Ζεϊμπέκικος, Μυσταγωγία, Ιεροτελεστία (τρία άρθρα)

Διονύσης Χαριτόπουλος

"Ο μοναχικός θρήνος"

 

Το ζεϊμπέκικο δύσκολα χορεύεται. Δεν έχει βήματα· είναι ιερατικός χορός με εσωτερική ένταση και νόημα που ο χορευτής οφείλει να το γνωρίζει και να το σέβεται. 

Είναι η σωματική έκφραση της ήττας. Η απελπισία της ζωής. Το ανεκπλήρωτο όνειρο. Είναι το «δεν τα βγάζω πέρα». Το κακό που βλέπεις να έρχεται. Το παράπονο των ψυχών που δεν προσαρμόστηκαν στην τάξη των άλλων. 

Το ζεϊμπέκικο δεν χορεύεται ποτέ στην ψύχρα ει μη μόνον ως κούφια επίδειξη. Ο χορευτής πρέπει πρώτα «να γίνει», να φτιάξει κεφάλι με ποτά και όργανα, για να ανέβουν στην επιφάνεια αυτά που τον τρώνε. 

Η περιγραφή της προετοιμασίας είναι σαφής: 

Παίξε, Χρήστο, το μπουζούκι,

ρίξε μια γλυκιά πενιά,

σαν γεμίσω το κεφάλι,

γύρνα το στη ζεϊμπεκιά.

(Τσέτσης) 

Ο αληθινός άντρας δεν ντρέπεται να φανερώσει τον πόνο ή την αδυναμία του· αγνοεί τις κοινωνικές συμβάσεις και τον ρηχό καθωσπρεπισμό. Συμπάσχει με τον στίχο ο οποίος εκφράζει σε κάποιον βαθμό την προσωπική του περίπτωση, γι' αυτό επιλέγει το τραγούδι που θα χορέψει και αυτοσχεδιάζει σε πολύ μικρό χώρο ταπεινά και με αξιοπρέπεια. Δεν σαλτάρει ασύστολα δεξιά κι αριστερά· βρίσκεται σε κατάνυξη. Η πιο κατάλληλη στιγμή για να φέρει μια μαύρη βόλτα είναι η στιγμή της μουσικής γέφυρας, εκεί που και ο τραγουδιστής ανασαίνει. 

Ο σωστός χορεύει άπαξ· δεν μονοπωλεί την πίστα. Το ζεϊμπέκικο είναι σαν το «Πάτερ Ημών». Τα είπες όλα με τη μία. 

Τα μεγάλα ζεϊμπέκικα είναι βαριά, θανατερά:

Ίσως αύριο χτυπήσει πικραμένα

του θανάτου η καμπάνα και για μένα.

(Τσιτσάνης)

Τι πάθος ατελείωτο που είναι το δικό μου,

όλοι να θέλουν τη ζωή κι εγώ το θάνατό μου.

(Βαμβακάρης) 

Το ζεϊμπέκικο δεν σε κάνει μάγκα*· πρέπει να είσαι για να το χορέψεις. Οι τσιχλίμαγκες με το τζελ που πατάνε ομαδικά σταφύλια στην πίστα εκφράζουν ακριβώς το χάος που διευθετεί η εσωτερική αυστηρότητα και το μέτρο του ζεϊμπέκικου. 

Το ζεϊμπέκικο δεν χορεύεται σε οικογενειακές εξόδους ή γιορτές στο σπίτι· απάδει προς το πνεύμα. Πόσο μάλλον όταν υπάρχουν κουτσούβελα που κυκλοφορούν τριγύρω παντελώς αναίσθητα. 

Είναι χορός μοναχικός. 

Όταν το μνήμα χάσκει στα πόδια σου, ο τόπος δεν σηκώνει άλλον. Είναι προσβολή να ενοχλήσει μια ξένη κι απρόσκλητη παρουσία. Γι' αυτό κάποιοι ανίδεοι αριστεροί διανοούμενοι ερμήνευσαν την επιβεβλημένη ερημία του χορού με τα δικά τους φοβικά σύνδρομα· αποκάλεσαν το ζεϊμπέκικο «εξουσιαστικό χορό», που περιέχει, δήθεν, μια «αόρατη απειλή». Είδαν, φαίνεται, κάποιον σκυλόμαγκα να χορεύει και τρόμαξαν. Όμως, και έναν κυριούλη αν ενοχλήσεις στο βαλσάκι του, κι αυτός θα αντιδράσει. 

Το ζεϊμπέκικο δεν είναι γυναικείος χορός. 

Απαγορεύεται αυστηρώς σε γυναίκα να εκδηλώσει καημούς ενώπιον τρίτων· είναι προσβολή γι' αυτόν που τη συνοδεύει. Αν δεν είναι σε θέση να ανακουφίσει τον πόνο της, αυτό τον μειώνει ως άντρα και δεν μπορεί να το δεχτεί. 

Και στο μάτι δεν κολλάει. 

Μια γυναίκα δεν είναι μάγκας· είναι θηλυκό ή τίποτα. Κι ένας άντρας, πρώτα αρσενικό και μετά όλα τ' άλλα. Αυτό είναι το αρχέτυπο. Κι αν το εποικοδόμημα γέρνει καμιά φορά χαρωπά, η βάση μένει ακλόνητη. Εξαιρούνται οι γυναίκες μεγάλης ηλικίας που μπορεί να έχουν προσωπικά βάσανα: χηρεία ή πένθος για παιδιά. 

(Κι όμως είδα σπουδαίο ζεϊμπέκικο από δύο γυναίκες· τη Λιλή Ζωγράφου, που αυτοσχεδίαζε έχοντας αγκαλιάσει τον εαυτό της από τους ώμους με τα χέρια χιαστί σαν αρχαία τραγωδός· και μια νεαρή πουτάνα σε ένα καταγώγιο των Τρικάλων, πιο αυτεξούσια απ' όλους τους αρσενικούς εκεί μέσα.) 

Η μεγάλη ταραχή είναι οι χωρικοί. Σε πλατείες χωριών, με την ευκαιρία του τοπικού πανηγυριού ή άλλης γιορτής, κάτι καραμπουζουκλήδες ετεροδημότες χορεύουνε ζεϊμπέκικο στο χώμα· προφανώς για να δείξουνε στους συγχωριανούς τους πόσο μάγκες γίνανε στην πόλη. Οι άνθρωποι της υπαίθρου δεν έχουν μπει στο νόημα κι ούτε μπορούν να εννοήσουν. Τα δικά τους ζόρια είναι κυκλικά· έρχονται, περνάνε και ξαναέρχονται σαν τις εποχές του χρόνου. Δεν είναι όλη η ζωή ρημάδι. Γι' αυτό χορεύουν εξώστρεφα, κάνουν φούρλες, σηκώνουν το γόνατο ή όλο το πόδι, κοιτάνε τους γύρω αν τους προσέχουν, χαμογελάνε χορεύοντας. Μιλάνε με τον Θεό των βροχών και του ήλιου, όχι τον σκοτεινό Θεό του χαμόσπιτου και των καταγωγίων. 

Δεν γίνεται καν λόγος για το τσίρκο που χορεύει επιδεικτικά, σηκώνει τραπέζια με τα δόντια και ισορροπεί ποτήρια στο κεφάλι του. Ή τη φρικώδη καρικατούρα ζεϊμπέκικου που παρουσιάζουν οι χορευτές στις παλιές ελληνικές ταινίες και προσφάτως στα τηλεοπτικά σόου. 

Το ζεϊμπέκικο είναι κλειστός χορός, με οδύνη και εσωτερικότητα. Δεν απευθύνεται στους άλλους. Ο χορευτής δεν επικοινωνεί με το περιβάλλον. Περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του, τον οποίο τοποθετεί στο κέντρο του κόσμου. Για πάρτη του καίγεται, για πάρτη του πονάει και δεν επιζητεί οίκτο από τους γύρω. Τα ψαλίδια, τα τινάγματα, οι ισορροπίες στο ένα πόδι είναι για τα πανηγύρια. Το πολύ να χτυπήσει το δάπεδο με το χέρι «ν' ανοίξει η γη να μπει». 

Και, όσο χορεύει, τόσο μαυρίζει. 

Πότε μ' ανοιχτά τα μπράτσα μεταρσιώνεται σε αϊτό που επιπίπτει κατά παντός υπεύθυνου για τα πάθη του και πότε σκύβει τσακισμένος σε ικεσία προς τη μοίρα και το θείο. 

Τα παλαμάκια που χτυπάνε οι φίλοι ή οι γκόμενες καλύτερα να λείπουν. Ο πόνος του άλλου δεν αποθεώνεται. Το πιο σωστό είναι να περιμένουν τον χορευτή να τελειώσει και να τον κεράσουν. Να πιούνε στην υγειά του· δηλαδή να του γιάνει ο καημός που τον έκανε να χορέψει. 

Ζεϊμπέκικος χορός της Αιγαιακής Μικράς Ασίας

Ειπώθηκε πως το ζεϊμπέκικο σβήνει. 

Ο αρχαϊκός χορός της Θράκης που τον μετέφεραν οι ζεϊμπέκηδες στη Μικρά Ασία και τον επανέφεραν στην Ελλάδα οι πρόσφυγες του 1922 έχει ολοκληρώσει τον ιστορικό του κύκλο· δεν έχει θέση σε μια νέα κοινωνία με άλλα αιτήματα και άλλες προτεραιότητες. 

Μπορεί και να γίνει έτσι. 

Αν χαθούν η αδικία, ο έρωτας και ο πόνος· αν βρεθεί ένας άλλος τρόπος που οι άντρες θα μπορούν να εκφράζουν τα αισθήματά τους με τόση ομορφιά και ευγένεια, μπορεί να χαθεί και το ζεϊμπέκικο. 

 

Όμως βλέπεις μερικές φορές κάτι παλικάρια να γεμίζουν την πίστα με ήθος και λεβεντιά που σε κάνουν να ελπίζεις όχι απλώς για τον συγκεκριμένο χορό, αλλά για τον κόσμο ολόκληρο. 

---------
* Ο μάγκας είναι άντρας σεμνός, καλοντυμένος και μοναχικός. Δεν είναι επιδεικτικό κουτσαβάκι και αλανιάρης. Όπως αναφέρεται και στο Μείζον Ελληνικό Λεξικό, «μάγκας: έξυπνος και με συμπεριφορά που ταιριάζει σε άντρα».
Πηγή: Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, 14/09/2002
http://antikleidi.com/2014/02/09/zempek/
http://www.e-keimena.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=59:q-q&catid=82:newspapers&Itemid=55 

Ο    ΖΕΪΜΠΕΚΙΚΟΣ    ΧΟΡΟΣ

Οι   Τούρκοι   λαογράφοι   χωρίζουν  τους   ζεϊμπέκικους  χορούς  σε  δύο  ομάδες   :

Τα  βαριά  ζεϊμπέκικα       και      Τα  γρήγορα  ζεϊμπέκικα

Ο  ζεϊμπέκικος  θεωρείται  σύμφωνα  με  την  παράδοση  ανδρικός  χορός .

Η  μουσική  που   συνοδεύει   το   χορό  έχει   εννιά   μέτρα   με   την   εξής  σειρά  :  9/16  ,   9/8  ,   9/4  ,   9/2  .

 Τα  πιο  βαριά  μέτρα   είναι   τα  9/4   και   9/2 .  Ο   αργός   ζεϊμπέκικος   είναι    9/4   (2+2+2+3/4)   και   ο   γρήγορος    ζεϊμπέκικος    είναι   9/8  (2+2+2+3/8) .

 Συνήθως  χορεύεται  ομαδικά .  Οι  εφέδες , όταν  έπαιζαν  τα  ζεϊμπέκικα  στο  βουνό ,  τα  χόρευαν  πάντα  μόνοι  τους ,  ένας - ένας , πότε  δύο- δύο  ή  ομαδικά .

Ο  ζεϊμπέκικος  σε  ανοιχτό  χώρο   εκτελείται   συνήθως   με   τη  συνοδεία   τριών (3)  μουσικών  οργάνων  :   ενός (1)  τυμπάνου   και   δύο  (2)  ζουρνάδων ,  ενώ  σε  κλειστό  χώρο  εκτελείται  μόνο  με   μπαγλαμά  (baglama – saz ) .

Ο  χορός  του  Εφέ    είναι  πάντοτε  βαρύς ,  σέρτικος ,  ενώ   του   Ζεϊμπέκη   είναι   πιο  κομψός   και    χαριτωμένος .  Ο  Ζεϊμπέκης   βγαίνει   στην  πλατεία   όπου  εκτελείται   ο  χορός   και   ρίχνει  τις   βόλτες  του . Ακουμπάει  τα  δάχτυλά  του  με  μια  ξαφνική  και  βίαιη  κίνηση  στο  χώμα ,  σηκώνεται   απότομα  ,  παίρνει    στα    χέρια    του    το    σπαθί    ή    το    όπλο   του   και   συνεχίζει   τις   βόλτες  του .  Με  το  τέλος  της  βόλτας  – ενώ  ο  ζουρνατζής  αλλάζει  μουσικό  μοτίβο   ο  Ζεϊμπέκης   σηκώνει   τα    χέρια   του   ψηλά   και   αρχίζει   να   χορεύει  υπακούοντας   στο   ρυθμό  του  χορού .   Μια  παραδοσιακή   φιγούρα ,  που  και  σήμερα εκτελείται ,  είναι   να   χτυπά   ο   Ζεϊμπέκης    το   ένα   χέρι  στην  μπότα  του   και  το   άλλο   χέρι  στο  όπλο  του . 

Γενικά  οι  χορευτές  του  ζεϊμπέκικου  όλων  των  περιοχών  της    Αιγαιακής    Μικράς    Ασίας   διακρίνονται   από   :

Το  υπερήφανο  και  αρρενωπό  ύφος , τη  σοβαρότητα , την  αξιοπρέπεια , τη  λεβεντιά  και  την  ιδιαίτερη  αφοσίωση  στις  απαιτήσεις  του  χορού .

Οι    τρεμουλιαστές   και   περιττές    κινήσεις ,  οι    χειρονομίες ,  τα    νάζια   κλπ.   στοιχεία   που  χαρακτηρίζουν   άλλους  Ανατολίτικους  χορούς ,   είναι  εντελώς διαφορετικά   με   το   πνεύμα   του   ζεϊμπέκικου .

Έχει  υποστηριχθεί  από  Έλληνες  και  Τούρκους   μελετητές   ότι  ο ζεϊμπέκικος της  Μικράς Ασίας  συντηρεί  ίχνη  επιβιωμάτων  από  τις  αρχαίες  λατρευτικές  τελετές   προς  τιμήν  του   θεού   Διονύσου .  Η  προσεκτική  παρατήρηση  μιας   κλασικής   κίνησης  του  χορευτή  του  ζεϊμπέκικου  καθώς  τείνει  το  δεξί  του  χέρι  έχοντας  την  παλάμη  ανοιχτή   σε  μια  στάση  σαν   να  στηρίζει   ένα  μεγάλο  δοχείο   ή   δίσκο  ή   σαν  να  κρατάει  φρούτα ,  για  να  τα  προσφέρει  σε  κάποιον,  συνετέλεσε  στον    ισχυρισμό   Τούρκων   μελετητών   ότι   η    κίνηση   αυτή   πιθανόν   να   είναι   επιβίωμα   μιας   χειρονομίας  του   διονυσιαζόμενου  χορευτή  της  Αρχαίας   Ιωνίας ,  που συμβολίζει   την   πρότασή   του   να   προσφέρει   ένα  τσαμπί  σταφύλια . 

Οι   πολύ  ζωηρές  και  ταυτόχρονα  βραχύτατες  κινήσεις , στον ζεϊμπέκικο , οι  οποίες   στο σύνολό  τους   εμφανίζουν  δυναμικό  και  επιθετικό  χαρακτήρα ,  δίνουν  την  εντύπωση  ότι  πρόκειται  για  χορογραφία  πολεμικού  ή  πυρρίχιου  χορού . Ο  επιθετικός   χαρακτήρας  των  ζεϊμπέκικων  χορών  αποτελεί   βέβαια  κοινό   χαρακτηριστικό   και   άλλων  ομαδικών  πολεμικών  χορών  των  λαών   της   Ανατολής   όπως   ο   ποντιακός   πυρρίχιος  (σέρα) ,  κουρδικοί   πολεμικοί   χοροί ,  χοροί   της   κουρδοπερσικής   φυλής   Ζαζά   κ . ά .

Τα  κυριότερα  χαρακτηριστικά  των  ζεϊμπέκικων  τραγουδιών  είναι  τα  εξής:

• Eίναι  ανώνυμα   και   διασώθηκαν   μέσω   της   προφορικής   και   γραπτής   παράδοσης  των   λαϊκών   τροβαδούρων   της   τουρκικής   Ανατολίας  , των  Ασίκηδων .

• Η   σύνθεσή   τους   βασίζεται   συνήθως   σε   μέτρα  7σύλλαβα ,  8σύλλαβα   ή   11σύλλαβα .

• Τα  περισσότερα  αποτελούνται  από 2 ,3 ή 4 στροφές . Έχουν  όμως  διασωθεί  και τραγούδια  με  επικό  χαρακτήρα, τα οποία  αποτελούνται  από  δεκάδες  στροφές .

• Σ '  αυτή την  ομάδα  τραγουδιών  ανήκουν  τα   τραγούδια  των  δημοφιλών  λαϊκών  ηρώων  όπως   του   Τσακιτζή  ,   του   Κιόρογλου ,   του   Σεπετσίογλου   κ . ά .

• Η  ομοιοκαταληξία  είναι  συνήθης  αλλά  όχι  απαραίτητη .

• Από  πλευράς  περιεχομένου  τα  περισσότερα  ζεϊμπέκικα  τραγούδια  έχουν  κυρίως   χαρακτήρα  επικό  και   κατά   δεύτερο  λόγο  λυρικό .

• Το  βασικό  χαρακτηριστικό  της   θεματογραφίας   των   ηρωϊκών   τραγουδιών   είναι   η   σταθερή  αναφορά  στην  προσωπικότητα   ενός    Εφέ   ή   ενός  Ζεϊμπέκη .

Το   τραγούδι   του   Τσακιτζή   διασώζεται   στα   ελληνικά   σε   αρκετές  παραλλαγές   με  σημαντικότερη  την  παραλλαγή  της   Ερυθραίας   της   Μικράς   Ασίας   :

Δώδεκα  χρονώ  κορίτσι

χήρα  πάει  στη  μάνα  τσης ,

τα  στεφάνια  στην  ποδιά  τσης

κι  ήκλαιγε  τον  άντρα  τσης .

Τσακιτζή  παλικαρά ,

με  τα  παλικάρια  σου ,

που  την  τρέμει  ο  ντουνιάς

την  παλικαριά  σου

και  την  εμορφάδα  σου .

Τσακιτζή  παλικαρά ,

πέρασε  κι  απ ' τα  Βουρλά ,

πέρασε  κι  από  τ ' Αϊντίνι ,

Τσακιτζή  λεβέντη ,

να  παντρέψεις  ορφανά .

Τσακιτζή , δεν  εβαρέθης

να  γυρίζεις  στα  βουνά ,

για  κατέβα  μες  στη  Σμύρνη ,

Τσακιτζή  λεβέντη .

Βιβλιογραφία  :  “ Οι  Ζεϊμπέκοι  της  Μικράς  Ασίας ”   Θωμά  Κοροβίνη 

“ Ο   Τσακιτζής ”  Yasar  Kemal ,  μετάφραση - εισαγωγή   Θωμά  Κοροβίνη

Φωτογραφία   :     Από  το  αρχείο  του  συγγραφέα   Θωμά  Κοροβίνη

«  ... Η   Λύγδα  , νοτιοανατολικά   του   Οδεμησίου ,  βρισκόταν  στην  καρδιά   της   περιοχής  ,  όπου  δρούσαν  ο  φοβερός  λήσταρχος   Τσακιτζής   κι   άλλες  ομάδες   Ζεϊμπέκηδων .  Αποστολή ,  λοιπόν ,  των τσολιάδων  μας   ήταν  να  ειρηνεύσουν  την  περιοχή  και   να   αποκαταστήσουν   το   νόμο ...

 Και  το  θαύμα  δεν  άργησε  να  γίνει .  Μετά  από  λίγες  μέρες ,  οι  Ζεϊμπέκηδες  ,  πρωτοπαλίκαρα του Τσακιτζή , κατέβαιναν  από  τα  βουνά  για  να  παραδοθούν  και  να  ζητήσουν  χάρη .  Πράγματι  ο  Νικολάου   τους  άφηνε  ελεύθερους, αφού  τους  έπαιρνε  τα  όπλα,  που  έστελνε  με αραμπάδες   στο τάγμα  -  τόσα  πολλά  ήταν  ... »

Aφήγηση    Έλληνα   στρατιώτη   κατά   τη   διάρκεια   της   Μικρασιατικής   εκστρατείας   στην περιοχή   του   Οδεμησίου  (1919) . Από  το  βιβλίο  του    Γιάννη  Π .  Καψή   «   Χαμένες  πατρίδες  »   ( 1990 )

http://www.ktdrus.gr/index.files/mikra_asia.html 

Μύρια συναισθημάτων μπόλιασαν σε ένα χορό: Ζεϊμπέκικος!

Μυσταγωγία. Ιεροτελεστία. Έκφραση. Αξιοπρέπεια. Ξέσπασμα.

Πολλές λέξεις μπορούν να χαρακτηρίσουν τον ανδρικότερο των ελληνικών λαϊκών χορών: Το ζεϊμπέκικο. Σε νυχτερινά κέντρα διασκέδασης, σε ταβέρνες, γάμους, πανηγύρια, σε παρέες σε σπίτια, πάντα οι άνδρες -και όχι μόνο- θα σηκωθούν να χορέψουν μια ζεϊμπεκιά. Άλλοτε για να βγάλουν τον καημό τους, άλλοτε για να κάνουν το κέφι τους. Από που προήλθε όμως το ζεϊμπέκικο; Ποια η ιστορία του; Το Ελληνικόν Λαϊκόν σας παρουσιάζει ένα μικρό αφιέρωμα.

Ετυμολογία

Για την ετυμολογία της λέξης ζεϊμπέκικο υπάρχουν δυο απόψεις. Σύμφωνα με την πρώτη, η λέξη έχει ρίζες ελληνοφρυγικές. Συγκεκριμένα από τις λέξεις Ζευς και Βέκος/ Μπέκος: Ζεϋ-Μπέκος=Ζεϋ εκ του Ζευς(συμβολίζει το πνεύμα) και Βέκος ή Μπέκος που κατά τον Ηρόδοτο είναι ο άρτος και συμβολίζει το σώμα.

Η  δεύτερη άποψη αναφέρεται στους Ζεϊμπέκικους ή αλλιώς στα Ζεϊμπέκια ή στους Ζεϊμπέκηδες. Επρόκειτο για μια φυλή που ζούσε στη Μικρασιατική Φρυγία, τα μέλη της οποίας χόρευαν τον εν λόγω χορό κι έτσι έδωσαν και το όνομά τους σε αυτόν.  Στην τουρκική γλώσσα οι Ζεϊμπέκοι συναντώνται ως Zeibeks ή Zeybeks.

Ποιοι ήταν οι Ζεϊμπέκοι

Για τους Ζεϊμπέκους συναντάμε πληροφορίες πρώτη φορά τον 13ο αιώνα μΧ. Οι Ζεϊμπέκοι, σύμφωνα με τον Ηλία Πετρόπουλο αλλά και διάφορες πηγές του διαδυκτίου, υπήρξαν πολεμική φυλή που ζούσε στην Προύσα, στο Αϊδίνι και στα περίχωρα της Σμύρνης , προερχόμενη αρχικά από την περιοχή της Μικρασιατικής Φρυγίας, όπως προαναφέραμε. Σε αριθμό υπολογίζονταν περίπου στους σαράντα χιλιάδες.

Διφορούμενη είναι η καταγωγή τους. Άλλοι υποστηρίζουν πως έχουν ρίζες ελληνικές, από τη Μακεδονία και τη Θράκη συγκεκριμένα. Από τις ελληνικές αυτές περιοχές, λένε, μετανάστευσαν αρχικά στη Φρυγία και στη συνέχεια ήρθαν δυτικότερα, στη Σμύρνη. Για να υποστηρίξουν την ελληνικότητα των Ζεϊμπέκων κάποιοι χρησιμοποιούν το επιχείρημα πως οι ίδιοι οι Τούρκοι τους αποκαλούσαν “γκιαούρηδες”. Τουρκικές πηγές όμως τους χαρακτηρίζουν ως φυλή τουρκική που βρισκόταν στην περιοχή της Σμύρνης από τον 17ο ως τον 20ο αιώνα.

Όπως και να χει, σύμφωνα με τους περιηγητές εκείνων των εποχών, οι Ζεϊμπέκοι είχαν συνήθειες πολύ διαφορετικές από εκείνες των Τούρκων. Φορεσιές, συμπεριφόρά, φιλοσοφία και χοροί είναι κάποιοι από τους τομείς της καθημερινής τους ζωής που τους έκαναν να ξεχωρίζουν. Ο πιο χαρακτηριστικός τους χορός: Ο ζεϊμπέκικος φυσικά (τουρκ: zeybek)! Χορός πολεμικός, δυνατός κι επιβλητικός που στις αρχές του 20ου αιώνα ξέφυγε από το στενό κύκλο αυτής της φυλής, διαδόθηκε στα τουρκικά αστικά κέντρα και από κει με αρκετές παραλλαγές το πήραν και το διαμόρφωσαν όπως το ξέρουμε σήμερα, οι Έλληνες .

Ο χορός

Το ζεϊμπέκικο σαν χορός δεν έχει συγκεκριμένα βήματα. Βασίζεται στον αυτοσχεδιασμό. Ο καθένας χορεύει τον δικό του ξεχωριστό, μοναδικό ζεϊμπέκικο. Αν και δεν υπάρχουν κανόνες στο συγκεκριμένο χορό, εντούτοις παλαιότερα, στο πρώτο μισό κυρίως του περασμένου αιώνα, συναντούσε κανείς κάποια χαρακτηριστικά κοινά, έναν ιδιότυπο, άγραφο κώδικα για όσους το χόρευαν.

Πολύ συχνά συναντούνται τα γνωστά…παραπατήματα. Οι δε φιγούρες εναλλάσονται με ευκολία: Ο χορευτής, αγέλαστος, θα σκύψει, θα περιστραφεί με το ένα πόδι, θα σηκωθεί, θα τιναχτεί, θα χαϊδέψει το δάπεδο, θα σηκώσει με το στόμα του ένα μπουκάλι κρασί ή και ολόκληρο τραπέζι (σπανιότερη και παλαιότερη φιγούρα). Συνήθως οι χορευτές φορούσαν παλαιότερα γαρύφαλλο στο αυτί και είχαν φυσικά τσιγάρο στα χείλη. Κρασί, ούζο και ρετσίνα είναι η συνηθέστερη παρέα αυτού που θα χορέψει το ζεϊμπέκικο.  Εξαιρετικά σπάνια το χόρευαν οι γυναίκες. Η ζεϊμπεκιά ξεκίνησε ως χορος ανδρικός και εν πολλοίς συνεχίζει ακόμα και σήμερα να είναι. “Κανόνες” γενικοί σύμφωνα με τον Ηλία Πετρόπουλο, που δεν γράφτηκαν ποτέ και απλά κατά παράδοση τηρούνταν από τους χορευτές.

Ζεϊμπέκικο ουδείς χόρευε εάν δεν πλημμυριζόταν από συναισθήματα. Είτε χαράς, είτε λύπης και καημού. Ο βαρύς ήταν για τους μεγαλύτερους σε ηλικία και για τους γνήσιους μάγκες, οι δε γρηγορότεροι για τους νεαρότερους. Προπολεμικά τον χόρευαν κραδαίνοντας μαχαίρια (2).Στο χώμα δε χορεύεται ζεϊμπέκικο και γενικότερα σε ανοιχτούς χώρους. Μονάχα πολύ παλιά, οι Ζεϊμπέκοι χόρευαν σε ανοιχτούς χώρους.

http://ellinikonlaikon.wordpress.com/2013/10/16/μύρια-συναισθήματων-μπόλιασαν-σε-ένα/