ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ : Η ΚΑΤΑΡΑ ΤΩΝ SELFIES

Η ΚΑΤΑΡΑ ΤΩΝ SELFIES

Όταν ο Andy προέβλεψε ότι στο μέλλον όλοι θα προσπαθήσουν να διεκδικήσουν τα 15 λεπτά διασημότητας τους, σίγουρα δεν είχε στο μυαλό του αυτό το σκουπιδαριό του κυβερνοχώρου που λέγεται selfie culture.

ΑΠΟ ΤΟΝ   ΓΙΑΝΝΗ   ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

Πανω απ' ολα, η ιδέα της εννοιακής φωτογραφικής αυτοπροβολής (και συχνά τραγωδίας) των selfies έχει απασχολήσει πάρα πολύ τους ανθρωπολόγους των ψηφιακών κοινωνικών μέσων, ειδικότερα κατά τη διάρκεια των τελευταίων σταδίων διαταραχής και πνευματικής κρίσης που φαίνεται ότι μαστίζει (και) τον κυβερνοχώρο τα τελευταία χρόνια. Προσωπικά, βρίσκω ενοχλητική αυτή την εσκεμμένη ανάμειξη του καθενός μας στο σενάριο ενός timeline που τρέχει ατέρμονα και πολλές φορές σε χρόνο ταχύτερο από αυτόν της έξω-εικονικής πραγματικότητας, δημιουργώντας ένα (τραγικό) slide-show ανθρώπινης μοναξιάς και ματαιοδοξίας. Η προβολή, η έκθεση και η συνεχής μεταφορική απεικόνιση του καθενός από εμάς ως ενός είδους αρχέγονου Ιησού του επικοινωνιακού τοπίου αποτελεί στην πραγματικότητα την πλήρη εκπόρνευση της ιδιωτικότητας, όχι ως ηθικού ή κοινωνικού ζητήματος, αλλά ως μιας άλλου είδους εκμετάλλευσης σε ένα πλήρως ελεγχόμενο σενάριο.

Κάπου εδώ, βέβαια, θέλω να κάνω μια διευκρινιστική παρένθεση: δεν αρνούμαι την προσωπική ομορφιά του καθενός (ακόμα και του ρακένδυτου άστεγου ή του ανάπηρου ζητιάνου στην έξοδο μιας στάσης του μετρό, πόσο μάλλον ενός αντικειμενικά όμορφου μοντέλου που περιμένει το λεωφορείο για να πάει στη φωτογράφηση του). Απλώς θεωρώ ότι το φωτογραφικό πάγωμα σε μια έρημη παραλία ρευστοποιημένων πίξελ συμβολίζει το αποστραγγισμένο και το μαλθακό. Μπορεί αυτές οι εικόνες να είναι τα υπολείμματα μιας στιγμής που η ανάμνηση της έμεινε στον χρόνο, αλλά περπατώντας κατά μήκος της υπέργειας φωτογραφικής διάβασης των selfies καταλαβαίνεις ότι οι γραμμές της συνειδητής πραγματικότητας είναι παραμορφωμένα στοιχεία ενός πιο αρμονικού μέλλοντος. Γιατί, όπως και να το κάνουμε, η ματαιοδοξία πάντα στηρίζεται στην πεποίθηση μας ότι είμαστε αντικείμενα προσοχής και επιδοκιμασίας. Μόνο που η πικρή αλήθεια δείχνει ότι το μοναδικό ενδιαφέρον των selfies είναι το γεγονός ότι όποιος αυτοφωτογραφίζεται με ένα smartphone δεν πιστεύει ότι είναι αντικείμενο προσοχής, απλώς ελπίζει ότι θα γίνει ή προσπαθεί (απεγνωσμένα) να είναι.

Και ίσως γι' αυτό το στερημένο και άνευ φαντασίας τέντωμα του καρπού, η αγωνία να βρεις το σωστό πάτημα στην touch screen οθόνη, δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με τα αυτοπορτρέτα των μεγάλων φωτογράφων, οι οποίοι μπορεί να έψαχναν μήνες να βρουν τον ιδανικό καθρέφτη για να στήσουν μπροστά το τρίποδο της μηχανής τους και να φωτογραφηθούν μόνοι τους. Πόσο μάλλον με τις τζαμαρίες των καταστημάτων του Παρισιού, που έχουν καθρεφτίσει μέσα τους μεγάλες μορφές να στοχεύουν στον φακό της μηχανής τους. Τώρα, το πιο ανησυχητικό γι' αυτήν την κουλτούρα της αυτο-αγάπης δεν είναι μόνο το ηλίθιο ακρώνυμο του YOLO (You Only Live Once) αλλά η γενική κατεύθυνση μιας εγωιστικής αυτοπροβολής σε ένα μοτίβο που μετατρέπεται από άσκηση με θέμα «το τέλος του κόσμου» σε ένα ψυχόδραμα μιας βασανισμένης γενιάς, η οποία διψάει για έκθεση ως ένα όλο και πιο τραγικό κομμάτι πληροφορίας, που περνάει και χάνεται. Το χειρότερο, βέβαια, είναι όταν σταματάει να έρχεται η ανταμοιβή από τους ψηφιακούς οπαδούς (συγγνώμη, «φίλους» ήθελα να πω) και ο εθισμός στην ψηφιακή συμπάθεια δεν μπορεί να ενισχύσει την ψηφιακή, αλλά μόνο την ψυχική διαταραχή. Δυστυχώς, τότε θα είναι πολύ αργά και πραγματικά θα είναι λίγες οι πιθανότητες να μεταμορφωθούμε όλοι σε πανέμορφα λουλούδια σαν τον μυθικό Νάρκισσο.

Homme