H ζωή χωρίς το όζον

H ζωή χωρίς το όζον

Επιστημονική θεωρία ή απειλή η ταινία ο «υδάτινος κόσμος»;  

Η στιγμή δηλαδή που η θερμοκρασία θα ανέβει  

και τα νερά από τους λιωμένους πάγους θα σκεπάσουν τις παραθαλάσσιες περιοχές.

Η Βενετία, το Άμστερνταμ, η Αλεξάνδρεια, η Μανίλα και άλλες 57 πόλεις σε όλο τον κόσμο έχουν σκεπαστεί από τα νερά της θάλασσας και έχουν εξαφανιστεί από το χάρτη. Τα κτίρια τους κείτονται σιωπηλά κάτω από το νερό, που προήλθε από το λιώσιμο των πάγων, και τις λεωφόρους τους διασχίζουν ψάρια.

Εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα παράκτιων περιοχών καλύπτονται από νερό και εύφορα μέρη, όπως το Δέλτα του Νείλου, του Πάδου και του Ροδανού έχουν μεταβληθεί σε μεγάλες λιμνοθάλασσες. Οι άνθρωποι μετακινούνται στην ενδοχώρα αναζητώντας στεγνή γη και ψυχρές περιοχές μακριά από τις τροπικές αρρώστιες που έφερε η άνοδος της θερμοκρασίας και η αλλαγή του κλίματος. Το Παγκόσμιο Διεθνικό Συμβούλιο, σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις των κρατών, προσπαθεί να εφαρμόσει έκτακτα μέτρα αντιμετώπισης των καταστροφικών συνεπειών, πλην όμως ανεπιτυχώς. Μόλις δυο χρόνια πριν, το 2047, οι κυβερνήσεις, εφησυχασμένες επειδή έως εκείνη τη στιγμή οι συνέπειες του «φαινομένου του θερμοκηπίου» εμφανίζονταν βαθμιαία, είχαν διακηρύξει την αισιοδοξία τους. Πίστευαν ότι θα είχαν, ανά πάσα στιγμή, τον απαραίτητο χρόνο για τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων. Όμως, πρώτη φορά στη διάρκεια των ιστορικών χρόνων, η ίδια η φύση ανέτρεψε, σχεδόν ακαριαία, την παλιά θεωρία του ανθρώπου «Natura not facit salta» (n φύση δεν κάνει άλματα): Η απότομη άνοδος της θερμοκρασίας έλιωσε τους πάγους στους πόλους, με συνέπεια την ανύψωση της στάθμης της θάλασσας και τον κατακλυσμό της γης σε ελάχιστο χρόνο

.

Ιστορία επιστημονικής φαντασίας; Όχι και τόσο. Η εικόνα ενός πλανήτη σκεπασμένου με νερό απ’ άκρη σ’ άκρη δεν είναι μόνο σενάριο για κινηματογραφική ταινία (όπως ο υδάτινος κόσμος) αλλά και για την ίδια την πραγματικότητα. Αν πιστέψουμε το IPCC - τη διακυβερνητική ομάδα για τις κλιματολογικές αλλαγές, η οποία συνεστήθη το 1988 από 30 και πλέον χώρες - ο πλανήτης μας μέσα στα επόμενα 100 χρόνια θα αντιμετωπίσει πλημμύρες, ξηρασίες, πείνα και αρρώστιες, εξαιτίας του φαινομένου του θερμοκηπίου.

Ωστόσο, μέχρι σήμερα, για την πρόληψη του φαινομένου μάλλον ατέρμονες θεωρητικές συζητήσεις διεξάγονται παρά λαμβάνονται κάποια μέτρα. Αυτό εξάλλου φάνηκε και στις δυο τελευταίες παγκόσμιες συνδιασκέψεις για το περιβάλλον όπου οι κυβερνήσεις απέφυγαν επιμελώς να δεσμευτούν για ουσιαστικές λύσεις. Τα κύρια εμπόδια φαίνεται να προβάλλουν από τη μια μεριά οι αναπτυγμένες χώρες, οι οικονομίες τών οποίων εξαρτώνται από την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων, όπως ο άνθρακας και το πετρέλαιο. Από την άλλη, και οι αναπτυσσόμενες χώρες δεν δέχονται να μειώσουν τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα αν δεν λάβουν προηγουμένως οικονομική βοήθεια.

Αν και για την πλειονότητα των επιστημόνων το φαινόμενο του θερμοκηπίου δεν είναι μια ακόμα επιστημονική θεωρία αλλά πραγματικότητα, εντούτοις μερικοί από αυτούς, όπως ο οικονομολόγος-περιβαλλοντολόγος William Northaus από το Πανεπιστήμιο Γέιλ, υιοθετούν την πολιτική «βλέποντας και κάνοντας», επειδή ακριβώς οι συνέπειες του φαινομένου δεν έχουν γίνει ακόμα απτές.

Κι ενώ η διατήρηση της μέσης θερμοκρασίας στον πλανήτη σε επίπεδα που επέτρεπαν την ύπαρξη ζωής εκατομμύρια χρόνια ήταν το αποτέλεσμα μιας λεπτής ισορροπίας μεταξύ διαφορετικών φυσικών φαινομένων, έρχεται ο ίδιος ό άνθρωπος, στο τέλος του 18ου αιώνα, να βάλει νάρκη στα θεμέλια αυτού του εύθραυστου κλιματικού ισοζυγίου της φύσης.

Η έναρξη της βιομηχανικής δραστηριότητας, με την καύση των ορυκτών ενεργειακών υλών, άρχισε να θερμαίνει, πέρα από το φυσικά επιτρεπτό, το ατμοσφαιρικό περίβλημα, με τις αυξανόμενες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων, όπως το μεθάνιο, τα οξείδια του αζώτου κ.λπ. Είναι εντυπωσιακός ο ρυθμός της αύξησης αυτών των εκπομπών, εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας: τα τελευταία 160.000 χρόνια, η συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα κυμαινόταν από 190 έως 200 ΡΡΜν(μέρη στο εκατομμύριο). Το 1800 ανήλθε στα 260 ΡΡΜ, το 1988 στα 340 και η πρόβλεψη για το 2000 είναι για 370 ΡΡΜ. Μια αύξηση, σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, ύψους 90%.

Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι η αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη οφείλεται πρωτίστως στην αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα. Συνεπώς, οποιαδήποτε περαιτέρω αύξηση του στην ατμόσφαιρα μελλοντικά θα έχει συνέπεια την έξαρση του φαινομένου του θερμοκηπίου με όλα τα συνακόλουθα.

Για το δραματικό ρόλο που παίζει το διοξείδιο του άνθρακα στην ισορροπία του πλανήτη, αρκεί μια ματιά στην…. ιστορία του.

Από τη νεολιθική εποχή ως το τέλος του 18ου αιώνα, η συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα ανέβηκε κατά 0,01 %, ποσοστό αρκετό όμως για να μεγαλώσει τη θερμοκρασία, μέσα σ' αυτά τα 10.000 χρόνια, κατά 5° C. Από την άλλη, τα τελευταία μόλις 180 χρόνια, δηλαδή από την έναρξη της βιομηχανικής δραστηριότητας, το διοξείδιο αυξήθηκε σχεδόν όσο τα προηγούμενα 10.000 χρόνια. Αναλογικά η αναμενόμενη αύξηση της θερμοκρασίας έπρεπε να ήταν τουλάχιστον 4°C. Εντούτοις η θερμοκρασία ανέβηκε, τα τελευταία 180 χρόνια, μόλις 0,6°C. Η απόκλιση αυτή κάνει αρκετούς επιστήμονες να πιστεύουν ότι οι συνέπειες του φαινομένου του θερμοκηπίου δεν έχουν εμφανιστεί ακόμα!

Η «αποκατάσταση» της νέας θερμοκρασιακής και κλιματολογικής ισορροπίας αναμένεται, συνεπώς, στο εγγύς μέλλον. Και όταν μιλάνε για «αποκατάσταση», εννοούν τη δραματική αλλαγή στο κλίμα με την τήξη των πάγων στους πόλους, τη θέρμανση των ωκεανών, την ανύψωση της στάθμης της θάλασσας και την καταστροφή των παράκτιων πόλεων, περιοχών και οικοσυστημάτων. Όλα τα προηγούμενα θα είναι οι συνέπειες ενός «ξαφνικού μπουμ» στη φυσική ισορροπία του πλανήτη. Ενδέχεται, λοιπόν, οι συνέπειες του φαινομένου του θερμοκηπίου να εμφανιστούν σχεδόν ακαριαία και να αποδειχθεί έτσι ότι η φύση όλα μπορεί να τα κάνει. Ακόμα και άλματα...

ΝΤΙΝΟΣ ΓΙΩΤΉΣ
Info «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ»