Η κρητική δίαιτα (της μακροζωίας) παίρνει το «χρυσό»

Η κρητική δίαιτα (της μακροζωίας) παίρνει το «χρυσό»

Πολλά δημητριακά, όσπρια, φρούτα και λαχανικά, γαλακτοκομικά, αβγά, λευκά κρέατα και κρασί βρίσκονται στη βάση της κρητικής διατροφής

Η παγκόσμια έρευνα που απέδειξε ότι η διατροφή στο «νησί των γενναίων» έχει τεράστια οφέλη, με κύριο κορμό της τους ξινούς τραχανάδες, τα δημητριακά, τα ζυμαρικά αλλά και τα όσπρια

Ηλίας Μαμαλάκης

ΕΧΟΝΤΑΣ ολόγυρα μας την ανθισμένη γη, όπου τα περισσότερα βλαστάρια που έχουν βγει ολόδροσα από μέσα της είναι βρώσιμα, ακόμα και οι τσουκνίδες και οι παπαρούνες, το μυαλό μου πάει κατευθείαν στη μεσογειακή διατροφή και πιο ειδικά στην κρητική δίαιτα, που χρησιμοποιεί πάρα πολύ όλα αυτά τα βλαστάρια στο καθημερινό φαγητό των Κρητικών. Βέβαια, το ιδανικό μοντέλο της κρητικής δίαιτας δεν θα το συναπαντήσετε στη σημερινή Κρήτη, μια και οι Κρητικοί, επηρεασμένοι από τις δυτικότροπες συνήθειες και την τηλεόραση, μόνο το μοντέλο της κρητικής δίαιτας δεν ακολουθούν.

Κι όμως, είναι εξαιρετικά σαφές ότι μια διατροφή βασισμένη κυρίως στα δημητριακά, στα φρούτα, στα λαχανικά, στο ελαιόλαδο, που δεν περιέχει καθόλου χοληστερίνη και που ένα από τα βασικά συστατικά του είναι το μονοακόρεστο ελαϊκό οξύ, το οποίο δρα ιαματικά στις βουλωμένες αρτηρίες, κάνει καλό στον ανθρώπινο οργανισμό.

Όλα αυτά αποδείχτηκαν μέσα από ένα παγκόσμιο πείραμα, που έγινε σε επτά χώρες, με οκτώ δείγματα. Ανάμεσα τους χώρες που έτρωγαν πάρα πολύ κρέας, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία και η Ιταλία, χώρες που τρέφονταν σχεδόν αποκλειστικά με ψάρι, όπως είναι η Φινλανδία και η Ιαπωνία, και δύο δείγματα από τη Μεσόγειο και πιο ειδικά από την Ελλάδα, στην Κρήτη και την Κέρκυρα.

Τα δείγματα

Τα δείγματα ήταν εξαιρετικά μεγάλα και περιλάμβαναν 5.000 άτομα το καθένα. Η έρευνα διεξήχθη από την Καρδιολογική Εταιρία των Ηνωμένων Πολιτειών.

Άφησαν ελεύθερους τους συμμετέχοντες να ζουν κανονικά τη ζωή τους, χωρίς καμία παρέμβαση. Το μόνο που έκαναν ήταν να καταγράφουν την τροφή τους, τις αρρώστιες, τους θανάτους και τις αιτίες των θανάτων. Χρόνια μετά, οι μόνοι επιζήσαντες ήταν στην Κρήτη και η Κρήτη επίσης είχε τα λιγότερα κρούσματα καρδιοπαθειών, αλλά και καρκίνου του κόλου.

Το όλο καλό αποδόθηκε στην τροφή και αναλύοντας την πιο λεπτομερειακά βρέθηκε ότι ο κύριος κορμός της διατροφής ήταν τα δημητριακά και κυρίως τα κριθαρένια κουλούρια, οι ξινοί τραχανάδες, τα ζυμαρικά, αλλά και όσπρια, όπως τα κουκιά και τα φασόλια. Γλυκά έντεχνα την εποχή που έγινε το πείραμα στην Κρήτη δεν υπήρχαν.

Γλυκαίνονταν από τα φρέσκα φρούτα, το μέλι, το πετιμέζι και έτρωγαν πάντα πλούσιες σαλάτες από άγρια χόρτα ή καλλιεργημένα, τις οποίες νοστίμευαν με ελαιόλαδο, ξίδι ή λεμόνι και καθαρό θαλασσινό αλάτι. Σε όλα τα σπίτια την εποχή εκείνη στην Κρήτη είχαν μερικές κατσικούλες ή πρόβατα, που με το γάλα έπηζαν σπιτικά τυριά. Ένα άλλο στοιχείο λοιπόν της δίαιτας είναι το φρέσκο γαλακτοκομικό προϊόν, κυρίως το τυρί, σε μικρές ποσότητες βέβαια και σε μικρές μερίδες.

Μαζί με το σπιτικό τυρί υπήρχαν τα αβγά από τις κοτούλες, μία με δύο φορές την εβδομάδα, μια ομελέτα με κολοκυθάκια ή πατατούλες ή φρέσκια ντομάτα γίνονταν το βραδινό φαγητό της οικογένειας.

Σπάνια έσφαζαν καμιά κοτούλα, που την έκαναν ή βραστή με πιλάφι ή κοκκινιστή με κριθαράκι ή μακαρόνια.

Κόκκινο κρέας, και πιο ειδικά αρνί ή κατσίκι, έτρωγαν στους γάμους, στους αρραβώνες και στις μεγάλες γιορτές. Το ψάρι δεν πολυυπήρχε, κυρίως στα ορεινά της Κρήτης, και αντικαθίστατο από τον αλμυρό μπακαλιάρο, που και αυτόν τον έτρωγαν σπάνια. Μοσχάρια και βοδινά στην Κρήτη την εποχή εκείνη ήταν ό,τι πιο σπάνιο -έωδ ανύπαρκτο.

Έτσι, λοιπόν, με αυτή τη σειρά κατανάλωσης, δηλαδή πολλά δημητριακά, όσπρια, λίγο λιγότερα φρούτα και λαχανικά, γαλακτοκομικά και αβγά, λευκά κρέατα, όπως το κοτόπουλο, και μετά τα κόκκινα κρέατα, δημιούργησαν την περίφημη πυραμίδα της μεσογειακής διατροφής, την οποία δυστυχώς ακολουθούν ελάχιστοι στην καθημερινότητα τους.

Οι γιατροί ως γιατροί αγνόησαν την κατανάλωση κρασιού στην πυραμίδα, ενώ και αυτό έπαιξε πάρα πολύ σημαντικό ρόλο στη μείωση των καρδιοπαθειών. Ιδιαίτερα το κόκκινο, που στις τανίνες και τις πολυφαινόλες τις οποίες περιέχει οφείλονται η καλή κυκλοφορία και η περιορισμένη χοληστερίνη του αγγειακού συστήματος.

Το γαλλικό παράδοξο

Ο καθηγητής Φίλιππος Ρενό κατέγραψε στις Ηνωμένες  Πολιτείες το περίφημο γαλλικό παράδοξο. Σε μία από τις πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών, σε μια κοιλάδα που έρεε ο ποταμός, εγκαταστάθηκαν Γάλλοι μετανάστες, όπου, όπως ήταν φυσικό, έφεραν μαζί τους και τις συνήθειες τους. Τι άλλο από την κατανάλωση κόκκινου κρασιού. Σε μικρές αποστάσεις από το γαλλικό χωριό ήταν άλλα χωριά, που δεν είχαν τη συνήθεια του κρασιού. Όλοι κατανάλωναν ικανές ποσότητες αλλαντικών και γενικά λιπαρών φαγητών.

Το γαλλικό χωριό είχε όμως τα λιγότερα κρούσματα καρδιαγγειακών παθήσεων. Και αυτό οφειλόταν στην καθημερινή κατανάλωση κόκκινου κρασιού. Άρα, εφαρμόζοντας το μοντέλο της κρητικής δίαιτας με μερικά ποτηράκια κόκκινο κρασί την ημέρα, θεωρητικά θα γίνουμε αθάνατοι.

Όμως υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που μας οδηγούν στη γήρανση και την οξείδωση του σώματος, γιατί το σώμα μας οξειδώνεται όπως και ένα κομμάτι σίδερο που βρίσκεται στην ατμόσφαιρα.

Η μόλυνση της ατμόσφαιρας, το τσιγάρο, οι μεγάλες αλλαγές θερμοκρασίας και κυρίως οι ελεύθερες ρίζες που εγκλωβίζονται στο σώμα μας οδηγούν στη φθορά του σώματος.

«Χρειάζεται λίγο απ' όλα» έλεγαν οι παλιοί

ΟΛΟΙ προσπαθούν στις μέρες μας να έχουν καθαρή τροφή, υγιεινή τροφή, αλλά προσανατολισμένη προς τα γούστα του καθενός, πράγμα το οποίο δεν είναι πάντοτε και το ιδανικό. Το μεγαλύτερο κακό που έχουμε εμείς οι σημερινοί καταναλωτές είναι ότι δεν ξέρουμε πως να αγοράσουμε ένα ποιοτικό προϊόν. Δεν ξέρουμε τη διαφορά μεταξύ της φέτας και του λευκού τυριού άλμης. Δεν ξέρουμε πως γίνεται η κρέμα γάλακτος. Τι σημαίνει φρέσκο γάλα και γάλα ημέρας. Δεν ξέρουμε τι είναι το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, το παρθένο και το κουπέ. Θα ήταν πάρα πολύ χρήσιμο σε όλους, εάν μπορούσαμε να έχουμε μια μικρή επιμόρφωση επάνω στις ετικέτες των προϊόντων που πουλιούνται στα σούπερ μάρκετ και στις προελεύσεις ανωνύμων προϊόντων, όπως είναι το κρέας και το ψωμί. Το κυριότερο όμως είναι ότι δεν πρέπει να αγοράζουμε τεράστιες ποσότητες και να τις καταψύχουμε.

Στήνοντας προσεκτικά το αυτί μου στις συμβουλές των μεγαλυτέρων, ακούω τη συμβουλή της μάνας μου, η οποία, έχοντας περάσει τα 90, πάντα μας συμβουλεύει. Λίγο και απ' όλα.

κυριακάτικη δημοκρατία