Πύλος, οι τοιχογραφίες του ανακτόρου

Μια σπουδαία σειρά τοιχογραφιών προέρχεται από το ανάκτορο της Πύλου και αποτελεί ένα ενιαίο σύνολο καλά χρονολογημένο μέσα σ' έναν αιώνα - το ανάκτορο ιδρύθηκε το 1300 π.Χ. και καταστράφηκε το 1200 π.Χ. Το σύνολο αυτό έδωσε για πρώτη φορά τη δυνατότητα να γίνει αντιληπτό το σχέδιο που ακολουθούσε η διακόσμηση ενός μυκηναϊκού ανακτόρου.
Η εξωτερική στοά του πρόπυλου κοσμείτο με πομπή δωροφόρων, σύμφωνα με τα μινωικά πρότυπα, ενώ οι τοιχογραφίες της εσωτερικής στοάς εικόνιζαν διάφορα αρχιτεκτονήματα, ζώα και μια σειρά από καθιστές γυναικείες μορφές, που είναι ίσως θεές.

Ο πρόδομος του μεγάρου κοσμείτο επίσης με πομπή ανδρών. Ο δόμος ήταν πλούσια τοιχογραφημένος με μια ποικιλία θεμάτων που εικονίζουν ζώα, ταύρους, λιοντάρια και ελάφια, ένα τοπίο με παπύρους καθώς και λέοντες και γρύπες εκατέρωθεν (;) του θρόνου. Η διάταξη αυτή μοιάζει με τη διάταξη των τοιχογραφιών της "αίθουσας του θρόνου" στο ανάκτορο της Κνωσού, όπως διαμορφώθηκε στη Μυκηναϊκή εποχή. Δεν είναι όμως βεβαιωμένο αν η διευθέτηση των ζώων στην Πύλο ήταν πράγματι εραλδική ή αν μόνο η πλευρά του τοίχου αριστερά από τον θρόνο κοσμείτο με το δίδυμο λιοντάρι- γρύπας. Και στις δύο όμως περιπτώσεις, εδώ όπως και στην Κνωσό, το ιερό μυθικό πουλί και το δυνατό βασιλικό ζώο συμβολίζουν την ισχύ του ηγεμόνα, τον οποίον και προστατεύουν. Στον δόμο του μεγάρου της Πύλου εικονίζονται επίσης ταύροι, που ίσως προορίζονταν για θυσία, καθώς και σκηνή συμποσίου στην οπ9ία λαμβάνουν μέρος διάφορες καθιστές μορφές που θυμίζουν τις ανάλογες μορφές από την τοιχογραφία του "Δίφρου" από τα ανάκτορα της Κνωσού.

Τα θέματα αυτά δεν φαίνεται να έχουν πολλή σχέση μεταξύ τους και ο ζωγράφος δεν δημιούργησε μια σύνθεση αρμονική ως προς αυτό. Με το χρώμα έδωσε μια έντονη οπτική εντύπωση και αντιπαράθεσε ορισμένες σκηνές των οποίων η βαθύτερη έννοια μας διαφεύγει, είναι όμως οπωσδήποτε θρησκευτικού χαρακτήρα.

Ο "Μουσικός" δέσποζε της σκηνής του συμποσίου του οποίου η θρησκευτική σημασία είναι αναμφισβήτητη. Κάθεται επάνω σ' έναν σχηματοποιημένο βράχο, φορά μακρύ ανατολικό, ιερατικό χιτώνα και κρατά λύρα με πέντε χορδές που έχει σχήμα ανεστραμμένου πετάλου. Το λευκό της χρώμα και το κομψό πλαίσιο, του οποίου τα άκρα απολήγουν σε κεφαλές κύκνων, υποδηλώνουν ότι στην πραγματικότητα θα ήταν από ελεφαντόδοντο. Η λύρα είναι το κατεξοχήν μυκηναϊκό μουσικό όργανο και είναι γνωστή από παραστάσεις αλλά και από ανασκαφικά ευρήματα. Ο μουσικός μόλις που αγγίζει τις χορδές με μια απαλή κίνηση, σαν να θέλει να μαγέψει το πουλί που πετά μπροστά του ή σαν να διστάζει να παίξει.
Ποίηση και μουσική είναι συνυφασμένες με την καθημερινή και θρησκευτική ζωή στον ελληνικό χώρο από πολύ νωρίς.

Άλλες αίθουσες του ανακτόρου της Πύλου κοσμούντο με σκηνές κυνηγιού και μάχης. Σε μια σκηνή μάχης εικονίζονται σε έδαφος γυμνό, εναλλάξ κίτρινο και γαλάζιο, πολεμιστές με περικνημίδες, περίζωμα και κράνος, οπλισμένοι με εγχειρίδια και δόρατα, που μάχονται με άνδρες οι οποίοι είναι ντυμένοι μόνο με δέρμα ζώου. Οι πολεμιστές δεν κρατούν ασπίδες, φορούν δε ένα είδος πανοπλίας πάνω από το περίζωμα. Είναι Μυκηναίοι κι έχουν την υπεροχή στη μάχη, ενώ αυτοί που φορούν δέρμα ζώου είναι βάρβαροι. Όλα τα στοιχεία αποπνέουν συμβατικότητα και λειτουργούν συμβολικά, όπως οι έντονες αποκλίσεις των μορφών από την ευθεία, για να αποδοθεί η βιαιότητα, κυρίως όμως το ένδυμα: οι αντίπαλοι φορούν δέρμα ζώου για να δηλωθεί συμβατικά ότι είναι πρωτόγονοι, βάρβαροι.

Σχετικά με την τεχνοτροπία της τοιχογραφίας αυτής παρατηρούμε ότι και εδώ, όπως στην Κρήτη παλαιότερα, δεν λαμβάνεται υπόψη η γραμμή του εδάφους και οι μορφές διατάσσονται η μια πάνω στην άλλη, σύμφωνα με τη συμβατική αιγαιακή προοπτική. Πράγματι, στην αιγαιακή τέχνη τοποθετούνται υψηλότερα στο οπτικό πεδίο οι μορφές και τα αντικείμενα που στην πραγματικότητα είναι πιο μακριά. Στην τοιχογραφία της Πύλου δημιουργείται η εντύπωση ότι οι μορφές πλέουν και ότι ο θεατής τις βλέπει από ψηλά. Οι στάσεις είναι τολμηρές και πρωτότυπες. Η σκηνή έχει ένα τοπικό - πυλιακό - χαρακτήρα που θυμίζει τη μινωική τέχνη. Εξάλλου σε πολλά σημεία το ανάκτορο της Πύλου παρουσιάζει αναλογίες με τα μινωικά.

Στην τοιχογραφία αυτή, μινωική είναι η ελευθερία με την οποία αντιμετωπίζεται το θέμα, αλλά μυκηναϊκή είναι η αφαίρεση, η απουσία κάθε μνείας τόπου. Μυκηναϊκό είναι το θέμα: η μάχη. Η όλη διάταξη ανήκει στον ίδιο εικονογραφικό κύκλο από τον οποίο προέρχεται το ρυτό πολιορκίας. Είναι μια συγκεκριμένη σκηνή έξω από συγκεκριμένο χώρο και χρόνο.

http://www.gistor.gr/istoria/2008-10-23-11-16-25/2008-10-23-11-31-36/2008-10-23-15-35-09/164-2008-11-02-16-04-14