Στοιχεία που ήρθαν πρόσφατα στο φως της δημοσιότητας αποδεικνύουν ότι η αμερικανική τράπεζα επενδύσεων αποτέλεσε το σημαντικότερο χορηγό του Δημοκρατικού Κόμματος και του ίδιου του Ομπάμα, προσφέροντας επισήμως περίπου ένα εκατομμύριο δολάρια. Και η κυβέρνηση των Δημοκρατικών, βέβαια, φάνηκε να τιμά τους χορηγούς της, αφού άφησε στο απυρόβλητο όλα τα μεγαθήρια του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, τα οποία κατηγορούνται για τεράστια σκάνδαλα διαφθοράς και έμμεσης διασπάθισης των δημόσιων ταμείων. 

Το πέρασμα στην Ευρώπη

Πολύ πριν έρθει στην επιφάνεια η διαπλοκή στο αμερικανικό πολιτικό σύστημα, ο αμερικανικός γίγαντας έστηνε μεθοδικά το δίκτυό του στην Ευρώπη, ακολουθώντας, όμως, ένα σχετικά διαφορετικό μοντέλο: Αντί να στρατολογεί πρώην πολιτικούς και διπλωμάτες, όπως έκανε πολύ συχνά στις ΗΠΑ, στράφηκε απευθείας στους τεχνοκράτες οικονομολόγους των μεγάλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων της Ευρώπης. Σύμφωνα με παλαιότερο άρθρο της Monde, η GoldmanSachs στρατολογούσε στελέχη από το 1985, γεγονός που της έδωσε απευθείας πρόσβαση στα σημαντικότερα κέντρα λήψης αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και ανεξάρτητων κρατών. 

Ο Ευρωπαίος πρώην επίτροπος Πίτερ Σάδερλαντ πέρασε από την Κομισιόν στην BP και στη συνέχεια στην Goldman Sachs International, αφού πρώτα έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία οικονομικής «διάσωσης» της Ιρλανδίας. Στο Λονδίνο συναντάμε το λόρδο Γρίφιθς, ο οποίος είχε διατελέσει και σύμβουλος της Μάργκαρετ Θάτσερ. Η Γερμανία έχει τον Ότμαρ Ίσινγκ, άλλοτε στέλεχος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Μπούντεσμπανγκ. 

Χαρακτηριστική είναι η προτίμηση της συγκεκριμένης τράπεζας επενδύσεων σε Ευρωπαίους επιτρόπους που σχετίζονται με θέματα ανταγωνισμού και εσωτερικής αγοράς, καθώς μέσω αυτών αποκτά πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες για τις κινήσεις της ΕΕ και θωρακίζεται από ρυθμίσεις και κανονισμούς που θα μπορούσαν να βλάψουν τις δραστηριότητές της. Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι η GoldmanSachs προσέγγισε τον Μάριο Μόντι το 1995, όταν ο Μπερλουσκόνι τον προώθησε στη θέση του επιτρόπου εσωτερικής αγοράς και στη συνέχεια τον όρισε επίτροπο ανταγωνισμού. 

Ενώ, όμως, μέχρι σήμερα οι άνθρωποι της GoldmanSachs που δρούσαν στο εσωτερικό της ΕΕ κρατούσαν χαμηλό προφίλ σε ό,τι αφορά στις σχέσεις τους με τον αμερικανικό κολοσσό, η πρωθυπουργοποίηση των Μόντι και Παπαδήμου και η «κατάληψη» της ΕΚΤ από τον Ντράγκι φαίνεται να σηματοδοτούν μια ιστορική αλλαγή στρατηγικής: Οι άνθρωποι που κατά το παρελθόν εργάζονταν για λογαριασμό ή συνεργάζονταν με τον αμερικανικό κολοσσό σήμερα αντικαθιστούν δημοκρατικά εκλεγμένους –έστω και πολιτικά απονομι μοποιημένους– πολιτικούς. 

Από τις σελίδες του βρετανικού Independent o Στέφεν Φόλεϊ σχολίαζε ότι η αντικατάσταση του Μπερλουσκόνι από τον Μόντι αχρηστεύει τους κανόνες λειτουργίας της δημοκρατίας, εάν δεν αναιρεί την ίδια την έννοια της δημοκρατίας. Αναζητώντας τα βαθύτερα αίτια της εμπλοκής της GoldmanSachs σε αυτή τη διαδικασία, ο Φόλεϊ υποστηρίζει ότι σε περίπτωση που οι χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας προχωρούσαν σε στάση πληρωμών, η συγκεκριμένη επενδυτική τράπεζα, που διατηρεί ασφάλειες ύψους 2 τρις δολαρίων, δεν θα έβγαινε αλώβητη. Η πολιτική της λιτότητας αλλά και της «διάσωσης» των χωρών αυτών, καταλήγει η βρετανική εφημερίδα, εξυπηρετεί άμεσα τα συμφέροντα της αμερικανικής τράπεζας επενδύσεων.

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Επίκαιρα: 24/11/2011

http://www.epikaira.gr/epikairo.php?id=34726&category_id=0