H Ελληνίδα που φέρνει επανάσταση στη μάχη κατά της λευχαιμίας

«Ίσως να είναι καλύτερο να φύγουν τα ελληνικά μυαλά και, αν κάποια στιγμή οι συνθήκες βελτιωθούν, κάποια απ' αυτά να επιστρέψουν και να χτίσουν μια καλύτερη Ελλάδα», επισημαίνει η Ειρήνη Παπανικολάου

ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΠΑΠΕΤΡΟΥ, Η ΕΠΕΤΗΡΙΔΑ ΤΗΝ ΕΣΤΕΙΛΕ ΓΙΑ... ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΤΙΣ ΗΠΑ

H Ελληνίδα που φέρνει επανάσταση στη μάχη κατά της λευχαιμίας

Η Ελλάδα την «έδιωξε» το 2006, κρατώντας κλειστές τις πόρτες των δημόσιων νοσοκομείων, αφού αδυνατούσε να αξιολογήσει τα υψηλά της προσόντα.

Δέκα χρόνια μετά, ζει κι εργάζεται στη Νέα Υόρκη, διδάσκει σε ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, διευθύνει τη δική της ερευνητική ομάδα στο Μανχάταν και θεωρείται πρωτοπόρος ερευνήτρια σε διεθνές επίπεδο, στον «πόλεμο» κατά της λευχαιμίας. Πρόσφατα της απονεμήθηκε το βραβείο της Εξαιρετικής Νέας Ερευνήτριας (Outstanding New Investigator) της Αμερικανικής Εταιρείας Γονιδιακής και Κυτταρικής Θεραπείας.

Η περίπτωση της αναπληρώτριας καθηγήτριας Ογκολογίας και Αιματολογίας στο Mount Sinai School of Medicine της Νέας Υόρκης, Ειρήνης Παπαπέτρου, αποτελεί ένα από πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα «διαρροής εγκεφάλων» (brain drain) στο εξωτερικό.

Η ίδια μιλά στο «Εθνος της Κυριακής» για την ερευνητική της δραστηριότητα, τη βράβευσή της, τη φιλοδοξία της να συμβάλει στη νίκη κατά της λευχαιμίας και των μυελοδυσπλαστικών συνδρόμων αλλά και για την Ελλάδα, την οικονομική κρίση και την κρίση αξιών, που οδηγεί σε όλο και περισσότερα φωτεινά μυαλά να αναζητήσουν τα όνειρά τους στο εξωτερικό. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1975 και μεγάλωσε στο Αίγιο. Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Πατρών και είχε την πρώτη επαφή με το πεδίο της γονιδιακής θεραπείας στο πλαίσιο του διδακτορικού της στο ίδιο πανεπιστήμιο, μελετώντας τη γονιδιακή μεταφορά σε πολυδύναμα αιμοποιητικά κύτταρα. Παράλληλα έκανε το αγροτικό της και ξεκίνησε ειδικότητα στην αιματολογία στην Παθολογική Κλινική του Πανεπιστημίου του Ρίου.

Μεγάλη η αναμονή

«Τότε -όπως νομίζω και σήμερα- οι θέσεις ειδικότητας στα νοσοκομεία της Ελλάδας καθορίζονταν από μια λίστα αναμονής, αδιάκριτα από τα προσόντα, τις γνώσεις και την ποιότητα των σπουδών των υποψηφίων», μας λέει και προσθέτει πως είχε την... τύχη να είναι μεγάλες οι αναμονές το 2006, όταν ολοκλήρωσε το διδακτορικό της. Αυτό έκανε πιο εύκολη την απόφασή της να ανοίξει τα φτερά της και να πετάξει για τις ΗΠΑ.

 Η Ελληνίδα αιματολόγος με την ερευνητική της ομάδα.

Μετέβη στη Νέα Υόρκη ως μεταδιδακτορική φοιτήτρια στο Memorial Sloan-Kettering, ένα από τα σημαντικότερα διεθνώς ερευνητικά κέντρα και νοσοκομεία που ειδικεύονται στον καρκίνο, όπου είχε την ευκαιρία να αναπτύξει τα προσόντα της στο εργαστήριο του Mάικλ Σαντελάιν, πρωτοπόρου στη γονιδιακή θεραπεία και ανοσοθεραπεία.

Μια ιστορική ανακάλυψη στην Ιαπωνία, έναν χρόνο μετά, άνοιξε διάπλατα τους ερευνητικούς της ορίζοντες. «Το 2007, ο Σίνια Γιαμανάκα στην Ιαπωνία έκανε μια πολύ σπουδαία ανακάλυψη -για την οποία κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής το 2012-, τα επαγόμενα βλαστικά κύτταρα (iPSCs). Αυτή η ανακάλυψη άνοιξε τεράστιες προοπτικές και νέες ευκαιρίες στην Ιατρική και έτσι αμέσως αποφάσισα να δουλέψω πάνω σε αυτό το αντικείμενο με σκοπό να εφαρμόσω αυτές τις νέες τεχνολογίες στην αιματολογία», αναφέρει η κ. Παπαπέτρου.

Πρόκειται, όπως εξηγεί, για βλαστοκύτταρα που προέρχονται από ενήλικες και έχει «επαναπρογραμματιστεί» το γονιδίωμά τους, ώστε να αποκτούν τις ιδιότητες των εμβρυικών πολυδύναμων κυττάρων (να μπορούν δηλαδή να δημιουργήσουν νέους ιστούς), διατηρώντας παράλληλα τις γενετικές πληροφορίες του ενήλικου.

Αξιοποιώντας την ευκαιρία, η Ελληνίδα ερευνήτρια ανέπτυξε σημαντική ερευνητική δραστηριότητα και προέβη σε μεγάλο αριθμό δημοσιεύσεων. Πέντε χρόνια μετά της προσφέρθηκε θέση Επίκουρης Καθηγήτριας στο University of Washington στο Σιάτλ, με τη δυνατότητα να αναπτύξει τη δική της ομάδα έρευνας.

Από το 2012 διευθύνει οκταμελή ερευνητική ομάδα, η οποία επικεντρώνει τις προσπάθειές της στη δημιουργία μοντέλων ασθενειών του αίματος, κυρίως μυελοδυσπλαστικού συνδρόμου και οξείας μυελογενούς λευχαιμίας.

«Χρησιμοποιούμε αυτά τα μοντέλα για να μελετήσουμε τους μηχανισμούς αυτών των καρκίνων του αίματος και να αναπτύξουμε νέες θεραπείες. Επίσης, τα χρησιμοποιούμε για να δοκιμάσουμε νέα φάρμακα, πριν τα προχωρήσουμε σε κλινικές μελέτες σε ασθενείς», εξηγεί.

Το 2014 της προσφέρθηκε η δυνατότητα να αναπτύξει περαιτέρω τη συγκεκριμένη έρευνα στο Mount Sinai School of Medicine της Νέας Υόρκης και έτσι επέστρεψε στο Μανχάταν ως αναπληρώτρια καθηγήτρια Ογκολογίας και Αιματολογίας.

Αναγνώριση του έργου της

Η ίδια υποδέχτηκε με μεγάλη χαρά το βραβείο «Outstanding New Investigator» της Αμερικανικής Εταιρείας Γονιδιακής και Κυτταρικής Θεραπείας, επισημαίνοντας πως είναι τιμή της που η δουλειά της αναγνωρίζεται.

Τον Σεπτέμβριο θα βρεθεί στη Θεσσαλονίκη για το συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Γονιδιακής Θεραπείας και Αναγεννητικής Ιατρικής, της οποίας είναι ιδρυτικό μέλος.

Εκεί θα παρουσιάσει μια πρόσφατη μελέτη του εργαστηρίου της, στην οποία χρησιμοποιήθηκαν βλαστικά κύτταρα και γενετική τροποποίηση για τη βήμα προς βήμα μελέτη της ανάπτυξης της λευχαιμίας. «Βρήκαμε ότι τα λευχαιμικά κύτταρα δημιουργούνται μέσω συγκεκριμένων σταδιακών μεταβολών στη βιολογία του πολυδύναμου αιμοποιητικού κυττάρου, τις οποίες και χαρακτηρίσαμε», σημειώνει.

Ηθική κρίση

«Η χώρα μοιάζει να έχει ξεχάσει το πνεύμα της ευγενούς άμιλλας»

Η Ειρήνη Παπαπέτρου θεωρεί πως το ισχυρότερο κίνητρο για τη φυγή νέων επιστημόνων από την Ελλάδα -περισσότερο και από αυτό της έλλειψης ευκαιριών- είναι η νοοτροπία της απαξίωσης της «αριστείας» και του καλώς εννοούμενου ανταγωνισμού. «Μοιάζει η χώρα να έχει τελείως ξεχάσει ότι το πνεύμα της ευγενούς άμιλλας, του θεμιτού ανταγωνισμού, υπήρξε κυρίαρχο σε εποχές προόδου της Ελλάδας και σαν όλη η χώρα να έχει πισωγυρίσει σε νοοτροπία παιδιού δημοτικού που αποκαλεί τους προικισμένους και φιλότιμους ανθρώπους ''φυτά''», επισημαίνει. Χαρακτηρίζει ως «ήρωες» τους άξιους και σπουδαίους επιστήμονες και ερευνητές που κάνουν καλή δουλειά στην Ελλάδα, παρά τις αντιξοότητες, ενώ πιστεύει πως είναι δύσκολο η Ελλάδα να κρατήσει τα μυαλά της εντός συνόρων την παρούσα στιγμή. «Ισως και να είναι καλύτερο να φύγουν και, αν κάποια στιγμή οι συνθήκες βελτιωθούν, κάποια απ' αυτά να επιστρέψουν και να χτίσουν μια καλύτερη Ελλάδα», επισημαίνει. Οσο για την ίδια, παρόλο που της λείπουν ο ήλιος και η θάλασσα στη χώρα της δεν σκοπεύει να επιστρέψει.

Καινούργια πατρίδα

«Ζω στις ΗΠΑ 10 χρόνια, είναι η καινούργια μου πατρίδα. Η δουλειά που κάνω εδώ μπορεί να υποστηριχτεί μόνο σε πολύ λίγες χώρες στον κόσμο με κατάλληλες υποδομές, παράδοση και επένδυση στην έρευνα», σημειώνει. Εκφράζει τη θλίψη της για την οικονομική κρίση στην Ελλάδα, αλλά την ανησυχεί περισσότερο η ηθική κρίση, που, όπως λέει, προϋπήρχε, ενώ εκφράζει την ελπίδα πως η δύσκολη κατάσταση που βιώνει η χώρα της θα την οδηγήσει σε αλλαγή νοοτροπίας. «Αρκετές χώρες στη σύγχρονη Ιστορία πέρασαν σημαντικές κρίσεις και βγήκαν τελικά με νέο πρόσωπο και διαφορετικό προσανατολισμό και είναι τώρα αρκετά θελκτικές χώρες διαμονής», υπογραμμίζει.

• ‘Ονειρο μια σημαντική ανακάλυψη’

Προσωπικό όνειρο της Ειρήνης Παπαπέτρου σε επιστημονικό επίπεδο είναι η δουλειά της να οδηγήσει σε μια σημαντική ανακάλυψη που θα αλλάξει ριζικά την πορεία των μυελοδυσπλαστικών συνδρόμων και της λευχαιμίας, γιατί όχι και να τοποθετήσει αυτές τις σοβαρές ασθένειες στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΙΓΝΑΤΙΑΔΗΣ

http://www.ethnos.gr/koinonia/arthro/h_ellinida_pou_fernei_epanastasi_sti_maxi_kata_tis_leuxaimias-64437121/