AIDS: μόλυνση και προστασία

AIDS: μόλυνση και προστασία

του  Γ. Α. Ανδρουλάκη

Πρόσφατα, συγκλόνισε την κοινή γνώμη ο εντοπισμός μίας ομάδας δύστυχων ιεροδούλων που έπασχαν από το σύνδρομο επίκτητης ανοσοποιητικής ανεπάρκειας (AIDS) ή ήσαν φορείς του ιού του HIV.

 

«Επί τη ευκαιρία» αυτή λοιπόν θα ήθελα να αναφερθώ στους κινδύνους που διατρέχουν οι εμπλεκόμενοι στην παροχή υπηρεσιών υγείας όταν διαχειρίζονται είτε ασθενείς που είναι γνωστό ότι πάσχουν από AIDS, αλλά, πάνω από όλα, ασθενείς που το αγνοούν.

 

Η χειρουργική κοινότητα θορυβήθηκε από την αρχή και έσπευσε να θεσπίσει μέτρα προστασίας τόσο στο χειρουργείο όσο και στους θαλάμους νοσηλείας των γνωστών οροθετικών ασθενών - η αναφορά των οποίων ξεφεύγει από τον σκοπό του άρθρου αυτού. Τα αυξημένα μέτρα φαίνεται ότι ελαχιστοποιούν πράγματι τους κινδύνους μόλυνσης του ιατρικού προσωπικού από τον ασθενή.

Ομως οι κίνδυνοι εξακολουθούν να υπάρχουν και να αποτελούν απειλή, όπως δείχνουν οι στατιστικές. Τι γίνεται ωστόσο στην καθημερινή άσκηση της χειρουργικής όταν το προσωπικό δεν γνωρίζει αν ο ασθενής πάσχει ή όχι από AIDS;

 

Στο σημείο αυτό ας μου επιτραπεί να παραθέσω μία προσωπική, ιδιαίτερα επώδυνη, εμπειρία που τη βίωσα πριν από λίγα χρόνια. Τα γεγονότα άρχισαν έπειτα από ένα τηλεφώνημα από ένα ορθόδοξο «πατριαρχείο» για να χειρουργήσω, χωρίς προσωπική αμοιβή, έναν κοσμικό που κατά τον ομιλούντα «κληρικό» είχε πλούσια κοινωνική προσφορά σε παρακείμενες βαλκανικές χώρες. Θα πρέπει να αναφέρω ότι το ιδιωτικό νοσοκομείο δέχθηκε να τον νοσηλεύσει δωρεάν, έπειτα από αίτημα επίσης του «πατριαρχείου».

 

Στη διάρκεια της επέμβασης ένας από τους στενούς συνεργάτες μου τραυματίστηκε από κάποιο αιχμηρό όργανο. Είναι εύλογο ότι τότε κινητοποιήσαμε, ως οφείλαμε, τους μηχανισμούς ελέγχου του αίματος του ασθενούς. Με έκπληξη, αλλά και με οδύνη, διαπιστώσαμε ότι επρόκειτο περί ασθενούς που έπασχε από AIDS - και μάλιστα υποβαλλόταν σε θεραπεία. Ο ασθενής ύστερα από λίγες ώρες, προφανώς επειδή υποψιάστηκε κάτι, δραπέτευσε από το νοσοκομείο και ποτέ δεν μάθαμε το πραγματικό του όνομα, μια και είχε δηλώσει ψευδή στοιχεία. Επρόκειτο δηλαδή περί ενός θλιβερού, αλλά και δύστυχου απατεώνα. Οπως ήταν αναμενόμενο εξάλλου, το Πατριαρχείο με το οποίο επικοινωνήσαμε αγνοούσε τα πάντα - θύμα και αυτό του ίδιου ανθρώπου. Φυσικά, ο χειρουργός υπεβλήθη σε μακρά και επώδυνη θεραπεία, ζώντας για αρκετούς μήνες με το φάσμα της πιθανής μόλυνσής του - ευτυχώς έπειτα από χρόνια είναι τελείως υγιής. Προσωπικά, δεν θα λησμονήσω στο μέλλον το εξαιρετικά επώδυνο αυτό συμβάν.

 

Ο αριθμός των ασθενών που πάσχουν από AIDS δυστυχώς αυξάνεται παγκόσμια. Στη χώρα μας το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων κατέγραψε ως τον Οκτώβριο του 2011 11.340 ασθενείς με λοίμωξη HIV! Το μείζον όμως είναι ότι το 2011 οι περιπτώσεις που καταγράφηκαν ήταν αυξημένες κατά 52% σε σχέση με το έτος 2010.

 

Η πιθανότητα επομένως ένας χειρουργός να διαχειριστεί εν αγνοία του έναν ασθενή που πάσχει από HIV αυξάνεται. Προσωπικά δεν με βρίσκει σύμφωνο η άποψη ότι όλοι οι ασθενείς θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με αυξημένα μέτρα προστασίας ωσάν να πάσχουν από AIDS ή από ηπατίτιδα Β. Τόσο ο χειρουργός όσο και όλο το προσωπικό, ιατρικό και νοσηλευτικό, λειτουργούν τελείως διαφορετικά, με διαφορετική ευαισθησία, όταν ξέρουν παρά όταν δεν ξέρουν. Το στρες και οι δυσκολίες της χειρουργικής επέμβασης, η αγωνία αλλά και η κόπωση, συνήθως αποσπούν την προσοχή του προσωπικού από τη διαδικασία της τήρησης των μέτρων προστασίας. Αυτό τουλάχιστον καταμαρτυρεί η μακρόχρονη εμπειρία μου. Είναι φανερό ότι ο χειρουργός πρέπει να ξέρει ποιον θεραπεύει και όχι να θεωρείται ότι κάθε ασθενής πάσχει από HIV λοίμωξη a priori.

 

Αδυνατώ επίσης να υποστηρίξω την άποψη ότι η μικρή πιθανότητα μόλυνσης του προσωπικού δικαιολογεί τον μη καθολικό έλεγχο πριν από την επέμβαση για HIV των ασθενών που πρόκειται να χειρουργηθούν. Δεν νοείται κατά την άποψή μου να μπαίνουν όλα στη ζυγαριά κόστους - οφέλους.

Είναι επίσης αδιανόητο οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες να μην εγκρίνουν τη δαπάνη για τη διενέργεια HIV λοίμωξης προεγχειρητικά. Εδώ θα πρέπει να πάρει θέση ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος, αλλά και η Πολιτεία. Τέλος, ο Συνήγορος του Πολίτη θα πρέπει να αναθεωρήσει τη θέση του ότι ο έλεγχος για τον ιό HIV είναι προσωπικό δεδομένο και επομένως να απαιτείται η έγκριση του ασθενούς. Εκτιμώ ότι και η διαδικασία ελέγχου πρέπει να ενταχθεί μέσα στο θεσμικό πλαίσιο που διέπει το απόρρητο του ιατρικού φακέλου του ασθενούς.

 

Είναι αυτονόητο ότι ο γιατρός έχει τη μέγιστη ηθική υποχρέωση να διαχειρίζεται ασθενείς που πάσχουν από τον HIV. Υποχρέωση που απορρέει τόσο από τις αρχές της ιπποκρατικής Ιατρικής όσο και από τους θεσμούς της Πολιτείας. Οι γιατροί όμως που εμπλέκονται γενικά στη θεραπεία των συνανθρώπων μας αυτών που πάσχουν από HIV θα πρέπει να ξέρουν ότι υπάρχει μηδενική πιθανότητα να μολυνθούν. Και αν παρά ταύτα αυτό συμβεί, τότε θα πρέπει να θεωρηθεί ως επαγγελματικό ατύχημα, ως άτυχη στιγμή. Με κανέναν τρόπο όμως ως δυστύχημα που θα μπορούσε να είχε προληφθεί.

Ο κ. Γεώργιος Α. Ανδρουλάκης είναι καθηγητής Χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

 

 

Παγκόσμια Ημέρα για το AIDS - 1 Δεκεμβρίου 2010  

Μήνυμα Μπαν Κι-Μουν, Γενικού Γραμματέα ΟΗΕ

«To 2011 η επιδημία του AIDS θα κλείσει 30 χρόνια ζωής. Η επέτειος αυτή αποτελεί την ευκαιρία να σκεφτούμε αλλά και να ανανεώσουμε την αποφασιστικότητά μας. Σε αυτές τις τρεις δεκαετίες, το AIDS έχει προξενήσει ανείπωτη δυστυχία και θάνατο. Ωστόσο, μια άλλη ιστορία εκτυλίχτηκε αυτά τα χρόνια. Η ιστορία της παγκόσμιας κοινότητας που ενώνεται με πάθος για να αναλάβει δράση και να σώσει ζωές. Οι προσπάθειες αυτές κάνουν την πραγματική διαφορά σε όλο τον κόσμο. Λιγότεροι άνθρωποι μολύνονται με τον ιό HIV. Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν αποκτήσει πρόσβαση στη θεραπεία του HIV. Περισσότερες γυναίκες μπορούν πλέον να μη μολύνουν τα μωρά τους με τον ιό HIV. Οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί για τους φορείς του HIV έχουν αρθεί σε πολλές χώρες, καθώς ο στιγματισμός, αν και αργά, υποχωρεί μπροστά στη συμπόνια και την αναγνώριση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με τη δέσμευση και την αλληλεγγύη το κίνημα αυτό βοηθά τον κόσμο να ξεπεράσει την επιδημία του AIDS. Έχουμε πετύχει επιτέλους το πρώτο μέρος του Αναπτυξιακού Στόχου της Χιλιετίας 6, με την ανάσχεση και την αρχή της αναστροφής της διάδοσης του HIV. Πρέπει να συνεχίζουμε να χαράζουμε μια νέα και τολμηρή πορεία προς τα εμπρός. Ο κοινός μας στόχος είναι ξεκάθαρος: καθολική πρόσβαση στην πρόληψη του HIV, στη θεραπεία, στη φροντίδα και στην υποστήριξη. Πρέπει επίσης να εργαστούμε για να κάνουμε βιώσιμη την αντιμετώπιση του AIDS. Τρεις δεκαετίες μέσα σε αυτή την κρίση, ας θέσουμε ως στόχο μας την επίτευξη των «τριών μηδέν» - μηδέν νέες μολύνσεις HIV, μηδέν διακρίσεις και μηδέν θανάτους που σχετίζονται με το AIDS. Στη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, ας υποσχεθούμε να εργαστούμε μαζί για την υλοποίηση αυτού του οράματος.»

__________________________________________

«Η πραγματικότητα για την HIV/AIDS λοίμωξη στην Ελλάδα, όπως αυτή απεικονίζεται στα επιδημιολογικά δεδομένα, δεν δικαιολογεί τον εφησυχασμό» αναφέρει χαρακτηριστικά το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, τονίζοντας ότι ο αριθμός των νέων ΗΙV διαγνώσεων είναι υψηλός και αφορά κυρίως νέους ανθρώπους. Στην ύφεση της επιδημίας του AIDS στους νέους ηλικίας 15 έως 24 ετών σχεδόν στις μισές από τις 25 χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο, κυρίως στην υποσαχάρεια Αφρική, έχει οδηγήσει η αυξημένη χρήση του προφυλακτικού, σύμφωνα με την υπηρεσία του ΟΗΕ κατά του AIDS.

Ειδικά, για τους νέους στην Αφρική αποτελεί πλέον συνειδητή επιλογή το ασφαλέστερο σεξ με λιγότερους ερωτικούς συντρόφους.

Σύμφωνα με την υπηρεσία του ΟΗΕ, οι χώρες της υποσαχάρειας Αφρικής «πέτυχαν ή ετοιμάζονται να πετύχουν τον διεθνή στόχο της μείωσης κατά 25% της συχνότητας εμφάνισης του ιού στους νέους».

Σχεδόν πέντε εκατομμύρια νέοι, ηλικίας 15 έως 24 ετών, ζουν με το AIDS. Συνολικά 900.000 νέοι μολύνθηκαν το 2008, εκ των οποίων το 66% είναι γυναίκες, σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ.

Ανοδική πορεία καταγράφουν τα κρούσματα τους AIDS στη χώρα μας, ιδιαίτερα μετά τη σημαντική αύξηση των κρουσμάτων που καταγράφηκε στα μέσα της τελευταίας δεκαετίας. Έχει υπολογισθεί ότι στη χώρα μας υπάρχουν σήμερα 10.450 καταγεγραμμένοι φορείς και 5.100 υπό θεραπεία.

Φέτος, ύστερα από πολλά χρόνια γεννήθηκαν δύο παιδιά από οροθετικές μητέρες οι οποίες γνώριζαν ότι είναι φορείς του ιού και οι επιστήμονες επισήμαναν την ανάγκη του προγεννητικού ελέγχου.

Όσον αφορά στην πορεία της επιδημίας, υπογράμμισαν ότι ο πληθυσμός πλέον δεν φοβάται τον ιό όπως παλαιότερα, και πρόσθεσαν ότι όλο και πιο αργά προσέρχονται φορείς της νόσου για να κάνουν διαγνωστικές εξετάσεις. Υπογράμμισαν δε, ότι όσο πιο έγκαιρα διαγνωστεί ο ιός τόσο καλύτερα για τους ασθενείς καθώς θα πρέπει τους παρέχεται θεραπεία πριν αρχίζει να καταρρέει το ανοσοποιητικό τους σύστημα.

Οι επιστήμονες ποντάρουν στα νέα φάρμακα ιό του ΑIDS δεν αναμένεται να έρθει άμεσα από ένα νέο εμβόλιο αλλά από νέα φάρμακα ή συνδυασμούς τους τα οποία θα χορηγούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα και θα καταφέρνουν να «υπνώνουν» τον ιό HIV. Ενόψει του 22ου Πανελλήνιου συνεδρίου για το AIDS που αρχίζει την Παρασκευή στην Αθήνα, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η πρόληψη είναι σημαντική ιδίως στις μέρες μας καθώς μπορεί να συμβάλλει και στην οικονομία που επιχειρείται να γίνει στα συστήματα υγείας.

Από την πλευρά τους οι δύο μη κυβερνητικές οργανώσεις «PRAXIS» και «Κέντρο Ζωής» παρουσιάζουν από σήμερα και μέχρι τις 22 Δεκεμβρίου σε όλη την Ελλάδα, εκδηλώσεις και δρώμενα ευαισθητοποίησης, πληροφόρησης και εκπαίδευσης τόσο για τους Έλληνες, όσο και για τους μετανάστες που ζουν στη χώρα μας. «Θα είναι μια παρέμβαση που θα συνεχιστεί καθόλη τη διάρκεια του 2011 και όχι μόνο για την 1η Δεκεμβρίου, την παγκόσμια ημέρα κατά του AIDS», τόνισε ο πρόεδρος της PRAXIS Τ.Αντύπας, ο οποίος εξήγησε ότι η καμπάνια επικεντρώνεται στη χρήση προφυλακτικού και στην τακτική εξέταση για τον ιό.

Περισσότεροι από 3 εκατομμύρια άνθρωποι, από τα 15,9 εκατομμύρια που κάνουν ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών, πάσχουν από AIDS, όπως αναφέρει η Διεθνής Ομοσπονδία του Ερυθρού Σταυρού και της Ερυθράς Ημισελήνου σε έκθεσή της που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα.

Οι οροθετικοί τοξικομανείς είναι ιδιαίτερα πολυάριθμοι σε πέντε χώρες: Κίνα, Μαλαισία, Ρωσία, Ουκρανία και Βιετνάμ, σύμφωνα με την έκθεση που δημοσιεύτηκε ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του AIDS.

Σύμφωνα, πάντα, με την έκθεση, ένας καθοριστικός παράγοντας για να εμποδιστεί η μετάδοση του ιού στους τοξικομανείς είναι η παροχή ενός «ασφαλούς μέρους» για να κάνουν χρήση, όπως οι αίθουσες που υπάρχουν στην Ελβετία, την Ολλανδία, την Ισπανία, τη Νορβηγία, τον Καναδά, την Αυστραλία, τη Γερμανία και το Λουξεμβούργου.

Για ποιό λόγο δεν υπάρχει ακόμα εμβόλιο κατά του HIV;

 

Δεν υπάρχει ιός που να έχει ερευνηθεί τόσο πολύ όσο ο ιός του AIDS. Από τον εντοπισμό του το 1982 μέχρι σήμερα όμως οι επιστήμονες δεν έχουν βρει το κατάλληλο εμβόλιο. Οι προσπάθειες ωστόσο συνεχίζονται, διότι οι ερευνητές γνωρίζουν καλά ότι ένα αποτελεσματικό εμβόλιο θα περιόριζε σημαντικά την εξάπλωση του ιού. Μέχρι σήμερα πάντως τα αποτελέσματα των ερευνών είναι πενιχρά. Ένας λόγος είναι ότι δεν υπάρχει ένας ιός, αλλά πολλοί διαφορετικοί ιοί, εξηγεί ο ερευνητής και καθηγητής Γκερντ Φέτκενχοϊερ από την Πανεπιστημιακή Κλινική της Κολωνίας: «Ο ιός του AIDS μεταλλάσσεται συνεχώς, μεταξύ άλλων αλλάζει και η δομή των γονιδίων με αποτέλεσμα το ανοσοποιητικό σύστημα να δυσκολεύεται να αμυνθεί».

Υπάρχουν οργανισμοί που αντιστέκονται

Είναι εύλογο το ερώτημα ποιες ιδιότητες θα πρέπει να έχει ένα εμβόλιο για να προστατεύει αποτελεσματικό από τον ιό του AIDS. Το ερώτημα αυτό θέτει και ο Αμερικανός καθηγητής Μπρους Γουόκερ από το Πανεπιστήμιο της Βοστόνης. Εξετάζει φορείς του HIV, των οποίων ο οργανισμός διαθέτει τη σπάνια ικανότητα αντίστασης κατά του ιού και κατά συνέπεια ανακόπτει την εξάπλωσή του. Στο DΝΑ των ανθρώπων αυτών ο Αμερικανός επιστήμονας ανακάλυψε παραλλαγές γονιδίων, που δεν εντοπίζονται σε άλλους φορείς: «Η πρόκληση για μας είναι να φθάσουμε στο σημείο να κατανοήσουμε τον μηχανισμό του ιού και να βρούμε τρόπους ελέγχου», λέει ο Μπρους Γουόκερ.

Δεν υπάρχει απόλυτη προστασία

Όμως ο δρόμος μέχρι εκεί είναι ακόμα μακρύς. Μια 100% προστασία από τη μόλυνση με τον ιό δεν θα υπάρξει ενδεχομένως ποτέ. Κατά την άποψη του Γερμανού ερευνητή Γκερντ Φέτκενχοϊερ το όποιο εμβόλιο θα λειτουργεί μόνο σε συνδυασμό με τα προληπτικά μέτρα που λαμβάνονται ήδη σήμερα, όπως είναι για παράδειγμα η χρήση προφυλακτικού, καθώς και η φαρμακευτική αγωγή. Όπως δείχνουν και τα στατιστικά στοιχεία οι φορείς, οι οποίοι ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή, μεταδίδουν τον ιό σε μικρότερο βαθμό.

Αγνοούν ότι είναι φορείς

Ένα σημαντικό πρόβλημα στη μάχη κατά του AIDS είναι, σύμφωνα με τον καθηγητή Γιενς Λούντγκρεν από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, ότι ακόμα και στην Ευρώπη ένας στους δύο φορείς δεν γνωρίζει καν ότι είναι φορέας: «Αν δεν κάνεις τεστ για το AIDS μολύνεις άλλους δίχως να το θέλεις, δίχως να το γνωρίζεις Δεν ξέρεις πόσο μεγάλο ρίσκο είσαι για τον ερωτικό σου σύντροφο. Την ίδια στιγμή όμως είσαι επικίνδυνος και για την κοινωνία».

Martin Winkelheide / Στέφανος Γεωργακόπουλος

AIDS: Τα στάδια της νόσου...

Τα στάδια της νόσου είναι τα παρακάτω: 1.Φάση συμπτωματικής λοίμωξης 2.Φάση ανοσοκαταστολής 3.Πρωτογενής λοίμωξη 4.Φάση ασυμπτωματικής λοίμωξης Πρωτογενής λοίμωξη

 

Πρόκειται για το αρχικό στάδιο της νόσου που ακολουθεί τη μόλυνση από HIV και χαρακτηρίζεται από μη ειδικά κλινικά σημεία και εργαστηριακά ευρήματα ιογενούς λοίμωξης. Το στάδιο αυτό διαρκεί συνήθως 1-2 εβδομάδες. Επίσης, τις πρώτες 23 περίπου μέρες της μολυνσης ο ασθενής δεν αναπτύσσει αντισώματα κατά του ιού, και για αυτό το λόγο η περίοδος αυτή καλείται και "σιωπηλό παράθυρο" και είναι η πιο επικίνδυνη περίοδος από την άποψη ότι ο φορέας μπορεί να μολύνει άλλους εν αγνοία του, ακόμα και αν έχει κάνει μια τυπική εξέταση αίματος.

Φάση ασυμπτωματικής λοίμωξης Στο στάδιο αυτό ο ασθενής είναι ασυμπτωματικός, είναι δυνατόν όμως να εμφανίζει κάποιες διαταραχές σε εργαστηριακές εξετάσεις. Παρόλο που ο ασθενής είναι ασυμπτωματικός μπορεί να μεταδίδει τον ιό.

Φάση συμπτωματικής λοίμωξης Στο στάδιο αυτό ξεκινούν τα πρώτα συμπτώματα της νόσου που είναι αποτέλεσμα μείωσης της κυτταρικής ανοσίας, όπως στοματική καντιτίαση, τριχωτή λευκοπλακία γλώσσας, υποτροπιάζον απλός έρπης και έρπης γεννητικών οργάνων, καθώς και εκτεταμένος έρπης ζωστήρας. Μπορεί να συνυπάρχει επίσης κεφαλαλγία, πυρετός, διάρροια, απώλεια βάρους, νυχτερινοί ιδρώτες και κυρίως λεμφαδενοπάθεια.

Φάση ανοσοκαταστολής

Η καταστροφή του ανοσοποιητικού συστήματος από τη δράση του ιού σε προχωρημένα στάδια κάνει το άτομο ευάλωτο σε ιούς, μύκητες, βακτήρια και παράσιτα που υπό άλλες συνθήκες δε θα προσέβαλαν τον άνθρωπο ή θα προκαλούσαν πολύ ήπιας μορφής νόσο (ευκαιριακές λοιμώξεις). Επίσης η έλλειψη επιτήρησης του οργανισμού από το ανοσοποιητικό του σύστημα για νεοπλασίες κάνει συχνή την εμφάνιση κάποιων μορφών καρκίνου, όπως το σάρκωμα Kaposi το λέμφωμα, τον καρκίνο του στοματοφάρυγγος, του πρωκτού και του τραχήλου της μήτρας.

Σύνδεσμοι: http://www.hivaids.gr/homepage.php http://www.hiv.gr/

http://www.lesvosnews.net/articles/news-categories/koinonia/1i-dekemvrioy-pagkosmia-imera-kata-toy-aids-enimerosi-profylaxi