Τολό το κρητικό χωριό της Αργολίδας
Το Τολό (παλαιότερα ονόματα «Τουλόν», «Μινώα») είναι το κρητικό χωριό του νομού Αργολίδας, χτισμένο κατά μήκος μιας μεγάλης παραλίας στις ακτές του Αργολικού κόλπου. Διοικητικά ανήκε στον Δήμο Ασίνης μέχρι το τέλος του 2010 οπότε ο Δήμος καταργήθηκε και ενσωματώθηκε στον Δήμο Ναυπλιέων.
Α. Το Τολό και οι Τολιανοί κάτοικοι του
Γράψει ο Δημήτρης Βέργος, Συνταξιούχος μηχανικός αεροπλάνων Ολυμπιακής
Όσοι έχουν επισκεφθεί το Τολό, ένα τουριστικό θέρετρο κοντά στο Ναύπλιο, πιθανόν να μην γνωρίζουν την ιστορία του. Την ιστορία του λοιπόν θα σας την πω εγώ που τη γνωρίζω από πρώτο χέρι, γιατί μου την είπε η γιαγιά μου. Το Τολό λοιπόν πριν από την απελευθέρωση της Κρήτης από τους Τούρκους, ήταν ένας ασήμαντος, έρημος και άγονος τόπος.
Οι πρόγονοι των σημερινών Τολιανών ζούσαν τότε σ' ένα μικρό παραλιακό χωριό της Κρήτης κοντά στα Χανιά. Σε μία αψιμαχία λοιπόν με τους Τούρκους - από τις συχνές που γίνονταν εκείνη την ηλεκτρισμένη εποχή- περικύκλωσαν το χωριό απειλώντας το με άγρια σφαγή. Οι κάτοικοι προκειμένου να σωθούν, μπήκαν στα πλεούμενα τους με όσα από τα εφόδια ήταν δυνατόν να μεταφέρουν και έπλευσαν με κατεύθυνση την ελεύθερη ανατολική Πελοπόννησο, ψάχνοντας να βρουν παραλία-παραλία ένα κατάλληλο τόπο να ριζώσουν.
Την εποχή εκείνη η Πελοπόννησος ήταν αραιοκατοικημένη. Μόνο στην περιοχή Άργους-Ναυπλίου υπήρχαν αρκετοί κάτοικοι λόγω της τότε πρωτεύουσας αφενός και του πλούσιου αργολικού κάμπου αφετέρου.
Τους γοήτευσε ένα λιμανάκι σε ομαλή περιοχή με δύο μικρά νησάκια στη μέση και μία πεντακάθαρη αμμουδιά. Εκεί λοιπόν, με ψήφισμα του Καποδίστρια αποφάσισαν να ριζώσουν. Άγνωστο το όνομα Τολό τότε, που βρίσκεται στην αρχαία περιοχή Ασίνη, γνωστή από τα 'Έπη του Ομήρου". Το όνομα Τολό το έδωσαν οι μεταγενέστεροι.
Αρχικά έφτιαξαν ένα πρόχειρο καταυλισμό με πέτρες, ξύλα και ότι άλλο πρόχειρο υλικό έβρισκαν για να προστατευτούν από τα καιρικά φαινόμενα. Εργασιομανείς όπως ήταν, δεν άργησαν να καταπλήξουν τους γείτονες τους με τα πανέμορφα σπίτια που έχτισαν αργότερα, χωρίς τη βοήθεια κανενός και σε ελάχιστο χρόνο.
Όλα τα σπίτια είχαν πρόσοψη στη θάλασσα και εκεί ελλιμένιζαν και τα πλεούμενα τους. Πίσω από τα σπίτια τους έφτιαξαν κήπους που καλλιεργούσαν λαχανικά, ζαρζαβατικά και άλλα μποστανικά για τη διατροφή τους. Μόνο από τη θάλασσα βρήκαν σημαντική βοήθεια από τα πλούσια αλιεύματα που τους παρείχε. Πουλώντας τα δε στην αγορά του Ναυπλίου, απέκτησαν και μία οικονομική ευχέρεια απαραίτητη για τα δύσκολα χρόνια στην αρχή.
Με τον καιρό έπιασαν φιλίες με τους ντόπιους και αργότερα συγγένεψαν μαζί τους. Τότε και η γιαγιά μου βρήκε τον εκλεκτό της, τον παππού μου δηλαδή, που είχε εστιατόριο στο Ναύπλιο απέναντι από το οπλοστάσιο του Ναυπλίου για τους γνωρίζοντες.
Τα χρόνια πέρασαν και οι γενιές διαδέχθηκαν η μία την άλλη. Ήρθε και ο φοβερός Β' Παγκόσμιος πόλεμος. Όλοι περάσαμε δύσκολες και πολλές φορές μαρτυρικές μέρες. Πολλά παλικάρια έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο για την πατρίδα, στο Αλβανικό Επος και αλλαχού.
Να όμως που πέρασε και αυτό το κακό και ήρθε η ποθητή ειρήνη. Την εποχή αυτή όλοι δουλέψαμε με ανανεωμένες τις δυνάμεις μας, να ξαναχτίσουμε ότι ο εχθρός κατέστρεψε και να συμβάλλουμε στην πρόοδο του τόπου μας.
Και η πρόοδος ήταν μεγάλη τόσο στη γεωργία, στη βιομηχανία άλλα και στη ναυτιλία.
Εδώ μάλιστα η πρόοδος στο Τολό ήταν μεγάλη, καθότι οι Τολιανοί ως ναυτικοί από κούνια, άρπαξαν την ευκαιρία και προόδευσαν χτίζοντας ο καθένας το "μπάρκο" του, μεγαλύτερο και καλύτερο από το παλιό.
Τα πρώτα σπιτόπουλα εξωραίστηκαν, μεγάλωσαν, ομόρφυναν και οι δρόμοι ασφαλτοστρώθηκαν. Οι Τολιανές συνέβαλαν και αυτές από τη μεριά τους. Έμπειρες υφάντρες όπως ήταν, ειδικεύτηκαν στα λεπτούφαντα εργόχειρα που γίνονταν ανάρπαστα από τους τουρίστες, που σιγά-οιγά στην αρχή, έρχονταν να γνωρίσουν το φημισμένο Τολό, να κάνουν τα μπάνια τους στα πεντακάθαρα νερά της θάλασσας και να χαρούν τον ήλιο, που σπάνια τον έβλεπαν στις βόρειες πατρίδες τους.
Οι τουρίστες όμως πλήθαιναν και το μικρό Τολό δεν τους χωρούσε πια. Και τότε ήρθαν και ανέλαβαν οι επιχειρηματίες να σώσουν την κατάσταση! Έκτισαν πολυτελέστατα ξενοδοχεία, κέντρα διασκέδασης, εστιατόρια, αφού πρώτα γκρέμισαν τα παραδοσιακά πανέμορφα σπίτια. Αυτά δηλαδή που πριν λίγα χρόνια θαύμαζαν και φωτογράφιζαν μετά μανίας οι πρώτοι τουρίστες.
Όσοι είχαν επισκεφθεί προπολεμικά το Τολό και είχαν γοητευτεί με την απλότητα του, τη χάρη του και τη φυσική του ομορφιά, απογοητεύονται σήμερα με την αρχοντοχωριάτικη φορεσιά του. Αλλά "ουδέν καλόν αμιγές κακού" όπως έλεγαν και οι αρχαίοι μας πρόγονοι.
Σήμερα οι Τολιανοί είναι επιχειρηματίες, ασχολούμενοι αποκλειστικά με τον τουρισμό. Μερικοί που παρέμειναν ψαράδες, μάλλον το κάνουν από χόμπι. Οι γυναίκες τους, οι νεώτερες γενιές από τις παλιές φημισμένες υφάντρες και κεντήστρες, σήμερα συναγωνίζονται για το ποια θα έχει την καλύτερη γκαρνταρόμπα...
Τα δικά μας φτερά - Τεύχος 183 | σελ.25
B’ Μερικές πρόσθετες ιστορικές πληροφορίες
Γράφει ο Κων/νος Γραικιώτης
Ιστορικές αναφορές για αυτόν τον τόπο υπάρχουν από τα χρόνια του Ομήρου και το έπος της Ιλιάδας αναφέροντας την περιοχή - μπροστά από την Αρχαία Ασίνη - το Τολό, ως το σημείο από όπου απέπλευσε η ναυτική δύναμη υπό το Βασιλέα Αγαμέμνωνα για τον Τρωικό πόλεμο.
Κατά το πέρασμα του χρόνου γύρω στα 1200 μ.Χ. ονομάστηκε "De l' eau" - "Ντελό" στα γαλλικά "Νερό" από ένα φράγκο επίσκοπο λόγω της ιδιομορφίας του νερού που το περιβάλει.
Το 1684 η Βενετική Κυβέρνηση προσχώρησε στον αντιτουρκικό συνασπισμό του ΛΙΝΤΣ και ανέθεσε στον στρατηγό της Μοροζίνι να διώξει τους Τούρκους από την Πελοπόννησο. Ο στρατηγός συγκέντρωσε ενετικό στρατό, αλλά και μισθοφόρους και εθελοντές Έλληνες μεταξύ των οποίων και πολλούς Κρητικούς στον Αργολικό κόλπο. Αποβίβασε τα στρατεύματά του στην περιοχή του ΤΟΛΟ κι απ’ εκεί προχώρησε και απελευθέρωσε το Ναύπλιο και στη συνέχεια και τις άλλες Πελοποννησιακές πόλεις.
Ο Μοροζίνι μετά την κατάκτηση της Πελοποννήσου άφησε απροστάτευτους τους Κρητικούς, οι οποίοι διασκορπίσθηκαν στην περιοχή του Ναυπλίου και του Άργους για να ζήσουν. Αργότερα στην περιοχή αυτή κατέφυγαν και αρκετοί Κρήτες, ως πρόσφυγες οικογενειακώς και κυρίως μετά το 1830 και τις κρητικές επαναστάσεις του 1841 και 1866-69.
Τους διασκορπισμένους εδώ κι εκεί Κρήτες πρόσφυγες περιμάζεψε ο Καποδίστριας, ο οποίος είχε τότε την έδρα του στην πρωτεύουσα του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους στο Ναύπλιο, με ψήφισμα της 13ης (25) Μαρτίου 1831 στο οποίο ανέφερε: “Το έθνος χρεωστεί να προμηθεύσει στους Έλληνες όσοι, πολεμούντες υπέρ των δικαίων του, έχασαν τας εστίας των, τα δυνατά μέσα δια να ημπορέσουν να αποκατασταθούν εις το νέον Κράτος”.
Τελικά το 1834 επί βασιλείας του Όθωνα Α’ με τον υπ’ αριθμ. 16951 Β.Δ. της 13ης (25) Οκτωβρίου 1834 “Περί οικισμού των Κρητών” αποφασίστηκε να κτιστεί, κοντά στο λιμάνι των Τολών, πόλη με το όνομα ΜΙΝΩΑ και να προσκληθούν οι διασκορπισμένοι Κρήτες να κατοικήσουν σ’ αυτήν. Το διάταγμά τους παραχωρούσε ένα μικρό σπίτι στο Τολό αξίας όχι περισσότερο από 300 δρχ. γεωργικό κλήρο 30-50 στρεμμάτων γης, ανάλογα με τα μέλη της οικογένειάς τους, ένα βόδι και τ’ απαραίτητα γεωργικά εργαλεία για να την καλλιεργούν.
Η γη όμως που τους παραχωρήθηκε ήταν άγονη και για να ζήσουν στράφηκαν προς την αλιεία. Έτσι δημιουργήθηκε το πασίγνωστο ψαροχώρι. Η θάλασσα του Αργολικού κόλπου, λόγω της διαμόρφωσής της είχε άφθονα ψάρια.
Η Μινώα αποτέλεσε αργότερα δήμο, στον οποίο προσαρτίσθηκαν και άλλοι οικισμοί της περιοχής όπως τα Ίρια, το Αυγό, το Σουληνάρι, ένα τμήμα του οικισμού της Ασίνης κ.α.
Ο Δήμος Μινώας πήρε τ’ όνομά του από το βασιλιά της Κνωσού της Κρήτης Μίνωα. Κατατάχθηκε στην Γ’ Κατηγορία και είχε έδρα του το Τολό. Αριθμούσε τότε 1053 κατοίκους και ο κάθε δημότης του ονομαζόταν Μινώος. Ο Δήμος Μινώας είχε σφραγίδα που έφερε κυκλοτερώς τις λέξεις “ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ” και εντός του κύκλου τις λέξεις “ΔΗΜΟΣ ΜΙΝΩΑΣ”. Η σφραγίδα είχε καθιερωθεί με Β.Δ. της 13ης (25) Οκτωβρίου 1834. Ο δήμος λειτούργησε αρκετά χρόνια κι ύστερα καταργήθηκε με την αλλαγή της νέας διοικητικής οργάνωσης του Κράτους.
Το 1998 με τη δημιουργία των Καποδιστριακών Δήμων το Τολό εντάχθηκε στο δήμο Ασίνης μέχρι το τέλος του 2010 οπότε ο Δήμος καταργήθηκε και ενσωματώθηκε στον Δήμο Ναυπλιέων. Ο πληθυσμός του, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, είναι 1.460 κάτοικοι.
Πολλοί Κρητικοί οπλαρχηγοί είχαν σχέση με το ΤΟΛΟ. Όλων τους οι απόγονοι ζουν και δραστηριοποιούνται στο Τολό.
Πρώτος δήμαρχος του δήμου Μινώα διετέλεσε ο Βασίλειος Χάλης (Στρατάρχης Κρήτης) που γεννήθηκε στο Θέρισο το 1785 και ήταν από τους πρώτους που μυήθηκαν στη Φιλική εταιρεία. Πέθανε στο Ναύπλιο το 1846. Από το Τολό καταγόταν και ο πρωθυπουργός (1941-1944) Εμμανουήλ Τσουδερός.
Πηγές :
https://archive.patris.gr/articles/147531
https://cityofnafplio.net/el/asini/tolo
https://www.argolikeseidhseis.gr/2017/09/o.html
https://cityofnafplio.net/el/asini/tolo
http://ammogion.gr/el/sitemap/Αξιοθέατα/ΙστορίατουΤολού.html
https://el.wikipedia.org/wiki/Τολό_Αργολίδας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου