Αναζητώντας τις φωλιές του Ασπροπάρη.
Φωτογραφία: WWF Ελλάς / Andrea Bonetti

 

ΑΓΡΙΑ ΦΥΣΗ

Δαδιά: Το βασίλειο των αρπακτικών πουλιών

 

Κοιτώντας στον χάρτη, το δάσος Δαδιάς φαντάζει να είναι μακριά από καθετί το συνηθισμένο. Και όμως, απέχει μόλις 45 λεπτά με το αεροπλάνο από την Αθήνα και μισή ώρα από το αεροδρόμιο της Αλεξανδρούπολης. Τόσο κοντά, λοιπόν, για να πατήσεις σε ένα ανεπηρέαστο από ανθρώπινες υποδομές φυσικό κομμάτι της θρακικής γης...

Ενα απέραντο δάσος που διασπάται από όμορφους βραχώνες, χωράφια και βοσκοτόπια καλύπτει αυτές τις τελευταίες παρυφές της Ροδόπης που ακουμπούν στην πεδιάδα του Εβρου. Ποια είναι τα μυστικά του που το κάνουν να διαφέρει από τα γειτονικά του δάση; Μα τα ώριμα δάση! Το δάσος Δαδιάς είναι η όαση των ώριμων δέντρων μέσα στα νεαρά δάση του νομού Εβρου.

Οπου και να ατενίσεις απλώνονται ώριμα φυσικά πεύκα έτοιμα να φιλοξενήσουν τις φωλιές των μαυρόγυπων, των αετών, των γερακίνων, των σαϊνιών και των μαυροπελαργών. Για το ώριμο και αδιατάρακτο δάσος, για τα βράχια, για την ποικιλία των βιοτόπων που προσφέρουν ποικίλες τροφικές πηγές στα αρπακτικά πουλιά, δικαίως το δάσος Δαδιάς έγινε γνωστό ως «η γη των αρπακτικών» και ανακηρύχθηκε σε Εθνικό Πάρκο. Η πυκνότητα των αρπακτικών πουλιών, αλλά και η ποικιλία των διαφορετικών ειδών είναι εξαιρετικά υψηλές.

Τη γη των αρπακτικών δεν την αναγνωρίζει ο επισκέπτης μόνον από το παρατηρητήριο των αρπακτικών πουλιών. Οπου και να σταθεί, στις πλατείες των χωριών, στην άκρη των δρόμων, σε ένα λιβάδι, σε ένα ξέφωτο, στην άκρη ενός ρέματος, στην κορυφή ενός λόφου και σηκώσει το κεφάλι του, θα έχει την ευκαιρία να δει το αργό και νωχελικό πέταγμα ενός μαυρόγυπα ή ενός όρνιου, όποια εποχή και αν είναι εδώ. Αλλά και τα κοπάδια των μεταναστευτικών αετών το φθινόπωρο και τα καλέσματα των κοπαδιών των κύκνων και των χηνών, που ταξιδεύουν από βόρεια προς το Δέλτα του Εβρου τις παγωμένες χειμωνιάτικες νύχτες. Αλλά και τις πιρουέτες των ζευγαριών αετών και γερακίνων στις ανοιξιάτικες γαμήλιες αέριες επιδείξεις τους.

Το επίμονο κυνηγητό του γερακαετού πίσω από έναν περαστικό εισβολέα που ταράζει την επικράτεια της φωλιάς του. Τους φιδαετούς να κουβαλούν στα νύχια τους το φίδι για τα μικρά τους και τους κραυγαετούς να κυνηγούν στα χωράφια τη λεία τους. Τους χρυσαετούς και τους λευκοπελαργούς πίσω από τις θεριζοαλωνιστικές μηχανές το καλοκαίρι, τσιμπώντας ό,τι έντομο ή μικροθηλαστικό ή χελώνα ξεμυτά από το χώμα. Τον σπάνιο ασπροπάρη να γυροπετά γύρω από τα μαντριά. Απρόσμενα πετάγματα πουλιών που το μόνο που χρειάζεται για να τα αντιληφθείς είναι βλέμμα ψηλά, υπομονή και ένα ζευγάρι κιάλια.

Δακτυλίωση (σήμανση) Μαυρόγυπα.
Φωτογραφία: WWF Ελλάς / Andrea Bonetti

Οικολογικές αξίες

Τα τελευταία 30 χρόνια, ποικίλα μέτρα προστασίας έχουν ληφθεί για τη διατήρηση του δάσους και των αρπακτικών πουλιών, πολλά από τα οποία είτε υλοποιούνται είτε έχουν προωθηθεί προς υλοποίηση από το WWF Ελλάς. Ολα, πάντως, προχώρησαν με την υποστήριξη των τοπικών φορέων και των κατοίκων, που σταδιακά αναγνώρισαν την αξία του δάσους Δαδιάς και τα πολλαπλά οφέλη που επέφερε στην περιοχή. Ετσι, περιφερειακοί, δημοτικοί και δασικοί φορείς, όχι μόνο στήριξαν, αλλά και χρηματοδότησαν έργα προβολής, οικοτουρισμού και διαχείρισης. Αγκάλιασαν το δάσος Δαδιάς και συνεχίζουν να το κάνουν, παρά τις δυσμενείς οικονομικές συνθήκες.

Μαυρόγυπας στην ταΐστρα.
Φωτογραφία: WWF Ελλάς / Andrea Bonetti

Σήμερα οι σημαντικές δράσεις προστασίας και διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου συντονίζονται από τον Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου του δάσους Δαδιάς – Λευκίμης - Σουφλίου που εδράζει στο χωριό Δαδιάς. Στο κτίριο του Φορέα λειτουργεί το Κέντρο Επισκεπτών, ένα Κέντρο που, σημειωτέον, λειτουργεί ακατάπαυστα από το 1993 με τη στήριξη του WWF Ελλάς μέχρι το 2003 και του Φορέα Διαχείρισης έως και σήμερα. Ενα Κέντρο που έχει ενημερώσει χιλιάδες επισκέπτες από την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Στο Κέντρο Επισκεπτών προσφέρονται δωρεάν πληροφορίες, ενώ υπάρχει και η δυνατότητα προβολής ντοκιμαντέρ και επίσκεψης σε έκθεση φωτογραφιών και κειμένων που αναδεικνύουν τις οικολογικές αξίες του δάσους Δαδιάς, τις ανθρώπινες δραστηριότητες και τα τοπικά έθιμα.

Τραχεία πεύκη στο δάσος Δαδιάς. Στο συγκεκριμένο στιγμιότυπο, το δάσος αποτυπώνεται μία από τις πιο ατμοσφαιρικές στιγμές της ημέρας, με τον ήλιο να το φωτίζει απαλά.
Φωτογραφία: WWF Ελλάς / Andrea Bonetti

Μοιράζεται, επίσης, χάρτης οικοτουριστικών μονοπατιών που καλύπτουν ποικίλα επίπεδα βάδισης και διαδρομών με αυτοκίνητο ή ποδήλατο, που σε οδηγούν στα ελάχιστα ορεινά χωριά Γιαννούλη, Κοτρωνιά και Λευκίμη και στα πεδινά χωριά του Σουφλίου, της Κορνοφωλιάς και του Προβατώνα, μέσα από φυσικά αλλά και ιστορικά τοπία, όπως είναι το απολιθωμένο δάσος της Λευκίμης και τα προϊστορικά πέτρινα μανιτάρια.

Από το Κέντρο Επισκεπτών μπορεί κάποιος να επισκεφθεί οργανωμένα το παρατηρητήριο αρπακτικών πουλιών, όπου με τη βοήθεια τηλεσκοπίων μπορεί να παρατηρήσει τους σπάνιους γύπες και αετούς να τρέφονται στον χώρο συμπληρωματικής τροφοδοσίας, ένα μέτρο προστασίας που αδιάκοπα εφαρμόζεται από το 1987 με τη στήριξη του WWF Ελλάς και του Δασαρχείου μέχρι το 1995 και έως και σήμερα με τη στήριξη της Περιφερειακής Ενότητας Εβρου.

Το συγκεκριμένο μέτρο έχει βοηθήσει τους πληθυσμούς των γυπών να διατηρηθούν και να αντεπεξέλθουν στις απειλές που μειώνουν τον αριθμό τους, όπως είναι τα δηλητηριασμένα δολώματα, αλλά και η ηλεκτροπληξία στους πυλώνες ηλεκτρικού ρεύματος και η πρόσκρουση σε ανεμογεννήτριες - υποδομές που έχουν αναπτυχθεί εντατικά εκτός Εθνικού Πάρκου και επηρεάζουν τους γύπες στα μακρινά τους ταξίδια για αναζήτηση τροφής.

Παράδοση και πολιτισμός

Οι εποχικές εμπειρίες από την εναλλαγή των πουλιών συνοδεύονται σίγουρα και από πολιτιστικές εμπειρίες που με μεράκι οργανώνουν οι κάτοικοι της περιοχής. Ολο τον χρόνο στο Σουφλί, το οποίο είναι γνωστό και ως πόλη του μεταξιού, ανοίγουν τις πόρτες τους υψηλής αισθητικής μουσεία που διαθέτουν αξιόλογες συλλογές, μηχανές επεξεργασίας μεταξιού, μεταξωτά εκθέματα και φωτογραφίες που σε ταξιδεύουν στην ιστορία αυτού του τόπου. Παρά τα αισθήματα νοσταλγίας, οι άνθρωποι που τα λειτουργούν κλείνουν... το μάτι στο μέλλον με αισιοδοξία. Κάθε εποχή όλο και κάτι διαφορετικό προκύπτει, στο οποίο μπορεί να συμμετάσχει κανείς.

Το φθινόπωρο το πανηγύρι της Λευκίμης, ένα από τα ζωντανότερα πανηγύρια της περιοχής, η γιορτή μανιταριών στη Δαδιά και η γιορτή τσίπουρου στο Σουφλί. Τον χειμώνα η γιορτή των Φώτων στη Δαδιά με την περιφορά των εικόνων σε όλο το χωριό, τα κουρμπάνια της Δαδιάς και της Κορνοφωλιάς και το καρναβάλι του Τυχερού. Την άνοιξη, οι φωτιές στο Σουφλί και στη Δαδιά την ημέρα της Ανάστασης.

Το καλοκαίρι οι γιορτές μεταξιού στο Σουφλί και οι χοροί στις πλατείες των χωριών από τους τοπικούς συλλόγους. Σε όλες σχεδόν τις εκδηλώσεις χορεύει κάποιος με γρήγορο και ξεσηκωτικό τρόπο, υπό τους ήχους της θρακιώτικης μουσικής και της λαλιάς της γκάιντας.

Οταν χαράζει στο δάσος Δαδιάς, το πρόσταγμα της ημέρας το δίνει ο χαρακτηριστικός εναρκτήριος ήχος της γκάιντας (τρεις νότες σε αργό ρυθμό...). Μετά η καθημερινότητα μπαίνει στη χαρούμενη, θρακιώτικη ρότα της.

Τα ζώα βγαίνουν για βοσκή, τα μηχανήματα θερίζουν, τα τηλεσκόπια μπαίνουν στο αυτοκίνητο και οι αετοί ανεβαίνουν σιγά σιγά στον ουρανό για το καθιερωμένο τους ψάξιμο για τροφή. Ελάτε και εσείς μέχρι εδώ για να ζήσετε μια πρωτόγνωρη συμβίωση του ανθρώπου με την άγρια φύση.

Μαθαίνουμε από το οικοskopio.gr 

Δημοτική Κοινότητα του Δήμου Σουφλίου.

Αν και ο πληθυσμός της Δαδιάς δεν ξεπερνά τους 1.000 κατοίκους, το δάσος Δαδιάς - Λευκίμης - Σουφλίου είναι διεθνώς γνωστό για τους... άλλους του κατοίκους, τα αρπακτικά πουλιά. Εδώ θα συναντήσουμε 36 από τα 38 είδη ημερόβιων αρπακτικών της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων είναι και ο βασιλαετός, καθώς και τα τρία από τα τέσσερα ευρωπαϊκά είδη γυπών.

Ενας επιπλέον λόγος που κάνει τη Δαδιά «καταφύγιο» βιοποικιλότητας είναι και το μωσαϊκό του τοπίου. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της χαρτογράφησης των καλύψεων γης (2007), στην περιοχή εναλλάσσονται δάση κωνοφόρων, πλατύφυλλων, αγροτικές, θαμνώδεις και εκτάσεις χαμηλής βλάστησης.

Δώρα Σκαρτσή, υπεύθυνη προγράμματος Εβρου WWF Ελλάς
Φωτογραφίες WWF Ελλάς / Andrea Bonetti

http://www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=23514&subid=2&pubid=64177322