Η σημασία της κρητικής επανάστασης του 1821

Υδατογραφία των Δ. Ζωγράφου - Ι. Μακρυγιάννη με θέμα τις μάχες της Κρήτης. Μεταξύ άλλων στο υπόμνημα: " Η νήσος Κρήτη με τα κάστρα της και τα χωριά της. Πολεμούν οι Έλληνες και από μέσα απ' τα φρούρια οι Τούρκοι".

Η σημασία της κρητικής επανάστασης του 1821

Η επανάσταση της Κρήτης του 1821 υπήρξε πραγματική και αυθόρμητη επανάσταση λαού. Του κρητικού λαού ολοκλήρου, από των επιφανών μέχρι των ανθρώπων των αγρών και των βουνών. 

Απομονωμένοι οι Κρητικοί εξ αιτίας της θαλάσσης από τον μεγάλο ελληνικό κορμό, και καθώς βρισκόντουσαν κάτω από φοβερές συνθήκες, σαν αιχμάλωτοι μέσα στο ίδιο το νησί τους, και τυραννιόνταν από μιαν αθεράπευτη κατάσταση κακοδιοίκησης και αναρχίας, που προκαλούσε από καιρό σε καιρό ακόμα και την οργή και του ίδιου του τούρκικου κέντρου, ύψωσαν, τον Μάιο του 1821. τα όπλα εναντίον των αφόρητων δυναστών. Ήταν μόνοι τους με μόνη στήριξη τις ίδιες τους δυνάμεις και με την τραγική και γενεσιουργό συνείδηση της ελευθερίας ή του θανάτου. Αποφάσισαν λοιπόν να επαναστατήσουν  και το επεχείρησαν χωρίς άλλην βοήθεια από την ηπειρωτική Ελλάδα και τα νησιά πού είχαν ήδη εξεγερθεί., Παρακινήθηκαν στην εξέγερση αυτή μόνο από την συγκίνηση που τους προκάλεσε το κίνημα του Άλεξ. Υψηλάντη και τα γεγονότα του Μαρτίου και του Απριλίου στην Αχαΐα και στην Μεσσηνία, χωρίς οργάνωση, χωρίς την παραμικρή επαναστατική προπαρασκευή. Αντιθέτως  στην Πελοπόννησο, στην Στερεά και στις νήσους η επανάσταση κατέστη δυνατή χάρη στο καθεστώς των προνομίων και των ελληνικών δημογεροντιών, χάρις στην ύπαρξη πλήθους εμπείρων στρατιωτικών αρχηγών πού είχαν αποκτήσει την εμπειρία τους στην ηπειρωτική χωρά με τα υπ’ αυτών τάγματα των εκάστοτε κυρίων διαφόρων περιοχών όπως του Αλή Πασά Ιωαννίνων αλλά ακόμη και της Επτανήσου.

Επίσης οι Κρητικοί ξεκίνησαν την επανάσταση χωρίς τα προηγούμενα κηρύγματα των αποστόλων των Φιλικών πού διέτρεχαν για μια ολόκληρη τριετία την Ελλάδα από την Χαλκιδική μέχρι το Ταίναρο, χωρίς να ενισχυθούν από την εμφάνιση του ελληνικού στόλου, απαραιτήτου για μια περιοχή τόσον απομακρυσμένη από τον ηπειρωτικό κορμό, χωρίς άλλα καταφύγια παρά μόνο τα σπήλαια των βουνών τους, χωρίς άλλα όπλα έκτος των ολίγων που κατόρθωσαν ν' αποκρύψουν κατά τον προηγηθέντα αφοπλισμό και όσα προσέφεραν οι κρυπτοχριστιανοί του νησιού που συμπαρατάχτηκαν μαζί τους στον απελευθερωτικό αγώνα καθώς και τα ολίγα πολεμοφόδια πού βρέθηκαν σε ένα πλοίο προσορμισμένο στον λιμένα του Λουτρού των Σφακιών.

Το φαινόμενο της επανάστασης της Κρήτης είναι μοναδικό στην όλη ιστορία του ελληνικού αγώνα. Ήταν ο ξεσηκωμός ενός εγκάθειρκτου και αλυσοδεμένου τιτάνα με μόνη δύναμη την ελληνική του συνείδηση, την ζωτικότητα του, την φιλοτιμία του και την οργή του. Και αυτή ή δύναμη ήταν αρκετή όχι μόνον για να αρχίσει η επανάσταση από μόνη της, αλλά και να συνεχιστεί ακατάβλητη, λάμπουσα μέσα σε όλη την ελληνική εποποιία με το φως του αυθόρμητου της, σχεδόν αγρία εκ των ανεκδιήγητων μαρτυρίων εναντίον των οποίων υψώθηκε, καταδυόμενη και αναδυόμενη διαρκώς εντός κυμάτων αίματος, αντλούσα ολοένα δυνάμεις από τον σκληρότατο αγώνα της.

Καθώς όμως δεν είναι δυνατό να εννοηθεί η επανάσταση της Κρήτης χωρίς έρευνα των στοιχείων εκ των οποίων απέρρευσε και της καταστάσεως εν μέσω της οποίας διεξήχθη επιφυλασσόμαστε να επανέλθουμε.

Πηγή :

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους του Δ. Κόκκινου