ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ & ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ
μέσα στον χρόνο
Παρελθοντολογίες
Tου Νίκου Αμμανίτη
Διαχρονική
είναι η ανθρώπινη τάση να θέλει να αναβιώσει συμβάντα από το παρελθόν.
Είτε από χόμπι, διαβάζοντας δημοσιεύματα για γεγονότα που «κάποτε»
συνέβησαν, είτε συλλέγοντας παλιές κιτρινισμένες εφημερίδες -σωστά
ράκη-, είτε αναζητώντας στα παλιατζίδικα φωτογραφίες και καρτ ποστάλ με
χαρακτηριστικά οικοδομήματα που κατασπάραξε η μπουλντόζα, είτε
κυνηγώντας με το κανοκιάλι άχρηστα αντικείμενα που χαρακτήριζαν την
εκάστοτε εποχή. Τα κοιτάζεις και καθώς «χάνεσαι» μέσα σε όλες
αυτές τις «παλιατζούρες», ένα γλυκό νοσταλγικό χαμόγελο διαγράφεται στα
χείλη σου, ενώ κάποιος κακός δαίμονας σου ψιθυρίζει στο «καλό σου το
αυτί»: «Αυτά είναι τα νιάτα σου, ηλίθιε!»
Με δεδομένο πως τα «παρελθόντα» διατηρούν έναν ευρύ κύκλο πιστών, τα κανάλια με ειδικές τηλεοπτικές εκπομπές ντοκιμαντέρ, όπως και πολλές εφημερίδες ή σχετικά περιοδικά, ανασύρουν από τη λήθη γεγονότα που σημάδεψαν την επικαιρότητα, για να ικανοποιήσουν το ενδιαφέρον του κοινού προς το παρελθόν. Κρίνοντας αντικειμενικά, η παρελθοντολογία αποτελεί μια πάρα πολύ μεγάλη κοινωνική προσφορά, αφού οι μεν νεότεροι μαθαίνουν κομμάτια της ιστορίας μας για την εποχή την οποία ελάχιστα γνωρίζουν, οι δε παλαιότεροι, νοσταλγώντας τα χρόνια που δένανε τα σκυλιά με τα λουκάνικα -χρόνια που εκτρέφουν στη μνήμη με παχυλές μερίδες φαντασίας-, με συγκίνηση βλέπουν και θυμούνται μέρες που ίσως έζησαν, υπενθυμίζοντάς τους ενδεχομένως και δικές τους προσωπικές ιστορίες, συνομήλικες με την ιστορούμενη εποχή.
Έτσι, ο παππούς, βλέποντας τον μακαρίτη Θοδωράκη Πάγκαλο και τους άλλους τους αείμνηστους, όπως -ας πούμε- τους Κονδύλη, Βενιζέλο, Τσαλδάρη, Βασιλιά και Μεταξά, με τα υψηλά σαν βαπορίσια φουγάρα καπέλα και τις «βελάδες», ανακαλεί και φέρνει μπροστά του τον νεαρούλη τότε εαυτό του και θυμάται το κορακίσιο κατάμαυρο μαλλί του με τις «σκάλες», που πολλοί το λιμπίζονταν, πάντα καλοχτενισμένο και πάντα παστωμένο με μπριγιαντίνη Piver ή με μπριγιόλ, που το έκαναν να λάμπει σαν καθρέφτης. Φυσικά, δεν θα ήταν ανδροπρεπές εάν του τραγουδούσαν πως έχει «μάγουλο βερίκοκο ρίκο, ρίκο, ρίκοκο…». Γι' αυτό, με όλη την αντρίκια σοβαρότητα, για την οποία διεκρίνετο, παρέδιδε καθημερινά το μάγουλο αυτό στη φροντίδα του μπαρμπέρη, να του τραβήξει τις «κόντρες» του και να το μοσχομυρίσει με κολόνια «φουζέρ». Τον περίμενε ο κουρέας του, ο Λουκάς Ζήλιας, στην οδό Εδουάρδου Λω και του έκανε από την ξούρα ένα μάγουλο «γιαούρτι», που το μοστράριζε στου «Ντορέ» και στου «Γιαννάκη», όπου σύχναζαν οι θεϊκές μανταμίτσες με τις καπελαδούρες και τους ασφυκτικούς κορσέδες, όπου έπαιρνε και εκείνος το μεσημεριανό απεριτίφ του…
Περιγράφει ο παρουσιαστής της ρετρό τηλεοπτικής εκπομπής, με ένα διάχυτα ειρωνικό σπικάζ, τα «Ευζωνάκια», που από το «έμπεδον» τους στη Βασιλίσσης Σοφίας (όπου σήμερα το «Χίλτον»), με έφιππο επικεφαλής τον διοικητή τους Στρατηγό Πλαστήρα, ξεκίνησαν με «εφ' όπλου λόγχη» και πάνε να καταλάβουν το ταχυδρομείο και να… ανατρέψουν την κυβέρνηση.
Όμως ο παππούς, παρακολουθώντας τώρα τις σκηνές στην TV, θυμάται πως, καθισμένος τότε στη «ρεμούλκα» του πράσινου τραμ 3/7 Πατήσια - Αμπελόκηποι, διασταυρώθηκε μαζί τους στην πλατεία Ρηγίλλης. Παράλληλα θυμήθηκε όμως ότι εκείνη την ημέρα βγήκε πρώτο ραντεβού με τη δεσποινίδα Αριστέα, μια πολύ ηθική και συμπαθητική κοπέλα που διάβαζε ρομαντικούς ποιητές και που έφτιαχνε ωραία γιαπράκια. Δεν είναι καινούρια η τάση των ΜΜΕ αναζητώντας ύλη να στρέφουν το βλέμμα και να κοιτάνε προς τα πίσω.
Την εποχή της παντοδυναμίας του Τύπου, τότε που ούτε τηλεόραση υπήρχε ούτε διαδεδομένο ήταν το ραδιόφωνο, τότε που η εφημερίδα ήταν ο… «άρτος ο επιούσιος» του κοσμάκη, με πρωινές, απογευματινές και έκτακτες εκδόσεις, όλες οι εφημερίδες διέθεταν στη δεύτερη σελίδα, μαζί με τα κοινωνικά και τα θεάματα, ένα μονόστηλο με τίτλο «Προ τριακονταετίας», όπου με λίγα λόγια εξιστορούσαν τα 2-3 σοβαρά γεγονότα που ανατάραξαν την επικαιρότητα εκείνων των χρόνων. Και τότε που ο χρόνος δεν έτρεχε με τη σημερινή ιλιγγιώδη ταχύτητα, τα 30 περασμένα χρόνια αντιστοιχούσαν περίπου στην πρώτη μέρα της Γης.
Κλείνοντας, πρέπει να συγχαρούμε την ΕΡΤ για τις πάρα πολλές αξιολογότατες σχετικές παραγωγές της που πλουτίζουν το Αρχείο της. Με πληθώρα θεμάτων βασισμένων στο παρελθόν, τα οποία συνεχώς πλουτίζει και προβάλλει σε δόσεις σωστά ζυγισμένες, για να σπάνε τα νεύρα των ιθυνόντων των ιδιωτικών καναλιών. Ας μας επιτραπεί να αναφέρομε ενδεικτικά, τη «Μηχανή του χρόνου», το «Παρασκήνιο» της Cinetic, το «Μονόγραμμα» των Σγουράκηδων ή τις συνεντεύξεις του Πετρίτση, το ζωντανό «Ιστορείν και εξιστορείν» του Γιάννη Τζαννετάκου και όσες άλλες, που δυστυχώς αυτήν τη στιγμή δεν θυμάμαι για να τις κατονομάσω.
Και το κυριότερο, πηγαίνοντας κόντρα στα διάφορα «νεφελώματα» που δεν σκαμπάζουν από τέτοια, η ΕΡΤ προσέφερε στον ελληνικό λαό ένα υψίστης αξίας οπτικό έργο.
Στη δεκαετία του 1990 κυκλοφόρησε μέσω του περιοδικού της «Ραδιοτηλεόραση» δεκαοκτώ (18) ημίωρα dvd, με τίτλο «Πανόραμα του αιώνα», που κάλυπταν με κινηματογραφημένα επίκαιρα την περίοδο από της ανακαλύψεως του κινηματογράφου, περί τα τέλη του 1890, μέχρι την 28η Οκτωβρίου του 1940, με τα γεγονότα της ιστορικά ανεπανάληπτης εκείνης ημέρας. Πρόκειται για ένα έργο-θησαυρό.
Με δεδομένο πως τα «παρελθόντα» διατηρούν έναν ευρύ κύκλο πιστών, τα κανάλια με ειδικές τηλεοπτικές εκπομπές ντοκιμαντέρ, όπως και πολλές εφημερίδες ή σχετικά περιοδικά, ανασύρουν από τη λήθη γεγονότα που σημάδεψαν την επικαιρότητα, για να ικανοποιήσουν το ενδιαφέρον του κοινού προς το παρελθόν. Κρίνοντας αντικειμενικά, η παρελθοντολογία αποτελεί μια πάρα πολύ μεγάλη κοινωνική προσφορά, αφού οι μεν νεότεροι μαθαίνουν κομμάτια της ιστορίας μας για την εποχή την οποία ελάχιστα γνωρίζουν, οι δε παλαιότεροι, νοσταλγώντας τα χρόνια που δένανε τα σκυλιά με τα λουκάνικα -χρόνια που εκτρέφουν στη μνήμη με παχυλές μερίδες φαντασίας-, με συγκίνηση βλέπουν και θυμούνται μέρες που ίσως έζησαν, υπενθυμίζοντάς τους ενδεχομένως και δικές τους προσωπικές ιστορίες, συνομήλικες με την ιστορούμενη εποχή.
Έτσι, ο παππούς, βλέποντας τον μακαρίτη Θοδωράκη Πάγκαλο και τους άλλους τους αείμνηστους, όπως -ας πούμε- τους Κονδύλη, Βενιζέλο, Τσαλδάρη, Βασιλιά και Μεταξά, με τα υψηλά σαν βαπορίσια φουγάρα καπέλα και τις «βελάδες», ανακαλεί και φέρνει μπροστά του τον νεαρούλη τότε εαυτό του και θυμάται το κορακίσιο κατάμαυρο μαλλί του με τις «σκάλες», που πολλοί το λιμπίζονταν, πάντα καλοχτενισμένο και πάντα παστωμένο με μπριγιαντίνη Piver ή με μπριγιόλ, που το έκαναν να λάμπει σαν καθρέφτης. Φυσικά, δεν θα ήταν ανδροπρεπές εάν του τραγουδούσαν πως έχει «μάγουλο βερίκοκο ρίκο, ρίκο, ρίκοκο…». Γι' αυτό, με όλη την αντρίκια σοβαρότητα, για την οποία διεκρίνετο, παρέδιδε καθημερινά το μάγουλο αυτό στη φροντίδα του μπαρμπέρη, να του τραβήξει τις «κόντρες» του και να το μοσχομυρίσει με κολόνια «φουζέρ». Τον περίμενε ο κουρέας του, ο Λουκάς Ζήλιας, στην οδό Εδουάρδου Λω και του έκανε από την ξούρα ένα μάγουλο «γιαούρτι», που το μοστράριζε στου «Ντορέ» και στου «Γιαννάκη», όπου σύχναζαν οι θεϊκές μανταμίτσες με τις καπελαδούρες και τους ασφυκτικούς κορσέδες, όπου έπαιρνε και εκείνος το μεσημεριανό απεριτίφ του…
Περιγράφει ο παρουσιαστής της ρετρό τηλεοπτικής εκπομπής, με ένα διάχυτα ειρωνικό σπικάζ, τα «Ευζωνάκια», που από το «έμπεδον» τους στη Βασιλίσσης Σοφίας (όπου σήμερα το «Χίλτον»), με έφιππο επικεφαλής τον διοικητή τους Στρατηγό Πλαστήρα, ξεκίνησαν με «εφ' όπλου λόγχη» και πάνε να καταλάβουν το ταχυδρομείο και να… ανατρέψουν την κυβέρνηση.
Όμως ο παππούς, παρακολουθώντας τώρα τις σκηνές στην TV, θυμάται πως, καθισμένος τότε στη «ρεμούλκα» του πράσινου τραμ 3/7 Πατήσια - Αμπελόκηποι, διασταυρώθηκε μαζί τους στην πλατεία Ρηγίλλης. Παράλληλα θυμήθηκε όμως ότι εκείνη την ημέρα βγήκε πρώτο ραντεβού με τη δεσποινίδα Αριστέα, μια πολύ ηθική και συμπαθητική κοπέλα που διάβαζε ρομαντικούς ποιητές και που έφτιαχνε ωραία γιαπράκια. Δεν είναι καινούρια η τάση των ΜΜΕ αναζητώντας ύλη να στρέφουν το βλέμμα και να κοιτάνε προς τα πίσω.
Την εποχή της παντοδυναμίας του Τύπου, τότε που ούτε τηλεόραση υπήρχε ούτε διαδεδομένο ήταν το ραδιόφωνο, τότε που η εφημερίδα ήταν ο… «άρτος ο επιούσιος» του κοσμάκη, με πρωινές, απογευματινές και έκτακτες εκδόσεις, όλες οι εφημερίδες διέθεταν στη δεύτερη σελίδα, μαζί με τα κοινωνικά και τα θεάματα, ένα μονόστηλο με τίτλο «Προ τριακονταετίας», όπου με λίγα λόγια εξιστορούσαν τα 2-3 σοβαρά γεγονότα που ανατάραξαν την επικαιρότητα εκείνων των χρόνων. Και τότε που ο χρόνος δεν έτρεχε με τη σημερινή ιλιγγιώδη ταχύτητα, τα 30 περασμένα χρόνια αντιστοιχούσαν περίπου στην πρώτη μέρα της Γης.
Κλείνοντας, πρέπει να συγχαρούμε την ΕΡΤ για τις πάρα πολλές αξιολογότατες σχετικές παραγωγές της που πλουτίζουν το Αρχείο της. Με πληθώρα θεμάτων βασισμένων στο παρελθόν, τα οποία συνεχώς πλουτίζει και προβάλλει σε δόσεις σωστά ζυγισμένες, για να σπάνε τα νεύρα των ιθυνόντων των ιδιωτικών καναλιών. Ας μας επιτραπεί να αναφέρομε ενδεικτικά, τη «Μηχανή του χρόνου», το «Παρασκήνιο» της Cinetic, το «Μονόγραμμα» των Σγουράκηδων ή τις συνεντεύξεις του Πετρίτση, το ζωντανό «Ιστορείν και εξιστορείν» του Γιάννη Τζαννετάκου και όσες άλλες, που δυστυχώς αυτήν τη στιγμή δεν θυμάμαι για να τις κατονομάσω.
Και το κυριότερο, πηγαίνοντας κόντρα στα διάφορα «νεφελώματα» που δεν σκαμπάζουν από τέτοια, η ΕΡΤ προσέφερε στον ελληνικό λαό ένα υψίστης αξίας οπτικό έργο.
Στη δεκαετία του 1990 κυκλοφόρησε μέσω του περιοδικού της «Ραδιοτηλεόραση» δεκαοκτώ (18) ημίωρα dvd, με τίτλο «Πανόραμα του αιώνα», που κάλυπταν με κινηματογραφημένα επίκαιρα την περίοδο από της ανακαλύψεως του κινηματογράφου, περί τα τέλη του 1890, μέχρι την 28η Οκτωβρίου του 1940, με τα γεγονότα της ιστορικά ανεπανάληπτης εκείνης ημέρας. Πρόκειται για ένα έργο-θησαυρό.
"ΤΟ ΠΑΡΟΝ"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου