Ο Έλληνας φίλος του Μοχαμεντ Άλι

Ο Μοχάμεντ Αλί και ο Τζορτζ Λόΐδ " στο ρινγκ. Η φιλία των δύο ανδρών «σημαδεύτηκε» από ένα χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο και ένα εξώφυλλο που προκάλεσε αντιδράσει σε όλη την Αμερική.

Ο Έλληνας φίλος του Μοχαμεντ Άλι

Η μεγάλη φιλία που σημάδεψε τη ζωή του Μοχάμεντ Άλι : Γιώργο, να είσαι περήφανος που είσαι Έλληνας. Εσείς επινοήσατε τη Δημοκρατία.

ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ

Την Παρασκευή 3.6.2016 γράφτηκε ο επίλογος μιας θρυλικής ιστορίας που ενέπνευσε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Το Λούισβιλ του Κεντάκι -μαζί και η ανθρωπότητα- αποχαιρέτησε τον δικό του Μοχάμεντ Αλι, τον πυγμάχο που ξεκίνησε από εκεί άσημος για να μετεξελιχθεί σε παγκόσμιο είδωλο. Για τον επαναστάτη των ρινγκ έχουν γραφτεί πολλά, όμως οι ιστορικοί του μέλλοντος θα συνεχίσουν να ρίχνουν φως στις άγνωστες πτυχές της ζωής του.

Μια από αυτές ήταν η σχεδόν καρμική σχέση του με έναν εξίσου σημαντικό Έλληνα: Τον Γιώργο Λόη, κορυφαίο διαφημιστή της Νέας Υόρκης και πρωτοπόρο της δεκαετίας του '60 που άφησε το στίγμα του στην εξέλιξη των media, δίνοντας μέσα από τα κατορθώματα της καριέρας του πρωτογενές «υλικό» για το δημοφιλέw σίριαλ «Mad Men».

Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι το μαύρο είδωλο «χρωστάει» το Ολυμπιακό του μετάλλιο στον Λόη, αφού ήταν εκείνος που έσπρωξε τον Κάσιους Κλέι -όπως λεγόταν ακόμα τότε- να ξεπεράσει τις αναστολές του και να ανέβει στο αεροπλάνο για τη Ρώμη.

Τα υπόλοιπα είναι Ιστορία. Το δεύτερο σπουδαίο κεφάλαιο στη σχέση των δύο ανδρών γράφτηκε το 1968, όταν ο συμπατριώτης μας φιλοτέχνησε το εξώφυλλο του αμερικανικού περιοδικού «Esquire» απεικονίζοντας τον -μουσουλμάνο πλέον- Μοχάμεντ Αλί πληγωμένο από βέλη σαν άλλο Άγιο Σεβαστιανό - μια αμφιλεγόμενη εικόνα που ακόμα και σήμερα αποτελεί ορόσημο για τον Τύπο και δίνει τροφή για συζήτηση.

Έφερε την επανάσταση.

 Ο Γιώργος Λόης – George Lois για τους Αμερικανούς θαυμαστές του- δεν ήταν ένας συνηθισμένος διαφημιστής. Έγραψε τις πιο λαμπρές σελίδες στον τομέα του, πυροδοτώντας τη δημιουργική επανάσταση που γνώρισε το επάγγελμα στην Αμερική κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '60. Μεταξύ των χαρακτηρισμών που του έχουν αποδοθεί από τα μεγαλύτερα αμερικανικά έντυπα είναι «ιδιοφυΐα της διαφήμισης». Ως καλλιτεχνικός διευθυντής επιμελήθηκε 38 εξώφυλλα του περιοδικού «Esquire», τα οποία από το 2008 εκτίθενται στο Αμερικανικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης. Μάλιστα, όταν ξεκίνησε να εργάζεται στο αμερικανικό έντυπο, οι πωλήσεις του έφταναν τις 400.000, ενώ όταν αποχώρησε είχαν αγγίξει τα 2 εκατ.

Η πρώτη συνάντηση του Έλληνα γκουρού της επικοινωνίας με τον 18χρονο -τότε- πυγμάχο έγινε κατά την επίσκεψη του τελευταίου στη Νέα Υόρκη, λίγες μέρες πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης, όπου κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο.

Ο κορυφαίος πυγμάχος είχε μόλις κερδίσει το δικαίωμα να συμμετάσχει στους Αγώνες και ο δημοφιλής Αμερικανός αθλητικογράφος Ντικ Σαπ, ο οποίος τον είχε εντοπίσει πριν από 4 χρόνια, τον έβαλε σε ένα λεωφορείο με προορισμό το «Μεγάλο Μήλο». Όπως αναφέρει ο Γιώργος Λόης: «Για δύο μέρες, εγώ και ο Σαπ του δείχναμε την πόλη, την οποία επισκεπτόταν για πρώτη φορά. Όταν ήρθε η στιγμή να επιβιβαστεί στο αεροπλάνο για Ρώμη, ο Κάσιους αρνήθηκε. Την τελευταία στιγμή τον έσπρωξα κυριολεκτικά για να μπει. Το πιστεύετε; Ο πιο σκληρός άνθρωπος φοβόταν να πετάξει...».

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του νεαρού πυγμάχου στη Νέα Υόρκη συνέβη ένα περιστατικό που καθόρισε μελλοντικά τη σχέση με τους θαυμαστές του. Ο Κάσιους αποφάσισε να πάει με τα πόδια στο Χάρλεμ, όπου ένας μεγάλος πυγμάχος της δεκαετίας του '50, ο Σούγκαρ Ρέι Ρόμπινσον, είχε ένα νυχτερινό κλαμπ. Ο νεαρός τότε αθλητής, ο οποίος ήθελε πολύ να τον γνωρίσει, το επισκέφθηκε κατά τις 7 το απόγευμα. Όταν βρέθηκε μπροστά του ο Σούγκαρ Ρέι, εκείνος τον σταμάτησε και του είπε: «Κύριε Ρόμπινσον, το όνομα μου είναι Κάσιους Κλέι και θα πάω στη Ρώμη να κερδίσω μετάλλιο για τις ΗΠΑ...». Ο Σούγκαρ Ρέι τον έσπρωξε και απομακρύνθηκε.

«Θα είμαι καλός με όλους».

Ο Γιώργος Λόης περιγράφει την κατάσταση του την επόμενη μέρα: «Όταν τον είδαμε το πρωί είχε δάκρυα στα μάτια. Μας είπε: Όταν θα γίνω πρωταθλητής κόσμου δεν θα αντιμετωπίσω κανέναν με τον τρόπο που με χειρίστηκε αυτός. Θα είμαι καλός με όλους!". Το περιστατικό αυτό τον έκανε να συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να είναι ευγενικός και να αγαπάει τους οπαδούς του».

«Ο υπέροχος Έλληνας».

Όταν ο Λόης εισήλθε στον χώρο της διαφήμισης τη δεκαετία του '50, οι συνάδελφοι του τον συμβούλευαν να αποκρύπτει το γεγονός ότι ήταν Έλληνας, καθώς στον χώρο κυριαρχούσαν οι γηγενείς. Όμως ο δημιουργικός συμπατριώτης μας αισθανόταν υπερήφανος για τις ρίζες του και έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να τις επιδεικνύει: «Σε αντίθεση με αυτούς, εγώ διέδωσα παντού στην Αμερική την εθνικότητα μου. Ήμουν ο "υπέροχος Έλληνας". Κάθε ρεπορτάζ που με αφορούσε έτσι με ανέφερε. Ο Αλί λάτρευε την αντίδραση μου. Και μου έλεγε: "Καθένας θα έπρεπε να είναι υπερήφανος για την προέλευση του. Και ξέρεις, Γιώργο; Οι Έλληνες επινόησαν τη Δημοκρατία. Τα Μαθηματικά... Μου έκανε μάθημα για την Ελληνική Ιστορία!».

Έγραψε Ιστορία.

Το εξώφυλλο του «Esquire» όπου ο Μοχάμεντ Αλί απεικονίζεται πληγωμένος από βέλη θεωρείται μία από τις πιο εμβληματικές εικόνες στην ιστορία του περιοδικού Τύπου. Έμπνευση αποτέλεσε ένας πίνακας του 15ου αιώνα. Ο ίδιος ο άνθρωπος που το δημιούργησε, ο Γιώργο o Λόηw, μαw εξηγεί: «Το 1962 ο Αλί στέφθηκε πρωταθλητής κόσμου. Δύο χρόνια αργότερα, σε μια συνέντευξη Τύπου ανακοίνωσε ότι ασπάζεται το Ισλάμ. Αυτό σόκαρε τη χώρα. Πολλοί μαύροι τον μίσησαν. Ίδια συναισθήματα προκάλεσε και σε πολλούς λευκούς, οι οποίοι τον έβλεπαν ωw ένα μαύρο αθυρόστομο παιδί».

Αυτό το κύμα αρνητισμού που προκάλεσε η απόφαση του Αλί δεν άφησε ανεπηρέαστη την κυβέρνηση Νίξον. Έτσι αποφάσισαν να τον καλέσουν στον στρατό. Το 1967 εκείνος αρνήθηκε να υπηρετήσει στο Βιετνάμ επειδή δεν του το επέτρεπε η θρησκεία του, αλλά και γιατί θεωρούσε τον πόλεμο ωw γενοκτονία σε βάρος του ντόπιου λαού. Καταδικάστηκε σε φυλάκιση 5 ετών. Επίσης στερήθηκε την άδεια του πυγμάχου για 3 χρόνια. Ήταν μια πολύ κακή περίοδος, όπου ο πρωταθλητής των ρινγκ έδωσε μάχη για την επιβίωση. Την περίοδο εκείνη «φωτίζει» με τις αναμνήσεις του ο Γιώργος Λόηw. «Το 1968 του τηλεφώνησα και του είπα: "Μοχάμεντ, θα κάνω άλλο ένα εξώφυλλο για εσένα για το "Esquire". Θα σε παρουσιάσω σαν τον Άγιο Σεβαστιανό...". Του εξήγησα την περίπτωση του αγίου που ταυτιζόταν με τον νέο "ρόλο" του ως μάρτυρας. Έτσι ο Αλί πήγε στη Νέα Υόρκη.

Ο Λόης του έδειξε μια καρτ-ποστάλ από το Μουσείο Μετροπόλιταν όπου διακρινόταν ένας πίνακα στον οποίο ο άγιος απεικονιζόταν να δέχεται τα βέλη. «Θέλω να ποζάρεις όπως ο άγιος», του είπε, με τον Μοχάμεντ να απαντάει αυθόρμητα: «Γιώργο, αυτό είναι για χριστιανούς!». Ο Λόης επέμεινε: «Ναι, Μοχάμεντ, αλλά το όνομα του είναι Άγιος Σεβαστιανός. Είναι ένας άγιος!». Ο Αλί δεν πείστηκε. «Μπορεί, αλλά είναι χριστιανός και αντίθετος στη θρησκεία μου...». Τελικά τη... λύση κλήθηκε να δώσει ο «πνευματικός πατέρας» του Αλί, ο Ελάιτζα Μοχάμεντ. «Τον καλέσαμε στο τηλέφωνο και του μίλησα. Μέσα σε πέντε λεπτά τού είπα τα πάντα για εμένα, για τον συμβολισμό του εγχειρήματος, μέχρι και για τη μυθολογία... Τελικά ενέκρινε τη φωτογράφηση. Είπε κάτι στον Μοχάμεντ και προχωρήσαμε».

Κατά τη διάρκεια των λήψεων ο Αλί διέκοπτε φωνάζοντας στον Λόη: «Ε, Γιώργο!» και εκείνος του απαντούσε: «Τι, Μοχάμεντ; Πόζαρε σωστά...». Κάποια στιγμή, ο Αλί άρχισε να δείχνει ένα ένα τα «βέλη» στο σώμα του δίνοντας τους ονόματα μελών της αμερικανικής κυβέρνησης που τον κυνήγησαν λόγω της άρνησής του να πολεμήσει στο Βιετνάμ. Έδειξε το πρώτο βαφτίζοντας το «Λίντον Τζόνσον», το επόμενο «Ρόμπερτ ΜακΝαμάρα», μετά «Κλαρκ Κλίφορντ», «Ντιν Ρασκ»... «Έπρεπε να κάνω κάτι γι' αυτόν την περίοδο που περίμενε την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Ήθελα να τον βοηθήσω... Ήξερα ότι ήταν ένα σύμβολο για τη θρησκεία και τη χώρα του».

Έντονες αντιδράσεις.

Το εξώφυλλο προκάλεσε έκρηξη αντιδράσεων στην Αμερική. «Όταν κυκλοφόρησε το περιοδικό, άνθρωποι πήγαιναν στο περίπτερο και ούρλιαζαν!», θυμάται ο Λόης. Ακόμα και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ δεν είχε εκφραστεί εναντίον του πολέμου στο Βιετνάμ, μέχρι που είδε το συγκεκριμένο εξώφυλλο. Το «Esquire» έχασε διαφημίσεις αλλά κέρδισε σε πωλήσεις. «Έκανα έξι αντιπολεμικά εξώφυλλα. Και μπορούσα να το κάνω γιατί είχα έναν πολύ τολμηρό εκδότη, που έχασε διαφημιστικά έσοδα εξαετίας τους. Αλλά είχε τα "καρύδια" να με αφήσει να το κάνω και να πολλαπλασιάσει τις πωλήσεις του περιοδικού...».

ΕΘΝΟΣ 12.6.2016