Ο «άγνωστος» εθνικός μας ευεργέτης Ιωάννης Δομπόλης

ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΟΜΠΟΛΗΣ : Ο πρόβουλος της Οικονομίας που ίδρυσε το Καποδιστριακό

Γεννημένος στη Ρωσία, συνδέθηκε με στενή φιλία με τον Καποδίστρια, υπηρέτησε το νεοσύστατο ελληνικό κράτος και χρηματοδότησε το Πανεπιστήμιο της Αθήνας.

ΤΗΣ ΝΙΚΟΛ.   ΤΡΙΓΚΑ

ntriga@24media.gr

Ο «άγνωστος» εθνικός μας ευεργέτης Ιωάννης Δομπόλης ήταν αδελφικός φίλος του Καποδίστρια. Οι δύο άνδρες εργάστηκαν από κοινού για την ανόρθωση του ελληνικού κράτους. Ο Δομπόλης αγαπούσε και σεβόταν πολύ τον κυβερνήτη της χώρας, και όταν έδωσε χρήματα για να γίνει πανεπιστήμιο στην Ελλάδα, ζήτησε να πάρει το όνομα του Καποδίστρια, και όχι το δικό του. Επίσης, στη διαθήκη του έγραψε: «Οτε το 1809 εγνώρισα τον μακαρίτη κόμητα Καποδίστριαν Ιωάννην, κατόπιν Κυβερνήτην της Ελλάδος, επεσχέθημεν αλλήλοις να μεταχειρισθώμεν παν μέσον προς διάδοσιν της δημοσίας παιδεύσεως εν Ελλάδι· έκτοτε ο σταθερός σκοπός της ζωής μου υπήρξε να κατορθώσω να εκπληρώσω πρεπόντως την δοθείσαν υπόσχεσίν μου...».

Τον Ιωάννη Δομπόλη γνωρίζουν λίγοι στη χώρα μας, και όμως μας πρόσφερε πολλά. Γεννήθηκε στη Νίζνα της Ρωσίας (νυν Ουκρανίας) το 1769· Ήταν γιος του δερματέμπορου Τριαντάφυλλου Δομπόλη, με καταγωγή από την Κρεστούνιτσα (νυν Δεσποτικό) Ιωαννίνων. Τις εγκύκλιες σπουδές του τις ολοκλήρωσε στη γενέτειρα του, μαθαίνοντας, παράλληλα, γαλλικά και ρωσικά. Στη συνέχεια ασχολήθηκε με το εμπόριο και τις τραπεζικές επιχειρήσεις στην Αγία Πετρούπολη, επεκτείνοντας τη μεγάλη περιουσία που είχε αποκτήσει ο πατέρας του. Το 1809 γνώρισε τον Ιωάννη Καποδίστρια, ανώτερο διπλωματικό υπάλληλο της τσαρικής Ρωσίας, και συνδέθηκε μαζί του με στενή φιλία.

Οι δύο άνδρες έθεσαν από κοινού ως στόχο την εκπαίδευση του υπόδουλου Γένους, απαραίτητη προϋπόθεση για την πνευματική αφύπνιση και την απόκτηση της εθνικής του ανεξαρτησίας. Από το 1818 ανέλαβε ταμίας της Φιλόμουσου Εταιρείας, που είχε ιδρύσει στη Βιέννη ο Καποδίστριας το 1814, μαζί με τον μητροπολίτη Ιγνάτιο και τον Άνθιμο Γαζή, με σκοπό τη μεταλαμπάδευση του ευρωπαϊκού πολιτισμού στην Ελλάδα. Οι Αυστριακοί δεν είδαν με καλό μάτι τη δράση της, επειδή διέβλεπαν επαναστατικούς σκοπούς κάτω από τους επιφανειακούς της στόχους. Μετά την εκλογή του Ιωάννη Καποδίστρια ως κυβερνήτη του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, το 1828, ήλθε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στην Αίγινα, υπηρετώντας ως γενικός ταμίας των Οικονομικών της χώρας, θέση που διατήρησε ως τον Νοέμβριο 1829. Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα συνέβαλε στην ίδρυση Εθνικής Χρηματικής Τράπεζας στο Ναύπλιο, καταβάλλοντος 700 δίστηλα, ενώ ταυτόχρονα διατέλεσε πρόβουλος της Οικονομίας (σαν υπουργός Οικονομικών).

Ο Δομπόλης αγαπούσε και σεβόταν πολύ τον Ιωάννη Καποδίστρια και όταν έδωσε χρήματα για να γίνει πανεπιστήμιο στην Ελλάδα, ζήτησε να πάρει το όνομα του Κυβερνήτη της χώρας, και όχι το δικό του.

 

ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ

Είναι χαρακτηριστικό πως τους μισθούς που ελάμβανε από όλες τις παραπάνω θέσεις τους διέθεσε για τις ανάγκες του έθνους. Διακαής πόθος του υπήρξε η αναγέννηση της ελληνικής παιδείας, επιθυμία που ενισχύθηκε περισσότερο μετά τη γνωριμία του με τον Ιωάννη Καποδίστρια. Με τη διαθήκη του, της 4ης Φεβρουαρίου 1849. εκτός ενός ορισμένου ποσού (100.000 ρούβλια) που διέθεσε σε συγγενείς του πατέρα του στην Ήπειρο, καθώς και σε άλλους, κληροδότησε το υπόλοιπο της περιουσίας του από 815.000 χάρτινα ρούβλια ή 232.857 αργυρά στο ελληνικό Δημόσιο για την ανέγερση και τη συντήρηση στην Αθήνα Πανεπιστημίου με την επωνυμία «Καποδιστριακό». Ο Δομπόλης όρισε στη διαθήκη του να ιδρυθεί πανεπιστήμιο στα Γιάννενα, αν είναι δυνατόν, ή στην πρωτεύουσα του Ελληνικού Βασιλείου. Προσθέτει, δε, ότι πρέπει να έχει, εκτός των άλλων επιστημονικών οργάνων και εργαστηρίων, και ιδιαίτερο παρεκκλήσιο, για να εκκλησιάζονται σε αυτό οι διδάσκαλοι και οι φοιτητές.

Πιο συγκεκριμένα, το ποσό που θα κατετίθετο στη Ρωσική Αυτοκρατορική Τράπεζα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, μαζί με τους τόκους που θα προέκυπταν, από το 1906. Επειδή ήδη υπήρχε το Εθνικό Πανεπιστήμιο στην Αθήνα, συγκροτήθηκαν δύο πανεπιστήμια, το Καποδιστριακό, που θα περιλάμβανε τις θεωρητικές σχολές, και το Εθνικό, στο οποίο εντάχθηκαν οι θετικές σχολές, με κοινή διεύθυνση και κοινή γενική επωνυμία (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιον), αλλά με διαφορετική νομική προσωπικότητα. Σημαντικά ποσά διέθεσε, επίσης, για τη χορήγηση υποτροφιών σε Ηπειρώτες σπουδαστές. 

Στις 18 Νοεμβρίου 1829, ο Ιωάννης Δομπόλης, για λόγους ασθενείας, παραιτήθηκε από τη θέση του υπουργού Οικονομικών και επέτρεψε στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας, όπου ασχολήθηκε και πάλι με το εμπόριο και τιμήθηκε από τον τσάρο της Ρωσίας με τον «τίτλο ευγενείας», ο οποίος απενέμετο σε ανθρώπους διακεκριμένους για τον καλό τους χαρακτήρα και τη μεγάλη προσφορά τους. Πέθανε το 1849 στην Αγία Πετρούπολη.

Σύμφωνα με την επιθυμία του Ιωάννη Δομπόλη, μεγάλο μέρος των καταθέσεων του στη Ρωσική Αυτοκρατορική Τράπεζα αφέθηκε για τοκισμό - καταθέσεις που θα τις εισέπραττε το Ελληνικό Δημόσιο. Δυστυχώς, όμως, με την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 εξανεμίστηκαν με τον πληθωρισμό που υπέστη το ρούβλι (ρωσικό νόμισμα) και δεν περιήλθαν αυτές οι καταθέσεις στην Ελλάδα. 

ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ