Ο Κανάρης πυρπολεί την τουρκική ναυαρχίδα (10.6.1822)

Ο Κανάρης πυρπολεί την τουρκική ναυαρχίδα

Το μέγα κατόρθωμα τον Κανάρη και ο θάνατος του Καρά-Αλή.

Την 1ην ΙΟΥΝΙΟΥ τα πυρπολικά, αφού οι κυβερνήτες και τα πληρώματα των κοινώνησαν των άχραντων μυστηρίων, απέπλευσαν εκ των Ψαρών ακολουθούμενα από τα πλοία. Η μικρά αυτή μοίρα παρέπλεε στις ακτές της Χίου αφανής επί σειράν ήμερων και αναμένουσα την καταλληλότερη ευκαιρία προς δράσιν. Δεν χανόταν μάταια ή από ατολμία ο καιρός. Εις τα στόμια του πορθμού ευρίσκοντο τουρκικά πλοία ως πρόσκοποι προς ειδοποίηση του στόλου και καταδίωξη των επιδρομέων, αν τυχόν παρουσιάζονταν. Απεφασίσθη λοιπόν να γίνει η επίθεση των πυρπολικών κατά την νύκτα της 6ης προς την 7ην Ιουνίου, πρώτον διότι κατ' αυτήν δεν υπήρχε καθόλου σελήνη και το σκοτάδι θα ευνοούσε τους τολμηρούς πυρπολητές, και δεύτερον διότι κατά την νύκτα αυτήν οι Τούρκοι θα γιόρταζαν το μπαϊράμι, την μεγάλη εορτή του μωαμεθανισμού, και θα χαλαρωνόταν η επαγρύπνηση των επί της θαλάσσης εκ της θρησκευτικής τελετής και της ευωχίας, που θα επακολουθούσε.

Πράγματι, κατά την ορισθείσα νύκτα τα δύο πυρπολικά, βοηθούμενα και από ευνοϊκό άνεμο, κίνησαν προς τον πορθμό. Οι τουρκικοί πρόσκοποι είχαν αγκυροβολήσει και αυτοί λόγω της εορτής και τα πληρώματα των πανηγύριζαν την γιορτινή νύκτα. Τα πυρπολικά, αφανή χάρις στο σκότος, εισέδυσαν στον πορθμό και έπλεαν ταχύτατα προς την κατεύθυνση όπου ήσαν αγκυροβολημένα τα τουρκικά πλοία. Ο στόλος ήτο φωταγωγημένος για την γιορτή και τα πολλά φώτα εμπόδιζαν τους Τούρκους, και εκείνους ακόμη που φρουρούσαν πάνω στα πλοία, να διακρίνουν τι γινόταν στην σκοτεινή θάλασσαν.

Οι πυρπολητές ανεγνώρισαν την ναυαρχίδα και την αντιναυαρχίδα από τα μεγάλα φανάρια που έφεραν στα κατάρτια προς διάκριση. Ό Κανάρης εξέλεξε προς επίθεση την ναυαρχίδα και ο Πιπίνος κατευθύνθηκε προς την αντιναυαρχίδα. Οι επί των πλοίων Τούρκοι και όσοι είδαν κατά τύχη τα ελληνικά πυρπολικά δεν φαντάσθηκαν καν ότι τα μικρά εκείνα πλοιάρια, που έμοιαζαν με ελαφρότα¬τα μεταγωγικά, ήταν δυνατόν να είναι εχθρικά που θα τολμούσαν να πλεύσουν ανάμεσα στον ισχυρό εκείνον στόλο, που αποτελείτο από τις μεγαλύτερες τουρκικές μονάδες.

Τα πυρπολικά έπεσαν κατά των στόχων των με την ταχύτητα θαλασσοπουλιών. Ο Πιπίνος προσκόλλησε το πυρπολικό του επί της αντιναυαρχίδας, άλλα το παρέδωσε αμέσως στις φλόγας και επιβιβάσθηκε  με το πλήρωμα του στην βάρκα που έφερε πίσω του το πυρπολικό. Οι Τούρκοι ναύτες όμως το αντιλήφθηκαν από την πρώτη στιγμή και προσέτρεξαν αμέσως και με έντονες προσπάθειες κατόρθωσαν ν' αποσπάσουν το απωθούμενο άλλωστε και από τον άνεμο Υδραίικο πυρπολικό, το οποίο απομακρύνθηκε και καιγόταν ανάμεσα από τα τουρκικά πλοία χωρίς να πλησίαση κανένα από αυτά.

Ο Κανάρης υπήρξε επιδεξιότερος και τυχερότερος. Κατόρθωσε βοηθούμενος από τον πηδαλιούχο Θεοφιλόπουλο να εισαγάγει τον πρόβολο του εμπρηστικού σκάφους του σε μια ανοικτή θυρίδα της ναυαρχίδας και να καρφώσει κατ' αυτόν τον τρόπον το πλοίο του στο τουρκικό. Το πυρπολικό προσδέθηκε στερεά ταχύτατα σε μικρή απόσταση από την αγκυραίαν επωτίδα — τα καπόνια —, ενώ ο Θεοφιλόπουλος κρατούσε το τιμόνι και διηύθυνε με επιδέξιους χειρισμούς το σκάφος στην θέση που έπρεπε, και τότε ο Κανάρης ανέφλεξε με τον αναμμένο δαυλό του το πυρπολικό. Φλόγες ξεπήδησαν αμέσως. Ο Κανάρης υπολόγισε καλά την θέση, όπου προσκόλλησε το πυρπολικό, ώστε η φωτιά του να μεταδοθεί ακαριαία. Οι φλόγες του πυρπολικού κατευθυνόμενες από τον άνεμο κατευθυνόντουσαν προς το μεγάλο κατάρτι του τούρκικου πλοίου. Οι Ψαριανοί πήδησαν τότε στην βάρκα τους, ενώ σχοινιά και πανιά της τουρκικής ναυαρχίδας έπεφταν πάνω στο κατάστρωμα και στις στημένες μεγάλες σκηνές, όπου είχε ετοιμασθεί πλούσιο γεύμα, στο οποίο είχαν προσκληθεί από τον Τούρκο ναύαρχο όλοι οι αξιωματικοί του στόλου χάριν του μπαϊραμίου. Οι σκηνές ανεφλέγησαν αμέσως, ενώ οι επί του πλοίου, καταληφθέντες εξ απρόοπτου και αγνοούντες τί ακριβώς συνέβαινε, έσπευδαν προς τα άκρα για να σωθούν. Η φωτιά μεταδόθηκε αμέσως εις τα περισσότερα μέρη του πλοίου. Όλοι φώναζαν πανικόβλητοι τρέχοντας εδώ και εκεί και ευρισκόμενοι κάθε τόσον μπροστά σε νέες φλόγες. Τα άλλα τουρκικά πλοία δεν τολμούσαν να πλησιάσουν προς βοήθεια αυτών που κινδύνευαν πάνω στη  φλεγόμενη ναυαρχίδα, από φόβο μήπως μεταδοθεί η φωτιά και σ’αυτά.

Η βάρκα των Ψαριανών, ευθύς μόλις κινήθηκε προς απομάκρυνση, ενεπλάκη εις ένα λιανόσχοινο που βρέθηκε κάτω από τα ύφαλα της και ως ότου το κόψουν, απωθήθηκε από τα κύματα και τον άνεμο προς τα πλευρά του καιόμενου πλοίου. Εκεί παρέμειναν για λίγο κατ' ανάγκη οι Ψαριανοί και είδαν το κακόν που γινόταν στην ναυαρχίδα. Μερικοί Τούρκοι ναύτες είχαν την ψυχραιμία να καταβιβάσουν στην θάλασσα λέμβους τού πλοίου και ο ναύαρχος Καρα-Άλής πήδησε σε μια από αυτές. Αλλά δεν σώθηκε καθώς έπεσε στο κεφάλι του ένα κομμάτι του φλεγομένου καταρτιού και τον πλήγωσε θανάσιμα. Ο ναύαρχος μεταφέρθηκε στην ακτή, όπου μετ' ολίγον εξέπνευσε. Η ναυαρχίδα και τα περί αυτήν έγιναν τόπος θανάτου. Λέμβοι κατάφορτοι από εκείνους που κατόρθωναν να φθάνουν μέχρις αυτές ανατρεπόντουσαν εκ του βάρους και οι επιβαίνοντες πνιγόντουσαν. Αλλά η φοβερή καταστροφή έγινε επί του πλοίου. Το τουρκικό πολεμικό ανεφλέγη ταχύτατα ολόκληρο και όσοι δεν είχαν την τόλμη να πέσουν στην θάλασσαν με την πιθανότητα της σωτηρίας διά των λέμβων κάηκαν. Η ναυαρχίδα είχε μεταβληθεί σε καμίνι που εξετίνασσε φλόγες και καπνούς από όλα της τα ανοίγματα. Τα ογδόντα τέσσερα πυροβόλα που πυρακτώθηκαν εκπυρσοκροτούσαν μόνα τους και ο αυτόματος αυτός κανονιοβολισμός απομάκρυνε τας λέμβους των άλλων πλοίων, που επιχειρούσαν να πλησιάσουν διά να σώσουν όσους κινδύνευαν.

Από τους παραπάνω από δύο χιλιάδες άνδρες, που βρισκόντουσαν επί της τουρκικής ναυαρχίδας, δεν σώθηκαν παρά ελάχιστες δεκάδες. Και μεταξύ εκείνων που κάηκαν ή πνίγηκαν ήσαν και οι καλύτεροι αξιωματικοί των άλλων πλοίων, που είχαν προσκληθεί από τον Τούρκο ναύαρχο στο επίσημο γεύμα.

Από τους ηρωικούς πυρπολητές δεν έπαθε κανείς τίποτε. Εν μέσω της γενικής κατάπληξης και της σύγχυσης, που προκάλεσε σε όλο τον τουρκικό στόλο η πυρπόληση της ναυαρχίδας, κατόρθωσαν να περάσουν διά μέσου των τουρκικών πλοίων κωπηλατώντας, χωρίς να τους καταδιώξει κανείς. Κατ' αυτόν τον τρόπον έφθασαν μέχρι του στομίου του πορθμού, όπου τους περίμεναν τα ελληνικά πλοία για να επιβιβαστούν.

Διον. Κόκκινος Η Ελληνική Επανάσταση Τόμος 03