Μοναδικοί θησαυροί αναζητούν στέγη

Εδώ και 30 χρόνια, τα ευρήματα των σωστικών ανασκαφών στις μακεδονικές πόλεις Πύδνα και Μεθώνη παραμένουν στις αποθήκες

 

Του Γιωργου Λιαλιου

Στη σκιά των διάσημων γειτόνων, του Δίου, της Βεργίνας και της Πέλλας, οι αρχαιότητες της βόρειας Πιερίας παραμένουν άγνωστες στο ευρύ κοινό. Κι όμως, στην περιοχή αναπτύχθηκαν δύο από τα σημαντικότερα κέντρα του μακεδονικού βασιλείου, η Πύδνα και η Μεθώνη, η δε αρχαιολογική έρευνα συνεχίζεται με πλούσιους καρπούς τις τελευταίες δεκαετίες. Τα πολύτιμα ευρήματα, όμως, της 35ετούς ανασκαφικής έρευνας παραμένουν «άστεγα», κλεισμένα σε αποθήκες. Ευτυχώς μια νέα, πολυτελής έκδοση έρχεται να ρίξει φως στις αρχαιότητες της βόρειας Πιερίας, χαρίζοντας στον αναγνώστη ένα μαγευτικό ταξίδι που ξεκινά από τη Νεολιθική Εποχή (6.500 π.Χ.) και τελειώνει στην Υστερη Αρχαιότητα (600 μ.Χ.). Το βιβλίο «Πιερίδων Στέφανος: Πύδνα, Μεθώνη και οι αρχαιότητες της βόρειας Πιερίας» υπογράφει ο αρχαιολόγος Ματθαίος Μπέσιος, σήμερα αναπληρωτής προϊστάμενος της ΚΖ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Πιερίας, ο οποίος ανασκάπτει την περιοχή επί 28 χρόνια. Το όνομα του κ. Μπέσιου έγινε πρόσφατα γνωστό από την υπόθεση του περίφημου χάλκινου κρατήρα της Πιερίας, που χάρη στην τεκμηρίωσή του (είχε βρει έναν πανομοιότυπο το 1986 στη νεκρόπολη της Σεβαστής Πιερίας) διεκδικήθηκε από τη Νεοϋορκέζα συλλέκτρια Σέλμπι Γουάιτ ως προϊόν λαθρανασκαφής και επέστρεψε στη χώρα μας.

«Αν και σωστικές, οι ανασκαφές των τελευταίων 30 ετών στη βόρεια Πιερία έχουν δώσει πολύ πλούσια ευρήματα, γιατί οι οικισμοί της ήταν ακμαίοι σε όλες τις εποχές», εξηγεί στην «Κ». «Στη βόρεια Πιερία αναπτύχθηκαν δύο από τα σημαντικότερα αστικά κέντρα στη Μακεδονία: η Πύδνα, το μεγαλύτερο λιμάνι και αστικό κέντρο του μακεδονικού βασιλείου τον 5ο αι. π. Χ. Και η Μεθώνη, η αρχαιότερη αποικία στον βορειοελλαδικό χώρο, ο σημαντικότερος οικισμός σε ολόκληρο τον Θερμαϊκό κατά την εποχή του σιδήρου και την αρχαϊκή εποχή».

Οι ανασκαφές συνεχίζονται και σήμερα σε διάφορα μέτωπα. Τα σημαντικότερα νέα έρχονται από τη Μεθώνη. «Μέσα στον αρχαίο οικισμό της Μεθώνης βρέθηκε ένα υπόγειο, βάθους 10 μέτρων, το οποίο είχε μπαζωθεί με απορρίμματα κατά τα τέλη του 8ου με αρχές του 7ου αιώνα. Μόνο από αυτό το υπόγειο έχουμε φέρει στο φως το μεγαλύτερο σύνολο κεραμικής που έχει βρεθεί σε όλη την Ελλάδα, κεραμική από όλα τα κέντρα του Αιγαίου και της ανατολικής Μεσογείου».

Ανάμεσα στα κεραμικά που ανακαλύφθηκαν, προέκυψε ένα εύρημα που συγκίνησε ακόμα και έμπειρους αρχαιολόγους όπως ο κ. Μπέσιος. «Βρήκαμε το μεγαλύτερο σύνολο πρώιμης ελληνικής γραφής στη χώρα μας, το οποίο θα πάει προς τα πίσω τη γνώση μας για το πότε εισήχθη το αλφάβητο. Και είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι το σύνολο αυτό δεν βρέθηκε στην Αθήνα, την Ερέτρια ή κάποιο άλλο σημαντικό αστικό κέντρο της εποχής, αλλά σε μια αποικία! Αυτό έχει σίγουρα πολλά να μας πει».

Παρά τη σημασία, το εύρος, τον πλούτο και τον αριθμό των ευρημάτων, η ανασκαφική έρευνα στη βόρεια Πιερία παραμένει αποσπασματική. «Εγώ πρωτοήρθα το 1982, κάνοντας σωστικές ανασκαφές σε οικόπεδα στην Πύδνα και η κατάσταση παραμένει η ίδια: οι ανασκαφές στη βόρεια Πιερία έως και σήμερα είναι μόνο σωστικές, γίνονται με αφορμή ένα δημόσιο έργο ή την απελευθέρωση ενός οικοπέδου. Ετσι όμως η αρχαιολογική έρευνα είναι ανομοιογενής, ενώ ταυτόχρονα ξοδεύονται πολλά χρήματα, χωρίς το υλικό να μπορεί να δημοσιευτεί ποτέ γιατί δεν υπάρχει ούτε ο χρόνος ούτε η χρηματοδότηση. Τα μέτωπα είναι πολλά, οι πιστώσεις από περιορισμένες έως μηδαμινές. Ευτυχώς πρόσφατα μονιμοποιήθηκε ένα μέρος του προσωπικού, αλλιώς θα έπρεπε... να το κλείσουμε και να φύγουμε!».

Ενα άλλο σημαντικό ζήτημα αφορά την τύχη των πλούσιων ευρημάτων που έχουν προκύψει από τις ανασκαφές. «Τα περισσότερα είναι σε αποθήκες, ενώ ορισμένα εκτίθενται στα μουσεία της Θεσσαλονίκης και του Δίου», εξηγεί ο κ. Μπέσιος. «Υπήρχε από χρόνια η ελπίδα για τη δημιουργία ενός μουσείου στον Μακρύγιαλο, στον οποίο υπάγεται η περιοχή της αρχαίας Πύδνας. Εγινε μια προσπάθεια, κατασκευάστηκε ένα τμήμα του κτιρίου (με την προοπτική όμως να γίνει αποθήκη - εργαστήριο και όχι μουσείο) αλλά έμεινε ημιτελές, ελλείψει πιστώσεων».

Πολυτελής έκδοση

Το βιβλίο «Πιερίδων Στέφανος: Πύδνα, Μεθώνη και οι αρχαιότητες της βόρειας Πιερίας» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ανθρώπων και Φύσεως Εργα (ΑΦΕ, τηλ. 23510-31.275), μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία με έδρα την Κατερίνη, που ασχολείται με την ανάδειξη και την προβολή της ιστορίας της Πιερίας. Συγγραφέας του βιβλίου είναι ο αρχαιολόγος Ματθαίος Μπέσιος, ενώ την επιστημονική επιμέλεια έχει ο Γιάννης Τζιφόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Πηγή:

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_12/09/2010_414361