Το κυπριακό σε κρίσιμη καμπή

Νίκος Αναστασιάδης - Μουσταφά Ακιντζί - συνάντηση - θεατρική παράσταση

Υπαρξιακή η κρίση της Κύπρου

 

 Ποιος αιθεροβάμων μπορεί να πιστέψει πως η λύση του Κυπριακού 

θα προέλθει από τον καλοπροαίρετο, όπως πολλοί πιστεύουν, Μουσταφά Ακιντζί;

 

Του ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗ 

Καθηγητή Διεθνούς Πολιτικής, 

Κοσμήτορα της Σχολής Διεθνών Σπουδών, Επικοινωνίας και Πολιτισμού Παντείου Πανεπιστημίου

Η σοβαρή κυπριακή κρίση δεν είναι πλέον ούτε δημοσιονομική ούτε κρίση του τραπεζικού συστήματος όσο υπαρξιακή, με την έννοια του κράτους που απειλείται από την ίδια την ηγετική του ομάδα να οδηγηθεί σε αυτοδιάλυση, χωρίς κανείς να είναι σε θέση να προβλέψει το διάδοχο σχήμα και κατά πόσο αυτό, που θα ονομάζεται κράτος διαδεχόμενο την Κυπριακή Δημοκρατία, θα είναι σε θέση να εξασφαλίσει την ασφάλεια, τη ζωή, την πρόοδο και την ευημερία των πολιτών του. 

Το θέμα της ασφάλειας τίθεται κυρίως για τους Έλληνες της Κύπρου, που αποτελούν μέχρι τούδε τη μεγάλη πλειοψηφία του συνόλου της Μεγαλονήσου, διότι το μέγα ζήτημα που τίθεται εν όψει της διαδικασίας εξεύρεσης λύσης για το Κυπριακό Πρόβλημα είναι ποιος θα ελέγχει το αυριανό κράτος της Κύπρου.

Το κράτος της Ζυρίχης, δηλαδή η Κυπριακή Δημοκρατία, επεβίωσε κρίσεων που επισώρευσε ο σχεδιασμός της Άγκυρας για διχοτόμηση της Κύπρου. Η Κυπριακή Δημοκρατία άντεξε τη μεγάλη κρίση του 1964, όπου η Τουρκία επεχείρησε να εισβάλει και να καταλάβει, όπως έγινε αργότερα, το βόρειο τμήμα της Κύπρου. Παρά ταύτα, βομβάρδισε ανεμπόδιστα περιοχές αμάχων στην Τυλληρία της Πάφου. Το 1967 επεχείρησε το ίδιο και δεν το πραγματοποίησε διότι η χούντα των συνταγματαρχών απέσυρε την ελληνική μεραρχία από την Κύπρο, υποκύπτοντας στο τελεσίγραφο της Άγκυρας, ενώ το 1974 εισέβαλε στην Κύπρο και κατάφερε να καταλάβει το βόρειο τμήμα της Μεγαλονήσου ακριβώς γιατί εκείνοι που ορίστηκαν να την υπερασπιστούν, προδόθηκαν από φίλιες δυνάμεις.

Αυτή η Τουρκία, η οποία εδώ και 41 χρόνια κατέχει παρανόμως, βαναύσως και καταπατώντας κάθε κανόνα διεθνούς δικαίου τη βόρεια περιοχή της Κύπρου, θα είναι ο εν τοις πράγμασι εγγυητής και κηδεμόνας του νέου κράτους, το οποίο θα γεννηθεί τη βουλήσει και τη συνεργεία του διεθνούς παράγοντα, όπως γεννήθηκε το κράτος της Βοσνίας, που βρίσκεται σήμερα σε πλήρη αποσύνθεση και εγκαταλελειμμένο, και το Ιράκ, το οποίο είναι διαλυμένο και βρίσκεται σε διαρκή εμφύλιο μετά την πτώση του Σαντάμ Χουσεΐν. Θα έρθει λοιπόν η διεθνής κοινότητα, δηλαδή οι Άγγλοι, οι Αμερικανοί, συνεργούντων διαφόρων Σκανδιναβών, που διεξάγουν πειράματα ειρηνικής συμβίωσης ανά τον κόσμο, να μας ιδρύσουν και να μας αφήσουν μόνους με την Τουρκία να μας «προστατεύει» και να μας ελέγχει.

Διότι ποιος αιθεροβάμων μπορεί να πιστέψει πως η λύση του Κυπριακού θα προέλθει από τον καλοπροαίρετο, όπως πολλοί πιστεύουν, Μουσταφά Ακιντζί; Δυσκολευόμαστε να πιστέψουμε φυσικά πως η Άγκυρα, που από το 1956 επισήμως και εμπράκτως σχεδιάζει πώς θα ελέγχει στρατηγικά το νησί, θα άφηνε την επίλυση του Κυπριακού και τη μετά την ίδρυση εποχή στους Κυπρίους Ακιντζί και Αναστασιάδη, ώστε να διαχειριστούν, ελευθέρα τη βουλήσει και για το καλό της Κύπρου, τις υποθέσεις του νεοσύστατου πλέον κυπριακού κράτους, της Κυπριακής Ομοσπονδίας;

Δεν θα εξετάσουμε τις δυσλειτουργίες ενός ομοσπονδιακού συστήματος, που δεν θα έχει σε κανένα επίπεδο του συστήματος, ιδιαίτερα όμως στην ομοσπονδιακή δομή, προβλέψει και προνοήσει τη λειτουργία μιας πλειοψηφίας του λαού. Ενός συστήματος που θα μπορεί να εκλέγει κοινά όργανα τα οποία να αποφασίζουν επί τη βάση της αρχής της πλειοψηφίας, είτε αυτή είναι Βουλή είτε αυτή είναι κυβέρνηση, όπως συμβαίνει σε όλα τα κράτη του κόσμου, πλην της Βορείου Κορέας. Εξετάζουμε μόνο τον ρόλο της Άγκυρας.

Η Άγκυρα, όπως ήδη αναφέρθηκε, σχεδίασε από τη δεκαετία του 1950 τη διχοτόμηση και τον έλεγχο της Κύπρου. Το σχέδιο Νιχάτ Ερίμ υπάρχει δημοσιευμένο και υπογραμμίζει τη σημασία της Κύπρου για την Άγκυρα, όπου η γεωπολιτική υπεραξία και η στρατηγική σημασία της Κύπρου θεωρείται ως αδιαπραγμάτευτο πλεονέκτημα, του οποίου η Άγκυρα δεν παραιτείται, θεωρώντας την Κύπρο προέκταση της δικής της επικράτειας. Χαρακτηριστικά υπογραμμίζει ως προς τη θέση της ελληνικής πλειοψηφίας στην Κύπρο πως πρόκειται περί μειονότητας ενταγμένης στη μεγάλη πλειοψηφία της τουρκικής ενδοχώρας! Αυτός ο σχεδιασμός όχι μόνο δεν άλλαξε αλλά και εντείνεται εσχάτως, δεδομένων των ηγεμονικών βλέψεων της Άγκυρας στη Μέση Ανατολή και στη Μεσόγειο.

Η Τουρκία ανέλαβε ήδη δράση στρατιωτική εναντίον των Κούρδων στη Συρία και στο Βόρειο Ιράκ, όχι για να αντιμετωπίσει δήθεν τρομοκρατικές επιθέσεις που δεν λαμβάνουν χώρα εδώ και δύο χρόνια μετά την εκεχειρία του 2013, αλλά για να ελέγξει τον χώρο της Συρίας στα σύνορά της, προετοιμάζοντας το έδαφος για μια σταδιακή επικυριαρχία στον συριακό και ιρακινό χώρο. Το ενδιαφέρον εν προκειμένω συνίσταται στο ότι η Άγκυρα αναπτύσσει πολεμικές ενέργειες προκειμένου να ικανοποιήσει εσωτερικές πολιτικές ανάγκες του σουλτανάτου Ερντογάν. Συνέλαβε μέσα σε μια εβδομάδα, χωρίς εισαγγελικές παραγγελίες και χωρίς τεκμηριωμένες κατηγορίες, 6.000 τούρκους πολίτες, ενώ οι ΗΠΑ και οι λοιποί σύμμαχοι εγκατέλειψαν τους Κούρδους, οι οποίοι έδωσαν ηρωικές και νικηφόρες μάχες στο Κομπάνι και αλλού για να υπερασπιστούν τα δυτικά συμφέροντα έναντι των τρομοκρατών του ISIS. Οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν τους αξιόπιστους, ηρωικούς συμμάχους τους προκειμένου να ικανοποιήσουν τις επεκτατικές απαιτήσεις της Άγκυρας, η οποία, όπως σημειώνει ευστόχως και η γερμανική εφημερίδα «Die Zeit», κοροϊδεύει τη διεθνή κοινότητα, πλήττοντας θεατρινίστικα και ανώδυνα στόχους των ISIS, ενώ στην πραγματικότητα στρέφει όλη της την πολεμική βαναυσότητα εναντίον των ανυπεράσπιστων Κούρδων της Συρίας και του Ιράκ.

Το ερώτημα που τίθεται για εμάς είναι εάν η Τουρκία θα μας αφήσει ελεύθερους και ωραίους να κάνουμε τη δική μας ανεξάρτητη πολιτική και να οικοδομήσουμε ένα νέο ομοσπονδιακό και δημοκρατικό κράτος στη Μεσόγειο χωρίς τη χειραγώγησή της. Τι θα την κάνει να εγκαταλείψει τους ιστορικούς και γεωπολιτικούς σχεδιασμούς της για έλεγχο της Κύπρου; Ποιο θα είναι το αντίτιμο; Μήπως θα την επηρεάσει ή θα την υποχρεώσει σε συμμόρφωση ο διεθνής παράγοντας; Αυτοί που σήμερα εγκαταλείπουν τους συμμάχους τους και της δίνουν το «πράσινο φως» για να τους πλήξει πολεμικά; Πότε οι ΗΠΑ, και η Δύση ευρύτερα, τις τελευταίες δεκαετίες τράβηξαν το αυτί της Άγκυρας στις τόσες θηριωδίες που διαπράττει εις βάρος του ίδιου του λαού της; Πότε της υπέδειξαν να συμμορφωθεί στο διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας έναντι της Αθήνας στο Αιγαίο; Αντιθέτως, είναι το χαϊδεμένο παιδί της Δύσης, που εσχάτως δείχνουν να τη φοβούνται κιόλας. Αφήνουμε το γεγονός πως η Άγκυρα έχει σπαταλήσει τεράστια ποσά (250 εκ. τα τελευταία δύο χρόνια) για να χρηματοδοτεί μέσω των λόμπι τη φιλοτουρκική πολιτική των ΗΠΑ.

Εμείς θα διαλύσουμε την Κυπριακή Δημοκρατία για να φτιάξουμε ένα κράτος που η επιβίωσή του θα κρίνεται από τις καλές διαθέσεις και ορέξεις της Άγκυρας. Ας μην ξεχνάμε πως γύρω μας στη Μέση Ανατολή ισχυρά κράτη διαλύονται και οι λαοί τους μετατρέπονται σε περιπλανώμενους εξαθλιωμένους Ιουδαίους στον κόσμο (βλ. Συρία, Λιβύη, Ιράκ, Αφγανιστάν). Η Κύπρος επιβιώνει γιατί έχει την Κυπριακή Δημοκρατία. Εάν αφήσουμε να μας φτιάξουν ένα νέο κράτος, που δεν θα είναι αυτό που έχουμε σήμερα, την επομένη θα είμαστε μόνοι στο έλεος των διαθέσεων της Άγκυρας. Ας μην έχουμε την ψευδαίσθηση ότι η Ευρώπη θα μας προστατεύσει. Η Ευρώπη δεν μπορεί να προστατεύσει κανέναν. Τα ευρωπαϊκά κράτη είναι κράτη-έθνη, με τα συμφέροντά τους, τις συμμαχίες τους και τις οικονομικές τους προσδοκίες και δεν πρόκειται να προστρέξουν για να σώσουν την Κύπρο στην πορεία διάλυσης ενός κρατικού πειράματος, που θα φτιάξουν οι άλλοι για μας, χωρίς να λάβουν υπόψη τους τη δική μας ιστορία, τον πολιτισμό και τα συμφέροντά μας.

Ας μην ξεχνάμε πως τα κράτη δεν δημιουργούνται ως τεχνητά κατασκευάσματα. Είναι προϊόντα πολιτισμού και εσωτερικής σύγκλισης συμφερόντων των λαών, που πρέπει να έχουν τη θέληση και τη νομιμοποίηση της υπεράσπισης της κρατικής τους οντότητας. Αυτός ο πολιτισμός και η θέληση επιβίωσης του κράτους της Κύπρου καλλιεργήθηκε και εμπεδώθηκε τα τελευταία 50 και πλέον χρόνια με την Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία αποτελεί μια ασπίδα υπεράσπισης της Κύπρου ως κοινωνίας, ως πολιτισμού και ως πολιτικής.

Άντεξε αυτό το κράτος σε όλες τις συνταγματικές και πολιτειακές ανωμαλίες, τις διεθνείς κρίσεις και τα πλήγματα που δέχθηκε. Η Κύπρος στάθηκε όρθια. Δεν επιτρέπεται να διαλύσεις ένα κράτος χωρίς να είσαι βέβαιος ότι αυτό που έρχεται είναι καλύτερο από αυτό που αφήνεις πίσω σου. Θα πρόκειται για ένα λάθος που δεν θα μπορέσει ποτέ να διορθωθεί. Ας μη λησμονούμε, τέλος, πως οι άνθρωποι και οι ηγεσίες φεύγουν. Τα λάθη τους όμως μένουν και τα πληρώνουν οι επόμενες γενιές. 

Παράδοση περιουσιών και εδάφους «ψήνουν» στο Κυπριακό

Γράφει ο Κωνσταντίνος Τσάκαλος

Σε αγώνα δρόμου, προκειμένου να διαμορφώσουν έστω και τεχνητό πεδίο συγκλίσεων πριν από τη μετάβαση του κύπριου Πρόεδρου Ν. Αναστασιάδη και του κατοχικού ηγέτη Μ. Ακιντζί στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο, έχουν επιδοθεί οι διεθνείς μεσολαβητές, αλλά το περιουσιακό αναδεικνύεται σε μεγάλο εμπόδιο για την επίτευξη προόδου. Το περιουσιακό αποτελεί το σημαντικότερο, αν όχι το μοναδικό κίνητρο για τους Ελληνοκύπριους ώστε να αποδεχτούν μια λύση η οποία εκ των πραγμάτων θα είναι αρνητική και θα εμπεριέχει σειρά επώδυνων συμβιβασμών για την ελληνοκυπριακή πλευρά.

Όμως, οι τελικές ρυθμίσεις για το Κυπριακό είναι αλληλένδετες με τις ρυθμίσεις για το εδαφικό, που τελικά αποτελούν το κρίσιμο στοιχείο για τη σύνθεση της οριστικής και ολοκληρωμένης μορφής της λύσης του Κυπριακού.

Προς το παρόν η Λευκωσία δείχνει να έχει εγκλωβισθεί σε μια διαδικασία όπου μόνο προσφέρει, χωρίς να έχει ξεκαθαριστεί τι θα κερδίσει ως αντάλλαγμα για τις υποχωρήσεις που θεωρείται ότι θα γίνουν εκ προοιμίου στα ζητήματα διακυβέρνησης και ρυθμίσεων που ενισχύουν τη διζωνικότητα, δημιουργώντας ένα μοντέλο κυρίως συνομοσπονδιακό.

Στις 26 Αύγουστου, οι διαπραγματευτές των δύο κοινοτήτων θα συναντηθούν προκειμένου να προετοιμάσουν τη συνάντηση Αναστασιάδη - Ακιντζί την Τρίτη 1η Σεπτεμβρίου, ενώ σύμφωνα με τις μέχρι τώρα πληροφορίες θα υπάρξει μια ακόμη συνάντηση των δύο ηγετών πριν από τη μετάβασή τους στη Νέα Υόρκη.

Είναι όμως απολύτως λανθασμένη η παραχώρηση της Λευκωσίας να αποδέχεται ό,τι αφορά το εδαφικό, αφού στην παρούσα φάση θα συζητηθούν μόνο κριτήρια, παραπέμποντας τους χάρτες και τα ποσοστά εδαφών για το τέλος της διαδικασίας.

Τότε όμως θα είναι πολύ αργά, καθώς θα έχει οριστικοποιηθεί το γενικό πλαίσιο λύσης του Κυπριακού και θα έχει αποκτήσει για μια ακόμη φορά διαπραγματευτικό κεκτημένο η τουρκική πλευρά.

Ο Έσπεν Μπαρθ Άιντα, στο πλαίσιο της υπερπροσπάθειας για να εμφανίσει πρόοδο, μετέβη στην Άγκυρα για συνομιλίες, δηλώνοντας μάλιστα απόλυτα ικανοποιημένος από τις επαφές του με τούρκους αξιωματούχους.

Βεβαίως, το γεγονός ότι η Τουρκία βρίσκεται σε μια μακρά προεκλογική περίοδο προσφέρει το άλλοθι στην τουρκική πλευρά να δηλώνει… πρόθυμη για λύση του Κυπριακού χωρίς να δεσμεύεται ουσιαστικά στα μείζονα ζητήματα.

Ο πυρήνας της διαφοράς στο περιουσιακό είναι εάν θα δοθεί προτεραιότητα στα δικαιώματα του νόμιμου ιδιοκτήτη, όπως ζητά και επιμένει η ελληνοκυπριακή πλευρά, ή του σημερινού χρήστη, καθώς και τα κριτήρια (επενδύσεις που έχουν γίνει στο ακίνητο, πού βρίσκεται το ακίνητο, δυνατότητα αποζημίωσης, ανταλλαγής περιουσίας κ.λπ.) τα οποία επηρεάζουν και το εδαφικό και το θέμα των εποίκων. Μεγάλο μέρος των ελληνοκυπριακών περιουσιών που βρίσκονται στο επίκεντρο της διαπραγμάτευσης έχουν καταπατηθεί ή έχουν παραχωρηθεί παράνομα από το καθεστώς σε εποίκους από την Τουρκία. Στις περιπτώσεις αυτές δεν θα είναι εύκολο για τη Λευκωσία να αποδεχθεί είτε την ανταλλαγή περιουσίας είτε την αποζημίωση, καθώς θα αποτελούσε την πιο ακραία μορφή αποδοχής και νομιμοποίησης των τετελεσμένων της εισβολής και κατοχής.

Οι δύο πλευρές όμως διαφωνούν και για το εύρος των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής Περιουσιών που θα συσταθεί για να επιλύει τα προβλήματα που θα ανακύπτουν και θα έχει τον ίδιο αριθμό μελών και από τις δύο κοινότητες, σε μια ακραία εφαρμογή της λογικής της πολιτικής ισότητας, που η τουρκική πλευρά επιδιώκει να μετατρέψει σε αριθμητική ισότητα σε όλα τα επίπεδα.

Ο νόμιμος ιδιοκτήτης θεωρείται, εν πολλοίς, συνιδιοκτήτης με τον νυν χρήστη και τη «διαφορά» αυτή θα καλείται να λύσει η Επιτροπή. Μια διαδικασία που, εφόσον υιοθετηθεί, θα αλλοιώσει την όποια συμφωνία λύσης του Κυπριακού, καθώς η λύση θα καλύπτει μόνο τις «καθαρές» περιπτώσεις του περιουσιακού, όπου θα είναι δυνατή η επιστροφή, η ανταλλαγή ή η αποζημίωση. Σε κάθε άλλη περίπτωση που ο έποικος, ο καταπατητής, ο σφετεριστής ή ο νυν χρήστης έχουν κάνει οποιαδήποτε «επένδυση» στο ακίνητο, οι περιπτώσεις θα παραπέμπονται στην… Επιτροπή.

Πρόκειται περί πρωτοφανούς προσπάθειας εξαπάτησης των Ελληνοκυπρίων, καθώς πρακτικά θα κληθούν να συναινέσουν σε μια κακή λύση και το θέμα των περιουσιών τους θα λύνεται στη διάρκεια των ετών από μια Επιτροπή όπου η πλειοψηφία (Ελληνοκύπριοι) θα έχει ίσα δικαιώματα με τη μειοψηφία (Τουρκοκύπριοι).

Στο εσωτερικό μέτωπο όμως, ένα ακόμη ζήτημα, εκείνο των εγγυήσεων, έχει προκαλέσει αντιπαράθεση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων στη Λευκωσία. Η συζήτηση για το ενδεχόμενο αντικατάστασης του πλαισίου των αναχρονιστικών εγγυήσεων με ένα σύστημα ευρωατλαντικής εγγύησης της ασφάλειας της Κύπρου προκαλεί την ιδεοληπτική αντίδραση του ΑΚΕΛ, που συνεχίζει να θεωρεί την ΕΕ και το ΝΑΤΟ ως «ιμπεριαλιστικούς - καπιταλιστικούς εχθρούς».

Είναι όμως προφανές ότι μόνο μια ισχυρή εγγύηση από ΕΕ και ΝΑΤΟ μπορεί να καταστήσει αχρείαστο τα σύστημα εγγυήσεων και να καταρρίψει έτσι ένα από τα βασικά επιχειρήματα της τουρκικής πλευράς.

Μέσα σε αυτό το βαρύ κλίμα, το ενδιαφέρον στρέφεται στη Νέα Υόρκη, όπου παρά τις διαβεβαιώσεις κυβερνητικών αξιωματούχων της Λευκωσίας ότι δεν θα υπάρξει επίσημη τριμερής συνάντηση με τον ΓΓ του ΟΗΕ, θεωρείται δεδομένο ότι θα επιδιωχθεί από τον ΟΗΕ αλλά και τους Αμερικανούς να υπάρξουν έστω και άτυπες συναντήσεις που θα «κατοχυρώσουν» την υποτιθέμενη πρόοδο, ώστε να δημιουργηθεί το έδαφος για εντατικοποίηση των συνομιλιών και επίτευξη συμφωνίας μέχρι το τέλος του 2015.

Κωνσταντίνος Τσάκαλος 

"ΤΟ ΠΑΡΟΝ"