Στη μνήμη των Εθνικών μας Ευεργετών

 

Ιάκωβος Τσούνης

Μέναδρος: «πόσο καλός είναι ο άνθρωπος όταν είναι άνθρωπος».

 

Στη μνήμη των Εθνικών μας Ευεργετών

 

Γράφει ο Δημήτρης Τριάντος

Μπορείτε να φανταστείτε πόσο φτωχή, σχεδόν  τριτοκοσμική θα ήταν η Αθήνα χωρίς τα έργα πολιτισμού που άφησαν πίσω τους οι Εθνικοί μας ευεργέτες : Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο,  Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων,   Παναθηναϊκό Στάδιο, Άρειος Πάγος,  (Γ. Αβέρωφ),  Αρσάκειο,  Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με δωρεά του Ι. Δαμπόλλη ( στη διαθήκη του ζήτησε να λέγεται Καποδιστριακό προς τιμήν του Κυβερνήτη αντί για Δαμπόλλειο!), το Ζάππειο Μέγαρο, η Ακαδημία Αθηνών ( το ομορφότερο Νεοκλασικό του κόσμου),  το Αστεροσκοπείο Αθηνών (από Σίνα), το μέγαρο Μελά στην πλατεία Κοτζιά, το ξενοδοχείο “Μπάγκειο” στην Ομόνοια,  το Οφθαλμιατρείο, το Μαιευτήριο Μαρίκα Ηλιάδη και το Νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού (από  Έλενα Βενιζέλου),  το εμβληματικό συγκρότημα Λυρικής Σκηνής και Εθνικής Βιβλιοθήκης από το Iδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο και η Στέγη Γραμμάτων από το Ίδρυμα Ωνάση κ.α.

Μερικοί ευεργέτες είχαν εντυπωσιακή διαδρομή. Ο Ευαγ. Ζάππας αγωνίστηκε για την υπεράσπιση του Σουλίου ως πρωτοπαλίκαρο του Μπότσαρη,   βρέθηκε στα πεδία των μαχών πλάι πλάι με Μακρυγιάννη,  Νοταρά,  Πανουργιά,  Καραϊσκάκη,  Κολοκοτρώνη,   Ανδρούτσο. Ανταμείφθηκε για τις υπηρεσίες του από τον Καποδίστρια με την παραχώρηση εθνικών γαιών και στρατιωτικό βαθμό. Ο Ζάππας, όμως, ανήσυχο πνεύμα, αποποιήθηκε την προσφορά της πατρίδας και έφυγε για την Ρουμανία.  Νοικιάζοντας  μοναστηριακά κτήματα,  εκσυγχρονίζοντας τις καλλιέργειες,  αυξάνοντας εντυπωσιακά την παραγωγή, κατασκευάζοντας υδραυλικά έργα που αναβάθμισαν ολόκληρες περιοχές,  κατάφερε μέσα σε 20 χρόνια (1830-1850) να αποκτήσει  αμύθητη περιουσία. 

 

Παράδειγμα  πολυμήχανου Έλληνα, αρματωλός του 1821 μαζί και επιχειρηματίας αλλά και οραματιστής,  οραματίστηκε την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων διοργανώντας τους Ζάππειους Αγώνες  και την πρώτη διεθνή εμπορική και γεωργική έκθεση στην Ελλάδα ξεκινώντας έτσι  την κατασκευή του Ζαππείου Μεγάρου για την επανάληψη της. Η περιουσία του ήταν τόσο μεγάλη που διεκδικήθηκε και από το Ρουμανικό δημόσιο, οι διπλωματικές σχέσεις των δύο κρατών διακόπηκαν και αποκαταστάθηκαν χρόνια αργότερα, με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου στο τέλος των Βαλκανικών Πολέμων.

Το ιστορικό Βαρβάκειο Λύκειο, και η Βαρβάκειος Αγορά της οδού Αθηνάς  οφείλουν το όνομά τους στον Ιωάννη Βαρβάκη, τον πειρατή από τα Ψαρά που έγινε εθνικός ευεργέτης. Το πραγματικό του όνομα ήταν Γιάννης  Λεοντής. Το όνομα “Βαρβάκης”  υποκοριστικό που του έδωσαν οι συγχωριανοί του από τα πολλά γεράκια με μεγάλα μαύρα μάτια, τα οποία οι Ψαριανοί αποκαλούσαν “βαρβάκια”. Έφτιαξε την μυθική του περιουσία στην Ρωσία. Κατά τη διάρκεια του καθημερινού του περιπάτου στις όχθες του Βόλγα είδε ένα χωρικό να τρώει κάτι παράξενο με μαύρο χρώμα. Ρώτησε και έμαθε ότι ήταν αυγά, το δοκίμασε και έμεινε έκπληκτος από τη γεύση του, οι ψαράδες του είπαν ότι  τρώγεται νωπό και  ότι στην Περσία σκάβουν σπηλιές, με σταθερή θερμοκρασία κάθε εποχή για την συντήρηση του. Ο Βαρβάκης ζήτησε να σκάψουν σπηλιές και από αυτές πήρε το όνομα,  «χαβιάρα»  σημαίνει σπηλιά.  Η μεγάλη καινοτομία του ήταν ότι κατάφερε να κάνει το χαβιάρι εμπορεύσιμο. Για να διατηρηθεί αναλλοίωτο χρησιμοποίησε ειδικό αλάτι για να μεγαλώνουν και να συντηρούνται τα αυγά καλύτερα και για την μετακίνηση του προϊόντος ξύλο φλαμουριάς  όπου παρέμενε σαν να ήταν σε ψυγείο.

Η Μεγάλη Αικατερίνη ενθουσιάστηκε και με Αυτοκρατορικό διάταγμα ο Βαρβάκης απέκτησε ισόβια την αποκλειστική εκμετάλλευση του χαβιαριού στην Κασπία. Κράτησε το αποκλειστικό προνόμιο της εκμετάλλευσης αλλά όχι και το μονοπώλιο της εμπορίας του. Δημιούργησε με  τους κατοίκους της περιοχής μία συνεταιριστική επιχείρηση, για να  μοιράζονται τα κέρδη. Με την σπάνια γενναιοδωρία του Βαρβάκη,  η ζωή τους άλλαξε ριζικά, σε μια περίοδο που στη Ρωσία υπήρχαν ακόμη σκλάβοι και εργάτες με μηδενική αμοιβή.  Εκτός από την Μεγάλη Αικατερίνη έστειλε χαβιάρι και στις βασιλικές αυλές της Ευρώπης και κατάφερε  οι αριστοκράτες της εποχής να το εντάξουν στη διατροφή τους και  έτσι έγινε γρήγορα ακριβό και εκλεκτό προϊόν. Ο πλούτος του απέκτησε μυθικές διαστάσεις που τον μοιράστηκε σε  φιλανθρωπίες ενώ ενίσχυσε και τον αγώνα της ανεξαρτησίας.

 

 

Με μια δωρεά, του ευεργέτη Γ. Αβέρωφ (8 εκατομμύρια) η φτωχή Ελλάδα, που πριν λίγα χρόνια είχε χρεοκοπήσει,  απέκτησε το πιο σύγχρονο πλοίο της ανατολικής Μεσογείου, το θωρηκτό «Αβέρωφ». Στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο νίκησε ουσιαστικά μόνο του σε δύο ναυμαχίες (Έλλης και Λήμνου) που ήταν οι πρώτες γενικευμένες αντιπαραθέσεις  ελληνικού και τουρκικού στόλου από τα χρόνια της Επανάστασης του 21.  Επικεφαλής του στόλου μας απελευθέρωσε Λέσβο, Λήμνο, Ικαρία, Αϊ-Στράτη, Θάσο ακόμα και το Άγιο Όρος.  Με το ατσάλινο θηρίο, η Ελλάδα διπλασίασε την έκταση της και μετέτρεψε  το Αιγαίο σε ελληνική θάλασσα, την γαλάζια πατρίδα μας, η πιο επιτυχημένη επένδυση στην ιστορία της!

Πριν λίγες μέρες έφυγε από την ζωή ένας άλλος  συνεχιστής της παράδοσης των ευεργετών, ο  εφοπλιστής Ιάκωβος Τσούνης που ήταν το 13ο παιδί της οικογενείας δασάρχη Πατρών,  απόγονος των πολεμιστών του 1821, Λονταίων και Πετμεζαίων. Σε ηλικία 16 ετών το 1940 βρέθηκε στην πρώτη γραμμή στα βουνά της Αλβανίας πολεμώντας τους Ιταλούς εισβολείς. Έφυγε  έφηβος 70 κιλών και γύρισε  σκελετός 29 κιλών που όλοι νόμιζαν ότι θα πεθάνει. Αναγνωρίστηκε ως ο νεότερος παλαίμαχος του αντιναζιστικού πολέμου. «Πιο σπουδαίος για μένα, όχι  εκείνος που έχει λεφτά και τιμητικές διακρίσεις, αλλά αυτός που πραγματικά αγαπάει την πατρίδα του, ο πατριώτης».  Πάνω από 23 εκατομμύρια ευρώ  δώρισε στις Ένοπλες Δυνάμεις. «Ο πατέρας  μου έλεγε, να μην ξεχάσεις την προέλευσή σου, να μάθεις να ντρέπεσαι και να θυμάσαι ότι τα λεφτά που έχεις δεν είναι δικά σου».

Αιωνία τους η Μνήμη.

Facebook/Δημήτρης Τριάντος