ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΟΥ ΝΟΡΜΑΝ ΑΤΛΑΝΤΙΚ (28.12.2014)

Κυριακή 29 Δεκεμβρίου 2019

ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΟΥ ΝΟΡΜΑΝ ΑΤΛΑΝΤΙΚ (28.12.2014)

ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΟΥ ΝΟΡΜΑΝ ΑΤΛΑΝΤΙΚ (28.12.2014)

Θυμάμαι ήταν 28 Δεκεμβρίου 2014 όταν έγραφα στη σελίδα μου στο facebook : “Τώρα βγήκε στην ΝΕΡΙΤ ένας πανικόβλητος επιβάτης και επέμενε ότι το πλοίο έχει ήδη πάρει κλίση και ζητούσε να κάνουν κάτι περισσότερο οι αρχές. Αυτό που θα πω για μια ακόμη φορά είναι ΚΑΛΗ ΤΥΧΗ ΚΑΙ Ο ΘΕΟΣ ΜΑΖΙ ΤΟΥΣ”.

Το πλοίο ήταν το MS Norman Atlantic. Ένα Roll-on/Roll-off (ROPAX) οχηματαγωγό πλοίο που ανήκε στην ιταλική ναυτιλιακή εταιρεία Visemar di Navigazione και από τον Δεκέμβριο του 2014 βρισκόταν σε μίσθωση από την εταιρεία ANEK Lines. Το πλοίο που κατασκευάστηκε το 2009 είχε μήκος 186 μέτρα, πλάτος 25,6 μέτρα και βύθισμα 6,71 μέτρα. Διέθετε δύο κινητήρες ντίζελ ΜΑΝ Β & W 9L48/60Β που του έδιναν τελική ταχύτητα 24 κόμβων (44 km/h).

Στις 28 Δεκεμβρίου 2014, το πλοίο έπλεε στον πορθμό του Οτράντο, στην Αδριατική Θάλασσα, σε δρομολόγιο από την Πάτρα στην Ηγουμενίτσα και την Ανκόνα. Λίγο πριν τις 6 πμ τοπική ώρα, μισή ώρα δηλαδή μετά την αναχώρησή του από την Ηγουμενίτσα όπου είχε κάνει μια ενδιάμεση στάση, πυρκαγιά ξέσπασε στο κατάστρωμα των οχημάτων. Την στιγμή εκείνη βρισκόταν 44 ν. μ. (81 χλμ.) βορειοδυτικά της Κέρκυρας και 33 ν. μ. (61 χλμ.) βορειοδυτικά από τους Οθωνούς.

Για τη ναυτική τραγωδία του Norman Atlantic, κανείς δεν είναι σε θέση να πει με βεβαιότητα ούτε καν το πώς πραγματικά ξέσπασε η πυρκαγιά. Ακόμη και για τους ειδικούς στα ατυχήματα που συμβαίνουν στη θάλασσα, η περίπτωση του Norman Atlantic αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια στα ναυτικά χρονικά. Το πλοίο δεν βούλιαξε ποτέ, κι όμως, 29 άνθρωποι χάθηκαν. Άλλοι κάηκαν ζωντανοί, άλλοι έσβησαν από τις αναθυμιάσεις, άλλοι πνίγηκαν στην προσπάθειά τους να σωθούν. Πολλοί δεν βρέθηκαν ποτέ. Δεκαοκτώ άνθρωποι κυριολεκτικά «εξαφανίστηκαν» με τρόπο που παραμένει ανεξήγητος. Ήταν 8 Έλληνες, 4 Τούρκοι, 2 Ιταλοί, 2 Σύριοι, 1 Γερμανός και 1 Ιρακινός.

Επίσης δύο ναύτες του αλβανικού ρυμουλκού Iliria πέθαναν στις 30 Δεκεμβρίου κατά τη διάρκεια της ρυμούλκησης του ναυαγίου. Στις 31 Δεκεμβρίου οι εκθέσεις έδειξαν ότι στο πλοίο επέβαιναν 499 άτομα, από τα οποία 487 ήταν επιβάτες και 55 μέλη του πληρώματος. Στον αριθμό αυτό δεν περιλαμβάνονται οι λαθρεπιβάτες που, πιθανόν, επέβαιναν στο πλοίο.

Γραφιστική αναπαράσταση: Ετσι ξέσπασε φωτιά στο «Norman Atlantic»

Κάποιες όμως τέτοιες στιγμές, όπως αυτή του ναυαγίου, η μοίρα παίζει τα δικά της παιγνίδια στη ζωή των ανθρώπων. Παράδειγμα η περίπτωση ενός Αυστριακού γιατρού που λατρεύει την Ελλάδα και πολύ συχνά έρχεται στην Αθήνα με την εξαιρετική ομάδα του για να αφήσει στο νοσοκομείο ΕΛΠΙΣ φάρμακα για ανέργους και άπορους. Ο γιατρός αυτός λοιπόν μαζί με την ομάδα του βρέθηκε χριστουγεννιάτικα στην Αθήνα, παρέδωσε τα φάρμακα και παρ' ότι ο διευθυντής του νοσοκομείου Ελπίς του είπε να μην φύγει γιατί ο καιρός ήταν κακός και θα ταλαιπωριόταν, εκείνος, έχοντας εκκρεμότητες στην πατρίδα του, μπήκε στο πλοίο Norman Atlantic και μαζί με πολλούς άλλους ανθρώπους διαφόρων εθνικοτήτων βρέθηκε ξαφνικά στο κατάστρωμα του πλοίου, περιμένοντας υπομονετικά να μεταφερθεί στη στεριά. Τελικά γύρισε σώος στην πατρίδα του ενώ κάποιοι άλλοι δεν γύρισαν ποτέ.

Μεταξύ των Ελλήνων οι οποίοι ακόμη και σήμερα θεωρούνται αγνοούμενοι είναι ο Απόστολος Νικολαράς, πατέρας τριών ανήλικων παιδιών. Ήταν ένας οδηγός φορτηγού, που σχεδόν κάθε εβδομάδα πραγματοποιούσε το δρομολόγιο Ελλάδα-Ιταλία και αντιστρόφως.

Η τελευταία επικοινωνία με τη σύζυγό του, Καλλιόπη Ανανιάδου, , πριν χαθούν τα ίχνη του, έγινε στη 01 πμ τα ξημερώματα της 28ης Δεκεμβρίου 2014, ώρες πριν ξεσπάσει η πυρκαγιά στο μοιραίο πλοίο. «Μιλήσαμε για λίγη ώρα καθώς το πλοίο θα έμπαινε στην Αδριατική και το σήμα θα χανόταν» είπε στην εφημερίδα Πρώτο ΘΕΜΑ η κα Ανανιάδου. Η ίδια διηγείται λεπτομέρειες από την τηλεφωνική συνδιάλεξη που επρόκειτο να είναι και η τελευταία με το σύντροφο της ζωής της: «Ο σύζυγός μου με ρώτησε για τα παιδιά και, αφού συζητήσαμε για λίγο, κλείσαμε το τηλέφωνο. Στις 6 το πρωί έμαθα από την τηλεόραση για το πλοίο. Έπαιρνα τηλέφωνο αλλά ήταν κλειστό». Η ίδια έχω στείλει επιστολές σε τουλάχιστον σε δέκα χώρες, ζητώντας, εάν βρεθεί κάποιο πτώμα στις ακτές τους, να την ενημερώσουν, μήπως είναι ο Απόστολος. «Για εμένα, λέει, δεν έχει πεθάνει, ακόμη αγνοείται».

Όπως επισημαίνει η σύζυγος του 33χρονου οδηγού, συνάδελφοι του άνδρα της που σώθηκαν, τής έλεγαν αργότερα πως οι περισσότεροι είχαν βγάλει εισιτήριο με άλλο πλοίο. Τελικά όμως ήρθε το Norman Atlantic και επιβιβάστηκαν σε αυτό. «Το λέω και θα το ξαναλέω μια ζωή: Ήταν ένα έγκλημα αυτό που έγινε. Γιατί δεν πήγαν το πλοίο στην Κέρκυρα, όπου θα σωνόντουσαν όλοι και το άφησαν να καίγεται μέχρι να καταλήξει στο Μπάρι; Κανείς δεν μου απαντά σε αυτό. Και από το γραφείο του πρώην υπουργού, του κ. Δρίτσα στο οποίο είχα απευθυνθεί, μου έλεγαν 'είναι μάταιο να ψάχνετε, ο σύζυγός σας είναι νεκρός'. Εγώ όμως αυτή τη στιγμή προσπαθώ να μεγαλώσω τα τρία παιδιά μου. Τα βλέπουν παιδοψυχολόγοι, αφού δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν ότι ο πατέρας τους δεν θα έρθει ξανά. Κι όλα αυτά μόνη μου και με την οικογένειά μου που με στηρίζει, αφού δεν μπορώ ούτε να δουλέψω. Και πώς να δουλέψω όταν πρέπει να είμαι δίπλα στα παιδιά μου;»

Ένας τριανταοχτάχρονος μηχανολόγος-μηχανικός, που ταξίδευε με τη σύζυγο και την ανήλικη κόρη του, είπε στην κατάθεσή του:

«Ξημερώματα 28.12.2014 περί ώρα 04:30 η κόρη μου, που κοιμόταν σε διαφορετική καμπίνα από εμένα και τη γυναίκα μου, χτύπησε την πόρτα της καμπίνας μας λέγοντας ότι μυρίζει καπνός και κάτι σαν να καίγεται. Οι καμπίνες μας ήταν στην αριστερή πλευρά του πλοίου και πρώρα. Αμέσως βγήκαμε έξω στον διάδρομο όπου ήδη βρισκόντουσαν και άλλοι επιβάτες. Αμέσως μετά την έξοδό μας στον διάδρομο επήλθε συσκότιση (black out) και νομίζω άναψαν κάποια φώτα ανάγκης. Κατεβήκαμε στο από κάτω κατάστρωμα που βρίσκονται τα σαλόνια χωρίς να εισέλθουμε σε αυτά καθώς υπήρχε έντονος καπνός. Βγήκαμε στην αριστερή πλευρά του πλοίου, όπου βρίσκονταν αρκετοί επιβάτες και εκεί μας δόθηκαν σωσίβια χέρι με χέρι. Παραμείναμε στην αριστερή πλευρά του πλοίου στον εξωτερικό χώρο και κάποια στιγμή έγινε καθαίρεση της σωστικής λέμβου με αρκετά άτομα μέσα. Επίσης έγινε καθαίρεση και της τσουλήθρας διαφυγής προκειμένου μέσω αυτής να επιβιβαστούν στις σωστικές σχεδίες. Κατά τον χρόνο αυτό διάφορα άτομα, δεν γνωρίζω αν ήταν πλήρωμα ή όχι, προσπαθούσαν να ρίξουν σωστικές σχεδίες στη θάλασσα. Σε κάποια στιγμή περάσαμε μέσω του διαδρόμου στη δεξιά μεριά του πλοίου, όπου εκεί είδα να καίγεται η δεξιά πλευρά από πρώρα μέχρι πρύμνη και γι' αυτό τον λόγο ξαναγυρίσαμε στην αριστερή πλευρά. Παρατήρησα ότι με τον χρόνο το κατάστρωμα είχε αρχίσει να θερμαίνεται και να κοκκινίζει. Με την οικογένειά μου ανέβηκα τρία παραπάνω καταστρώματα στο ανώτατο κατάστρωμα. Λόγω καπνού κατεβήκαμε στο κατάστρωμα που είναι η γέφυρα του πλοίου στην αριστερή πλευρά αυτής. Κάποια στιγμή μπήκαμε στη γέφυρα όπου υπήρχαν και άλλοι επιβάτες, εκεί είδαμε τον πλοίαρχο του πλοίου, τον ύπαρχο και τον Έλληνα πλοίαρχο της εταιρείας. Υπήρχαν μάνικες νερού συνδεδεμένες και απλωμένες στο κατάστρωμα, οι οποίες όταν προσπαθήσαμε να τις χρησιμοποιήσουμε δεν είχαν παροχή νερού, παρότι το ακροσωλήνιο και το επιστόμιο ήταν σε ανοιχτή θέση (ON)».

Και πρόσθεσε:

«...αντιλήφθηκα ότι η EMERGENCY GENERATOR, δηλαδή η γεννήτρια εκτάκτου ανάγκης, δεν δούλεψε ποτέ. Επίσης παρατήρησα ότι δεν υπήρχε συντονισμός, εκπαίδευση, οργάνωση στο πλήρωμα προκειμένου να βοηθήσουν τους επιβάτες και επαφή σε κοινή γλώσσα εργασίας μεταξύ των Ελλήνων και Ιταλών μελών του πληρώματος του πλοίου».

Και μπορεί κάποιοι να ταξίδευαν για εργασίες ή τουρισμό άλλοι άνθρωποι βρισκόντουσαν εκεί πάνω στο πλοίο γιατί η βιοπάλη τους το επέβαλε. Όπως λ.χ. ο 52χρονος ναύκληρος του πλοίου που μετά δώδεκα χρόνια θαλάσσιας υπηρεσίας βρέθηκε ναυαγός και υπό κατηγορία:

«Έχω δώδεκα χρόνια θαλάσσια υπηρεσία, είπε, εκ των οποίων τα εννέα ως ναύκληρος σε επιβατηγά οχηματαγωγά πλοία. Περί ώρα 01:30 αποπλεύσαμε από τον λιμένα Ηγουμενίτσας, όπου και ξεκινήσαμε την έχμαση των οχημάτων υπό την εποπτεία των Ιταλών μελών του πληρώματος. Την ευθύνη φόρτωσης οχημάτων απ' όσο γνωρίζω την είχαν οι Ιταλοί ναυτικοί, ενώ το ελληνικό πλήρωμα κουβέρτας είχε την αρμοδιότητα της στοιβασίας και του δεσίματος των φορτηγών οχημάτων.

Βλέποντας τα μπούνια να βγάζουν καπνούς άνοιξα τη μάνικα της πυρκαγιάς ώστε να κάνω ψύξη του χώρου χωρίς αποτέλεσμα γιατί δεν υπήρχε παροχή νερού και αντί αυτού υπήρχε αναρρόφηση αέρα και θεώρησα ότι η αντλία νερού της Fire δεν είχε τεθεί σε λειτουργία. Κατά τις 05:45' ώρα περίπου έγινε το πρώτο black out όπου μετά από δέκα λεπτά πήρε μπροστά η γεννήτρια ασφαλείας όπου λειτούργησε για περίπου είκοσι λεπτά και μετά έσβησε χωρίς να εκκινήσει ξανά...».

Ήταν η αρχή του δράματος. Ο καιρός είναι «κόντρα» στην επιχείρηση διάσωσης αφού τα τεράστια κύματα που χτυπούν το πλοίο καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη την όποια προσπάθεια απεγκλωβισμού των επιβατών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επιχειρηθεί διάσωση από αέρος, με τη χρήση ελικοπτέρων. Τελικά μετά τον απεγκλωβισμό των επιβατών το πλοίο ρυμουλκήθηκε στο Μπρίντιζι και έπειτα στο Μπάρι.

Η φρίκη που είδα στο Norman Atlantic

Λιωμένα μέταλλα, καμένα αυτοκίνητα, έντομα και νέφη από διοξίνες. Την εικόνα ενός πλοίου-φαντάσματος περιέγραψε ο Μασιμιλιάνο Γκαμπριέλι, επικεφαλής της ιταλικής ομάδας δικηγόρων-ερευνητών «Giustizia per Norman Atlantic», που εκπροσωπεί 40 θύματα και τις οικογένειες τριών αγνοουμένων που επέβαιναν στο Norman Atlantic. Πρόκειται για τον δικηγόρο που είχε αναλάβει και το πολύκροτο ναυάγιο του Costa Concordia το 2012.

Την Παρασκευή 12 Ιουνίου 2015 η ομάδα του -μαζί με ειδικούς εμπειρογνώμονες διορισμένους από τις δικαστικές αρχές και εκπροσώπους των εμπλεκόμενων μερών- ανέβηκε στο πλοίο και πραγματοποίησε την πρώτη επίσημη αυτοψία.

Μέσα από τις εικόνες φρίκης που κατέγραψαν προκύπτουν με ανάγλυφο τρόπο τα δραματικά λεπτά που έζησαν οι επιβάτες στη ναυτική τραγωδία.

Ο Μ. Γκαμπριέλι αποκάλυψε σε συνέντευξή του στο «Έθνος της Κυριακής» τα πρώτα ευρήματα του εν εξελίξει πορίσματος που θα συντάξει και αναφέρει ότι «έχουν ανευρεθεί σοροί στο γκαράζ του Norman Atlantic. Δεν μπορώ να υπεισέλθω σε λεπτομέρειες, αλλά ναι, οι ειδικοί έχουν βρει αποδείξεις».

Μεγάλη τραγωδία

Μολονότι είχε πρωταγωνιστήσει στην υπόθεση του Costa Concordia και ήταν ο άνθρωπος που με την έρευνά του αποκάλυψε όλες τις πτυχές του ναυαγίου, υποστήριξε ότι η περίπτωση του Norman Atlantic είναι πολύ χειρότερη. «Η έρευνα στο ναυάγιο του Costa Concordia ήταν μια τεράστια επιχείρηση και είχαν ληφθεί ειδικά προληπτικά μέτρα για περιβαλλοντικούς λόγους. Όμως στην περίπτωση του Norman Atlantic, παρόλο που ήταν μεγάλη τραγωδία, με νεκρούς και αγνοούμενους, με τεράστια τραυματική εμπειρία των επιβατών, που ανάγει το δυστύχημα σε σαφώς μεγαλύτερο απ' αυτό του Costa Concordia, φαίνεται πως μεταμορφώνεται σε ναυάγιο τύπου B Series, μετά την ''απαίτηση'' των ιταλικών αρχών να αναλάβουν την έρευνα και διάσωση του πλοίου, αντί των αλβανικών (παρόλο που το πλοίο ήταν κοντά στις ακτές της) και απόφασής τους να ρυμουλκηθεί στο Μπρίντιζι και έπειτα στο Μπάρι» εξηγεί ο Μ. Γκαμπριέλι.

Παράλληλα, περιγράφει στο «Εθνος της Κυριακής» τη φρίκη που έζησε όταν ανέβηκε στο Norman Atlantic. «Την Παρασκευή 12 Ιουνίου 2015, μαζί με τους εμπειρογνώμονες που διόρισε η Εισαγγελία του Μπάρι και ειδικούς συμβούλους που εκπροσωπούσαν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, πραγματοποιήσαμε την πρώτη επίσημη αυτοψία στο πλοίο Norman Atlantic, το οποίο παραδόθηκε στις φλόγες ανοιχτά της Αλβανίας και καθώς ταξίδευε από την Ελλάδα στην Ιταλία.

Το πλοίο είναι ''σφραγισμένο'' και φρουρείται επί 6 μήνες στο Μπάρι. Στο εσωτερικό του παραμένουν τα αυτοκίνητα και τα φορτηγά, αλλά και τα υπάρχοντα των επιβατών που γλίτωσαν τον θάνατο - δυστυχώς όχι όλοι. Ό,τι δεν μετατράπηκε σε κάρβουνο από τη φωτιά που ξεπέρασε τους 900 βαθμούς Κελσίου -έλιωσαν μέχρι και οι ζάντες αλουμινίου των οχημάτων- έχει σαπίσει», λέει ο Μ. Γκαμπριέλι.

Τα όσα αντίκρισε ο ίδιος και οι Τσέζαρε Μπουλγκερόνι και Αλεσάντρα Γκουαρίνι, που όλοι μαζί απαρτίζουν την ερευνητική ομάδα δικηγόρων που είχε ερευνήσει το Costa Concordia και τώρα το Norman Atlantic, συνθέτουν απολύτως την εικόνα ενός πλοίου-φαντάσματος. «Ανεβήκαμε από την αποκαλούμενη ''σκάλα του πιλότου'', η οποία μας έβγαλε απευθείας στα πάνω καταστρώματα.

Κατευθείαν μας ''επιτέθηκε'' μια απερίγραπτη δυσωδία καπνού, αποσύνθεσης και καυσίμων, που εισήλθε στις μύτες και τους λαιμούς μας παρόλο που φορούσαμε μάσκες. Το σκοτάδι είναι απόλυτο και μπορείς να κινηθείς μόνο με φακούς, ανάμεσα σε πολύ μικρά περάσματα που έχουν αφήσει τα λιωμένα μέταλλα, ενώ και το πάτωμα είναι παραμορφωμένο από τη φωτιά. Ακούς μόνο τριξίματα και βλέπεις τεράστιες μύγες να πετούν και μικρά ζώα να εγκαταλείπουν το πλοίο.

Χάος στη γέφυρα

Όταν επιτέλους φτάσαμε στο πάνω κατάστρωμα, ήρθαμε αντιμέτωποι με ένα πλοίο που πλέον καλύπτεται από σκουριά. Είδαμε σκελετούς αυτοκινήτων με λιωμένες ζάντες αλουμινίου, το οποίο λιώνει στους 900 βαθμούς Κελσίου, γεγονός που σημαίνει ότι ακόμα και στο εξωτερικό κατάστρωμα αναπτύχθηκαν τρομακτικές θερμοκρασίες. Ωστόσο, χωρίς καμία εξήγηση, δύο αυτοκίνητα έχουν μείνει άθικτα, ένα τζιπ Πόρσε και ένα Βόλβο.

Στην ίδια πλευρά παραμένουν και δύο σωστικές λέμβοι που δεν τις έριξαν στη θάλασσα και έχουν κονιορτοποιηθεί. Ευτυχώς μπορέσαμε να ανέβουμε στη γέφυρα χωρίς να χρειαστεί να περάσουμε ξανά από τη ''μαύρη κοιλιά'' του πλοίου, όπου τα παράθυρα έχουν εκραγεί από τη φωτιά και αναδύονται μυρωδιές που υποθέτεις ότι προέρχονται από αποσύνθεση πτωμάτων. Όταν φτάνουμε στη γέφυρα του πλοίου, βλέπουμε την ίδια εικόνα που είχαμε αντικρίσει στο Concordia: πεταμένα χαρτιά, τηλέφωνα, ένα χάος από ανθρώπους που είτε δεν ήξεραν πώς να αντιμετωπίσουν την κρίση ή δεν είχαν καταλάβει τι συνέβαινε.

Στο πάνω κατάστρωμα, όπου είχαν βρει καταφύγιο οι επιβάτες του πλοίου και είχαν παγιδευτεί επί τρεις ημέρες κάτω από ακραίες καιρικές συνθήκες, 7-8 μποφόρ, κύματα έξι μέτρων και παγωμένους ανέμους 50 χλμ./ώ., αντιληφθήκαμε ότι ήταν μία ''παγίδα θανάτου''. Φύγαμε από το πλοίο με μια αίσθηση τρόμου απ' αυτά που είχαμε δει» είπαν στο «Εθνος της Κυριακής» οι Ιταλοί δικηγόροι.

Οι επιβάτες έχουν μοιραστεί με τους δικηγόρους τους τις εφιαλτικές στιγμές που έζησαν, τις οποίες -όπως λένε- δεν θα ξεχάσουν ποτέ. Παγιδευμένοι στην κορυφή ενός φλεγόμενου πλοίου, που έπλεε ακυβέρνητο και χωρίς καμία βοήθεια επί 3 μέρες. «Η χειρότερη εμπειρία που μας είπαν ήταν όταν κάποιοι κατάφεραν να ανέβουν στη μοναδική σωστική λέμβο που έπεσε στη θάλασσα, με ελάχιστους ανθρώπους και κυρίως μέλη του πληρώματος - τα οποία θα πρέπει να τιμωρηθούν αυστηρά που άφησαν αβοήθητους τους επιβάτες και τράπηκαν σε φυγή. Όσοι διασώθηκαν, διασώθηκαν πραγματικά από θαύμα» αναφέρει ο Μ. Γκαμπριέλι.

Παιδικές ζωγραφιές

Όταν βρέθηκε στο άνω κατάστρωμα του Norman Atlantic για αυτοψία, ο κ. Γκαμπριέλι αποκόμισε την αίσθηση της αιωνιότητας, με τους επιβάτες να αναμένουν τη σωτηρία επί τρεις μέρες σε ένα φλεγόμενο πλοίο με το πάτωμα να λιώνει τις σόλες των παπουτσιών τους. «Βρήκαμε τετράδια με ζωγραφιές μικρών παιδιών που τους τα είχαν δώσει οι γονείς τους για να απασχολούνται, κουβέρτες, μπουκάλια με νερό, γυναικείες τσάντες και παπούτσια.

Στις καμπίνες και τα κάτω καταστρώματα όλα έγιναν στάχτη ή θάφτηκαν μαζί με τα καμένα αυτοκίνητα και τα πτώματα άλλων επιβατών, με μερικούς παράνομους επιβάτες ακόμα να αγνοούνται» αναφέρει ο Μ. Γκαμπριέλι.

Οι δικαστικές εξελίξεις

Το 2016 ελληνικές και ιταλικές Αρχές επιδόθηκαν σε αγώνα δρόμου για το ποια δικαστική αρχή από τις δύο θα αναλάβει την εκδίκαση της υπόθεσης, γιατί βάσει νόμου δεν μπορούν να γίνουν δύο παράλληλες δίκες για την ίδια υπόθεση. Αυτό σημαίνει ότι οι υπαίτιοι της τραγωδίας θα πρέπει να δικαστούν τελικά στη χώρα που θα κάνει πιο σύντομα αμετάκλητο το βούλευμα παραπομπής τους.

Την ίδια χρονιά, στο «Έθνος της Κυριακής», δικαστικοί κύκλοι ανέφεραν ότι το πιθανότερο είναι οι υπεύθυνοι της τραγωδίας να δικαστούν από ελληνικά δικαστήρια, καθώς τα αδικήματα σε βαθμό πλημμελήματος στη χώρα μας έχουν πενταετή παραγραφή ενώ στην Ιταλία παραγράφονται στα δώδεκα χρόνια.

Το ethnos.gr, τέσσερα χρόνια μετά την τραγωδία, επικοινώνησε με τον δικηγόρο, Παύλο Σαράκη, ο οποίος ανέφερε ότι οι περισσότερες οικογένειες των Ελλήνων θυμάτων τις οποίες και εκπροσωπούσε, προχώρησαν σε εξωδικαστικό συμβιβασμό με την πλοιοκτήτρια εταιρεία και έλαβαν αποζημίωση.

Ιταλική δικαιοσύνη : Πόρισμα-κόλαφος για το πλήρωμα του «Norman Atlantic»

Σοβαρά λάθη και παραλείψεις από το πλήρωμα στη μάχη για την κατάσβεση της φονικής πυρκαγιάς στο πλοίο «Norman Atlantic», αποτυπώνει το πόρισμα των ιταλικών δικαστικών αρχών. Το κατηγορητήριο περιγράφει την έλλειψη συντονισμού αλλά και την εγκατάλειψη των πόστων από μέλη του πληρώματος.

Μέλη του πληρώματος παράτησαν τα πόστα τους, το σύστημα κατάσβεσης ενεργοποιήθηκε αρχικά λανθασμένα στο κατάστρωμα 3 και όχι στο 4 όπου είχε ξεσπάσει η πυρκαγιά, σωστική λέμβος έπεσε στη θάλασσα χωρίς να έχει προηγηθεί εντολή εκκένωσης, δίχως να ληφθούν μέτρα ασφαλείας.

Το κατηγορητήριο των ιταλικών δικαστικών αρχών για το ποινικό σκέλος της τραγωδίας στο πλοίο «Norman Atlantic», το οποίο έφερε στη δημοσιότητα η εφημερίδα «Καθημερινή», περιγράφει την έλλειψη συντονισμού και σειρά λαθών και παραλείψεων στη μάχη με τη φωτιά. Η δίκη ξεκίνησε στις 6 Μαΐου 2019 στο Μπιτόντο της Ιταλίας.

Το κατηγορητήριο στρέφεται κατά 30 ατόμων (εκ των οποίων οι εννέα είναι Έλληνες) και δύο εταιρειών. Σε ποινική δίκη παραπέμπονται στελέχη της πλοιοκτήτριας εταιρείας Visemar και της ναυλώτριας ΑΝΕΚ, καθώς και ο πλοίαρχος, αξιωματικοί και μέλη του πληρώματος του πλοίου.

Οι παραλείψεις φαίνεται ότι ξεκίνησαν από τον απόπλου, καθώς ο Ιταλός πλοίαρχος φέρεται να μην είχε στη διάθεσή του πλήρη λίστα επιβατών κατά παράβαση των κανονισμών. Το βασικό σκέλος του κατηγορητηρίου, πάντως, αναφέρεται στην αμέλεια των αρμοδίων κατά τη διαδικασία φόρτωσης.

Το «Norman Atlantic» αναχώρησε για το ταξίδι του ενώ στο γκαράζ του υπήρχαν φορτηγά με αναμμένες μηχανές και το φορτίο του δεν ήταν σωστά κατανεμημένο. Τα οχήματα είχαν τοποθετηθεί τόσο κοντά το ένα με το άλλο, παραβιάζοντας την ελάχιστη απόσταση ασφαλείας των 40 εκατοστών που πρέπει να τηρείται μεταξύ τους.

Ήταν τόσο στενά τα ανοίγματα που δεν κατέστη εφικτό να ολοκληρωθεί η περιπολία πυρασφάλειας. Ο ναύτης που είχε αυτό το καθήκον δεν μπόρεσε να κινηθεί μέσα σε όλο το γκαράζ για να το επιθεωρήσει, δεν χωρούσε.

Εγκατέλειψε το μηχανοστάσιο

Ο Ιταλός Α΄ μηχανικός επέτρεψε σε Έλληνα μαθητευόμενο ηλεκτρολόγο να πραγματοποιήσει τις ηλεκτρικές συνδέσεις φορτηγών-ψυγείων με το πλοίο παρότι εκείνος δεν ήταν εκπαιδευμένος. Αργότερα, όταν ξέσπασε η φωτιά, όπως περιγράφεται στο κατηγορητήριο, ο Α΄ μηχανικός εγκατέλειψε το μηχανοστάσιο χωρίς να ενημερώσει τον πλοίαρχο.

Το ιταλικό κατηγορητήριο προσωποποιεί τις ευθύνες για το δυστύχημα. Ενδεικτικά, Ιταλός αξιωματικός που είχε βάρδια επιφυλακής στη γέφυρα τα ξημερώματα μεταξύ 02.00 και 06.00 δεν ενημέρωσε εγκαίρως τον πλοίαρχο όταν είδε να βγαίνει καπνός από τα ανοίγματα του καταστρώματος 4.

Τέσσερις Ιταλοί κατηγορούμενοι φέρονται να ευθύνονται για τη λανθασμένη ενεργοποίηση του συστήματος κατάσβεσης. Αρχικά τέθηκε σε εφαρμογή το σύστημα drencher στο κατάστρωμα 3 όπου δεν υπήρχε φωτιά.

Ένας από τους παράγοντες που εκτιμάται ότι μπορεί να συνέβαλε σε αυτό είναι ότι στα σχέδια του πλοίου (για τα οποία φέρεται ως υπεύθυνος ο Ιταλός πλοιοκτήτης) τα καταστρώματα δεν ορίζονταν με αριθμούς. Για παράδειγμα, το κατάστρωμα 4 έφερε την ονομασία «weather deck». Κατά το κατηγορητήριο αυτό το λάθος είχε ως αποτέλεσμα να εξαπλωθεί γρήγορα η φωτιά, να προκληθεί μπλακ άουτ στα ηλεκτρικά συστήματα και να χαθεί ο έλεγχος του πλοίου.

Διασωθέντες που είχαν μιλήσει στην «Καθημερινή» για τις συνθήκες του δυστυχήματος είχαν πει ότι δεν ήχησε συναγερμός. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, δύο Έλληνες καμαρότοι ειδοποίησαν για τη φωτιά τους επιβάτες στο κατάστρωμα 6, αλλά όχι στα καταστρώματα 5 και 7 ως όφειλαν.

Ιταλός, μέλος του πληρώματος, φέρεται να εγκατέλειψε το φλεγόμενο πλοίο με σωστική λέμβο, ενώ είχε ως καθήκον τον έλεγχο της εκκένωσης των γκαράζ. Ακόμη, μάγειρας του «Norman Atlantic» έφτασε με καθυστέρηση στο πόστο του για το μοίρασμα των σωσιβίων και φέρεται και αυτός να μην ολοκλήρωσε την αποστολή του και να διέφυγε με σωστική λέμβο.

Ιταλός, βοηθός στο μηχανοστάσιο, φέρεται να πήρε σωσίβιο από το κατάστρωμα 5 και να ανέβηκε στο κατάστρωμα 7, περιμένοντας μαζί με τους επιβάτες τα ελικόπτερα διάσωσης, εγκαταλείποντας και αυτός το πόστο του.

Άλλο μέλος του πληρώματος που έπρεπε να συμμετάσχει στη διαδικασία της προετοιμασίας των σωστικών λέμβων προτίμησε σύμφωνα με το κατηγορητήριο να πάει στην καμπίνα του για να μαζέψει τα προσωπικά του είδη.

Η χρησιμοποίηση των λέμβων φαίνεται ότι δεν έγινε βάσει όσων ορίζονται από τους κανονισμούς, ενώ κατά το κατηγορητήριο δεν υπήρχε στα έγγραφα ασφαλείας πρόβλεψη για το ρίσκο της πτώσης από μεγάλο ύψος.

Δεν λήφθηκαν όλα τα απαραίτητα προστατευτικά μέτρα, δεν υπήρξε καθοδήγηση των επιβατών και τουλάχιστον μία βάρκα έπεσε στη θάλασσα χωρίς εντολή πλοιάρχου.

Στο πόρισμά τους Ιταλοί εμπειρογνώμονες είχαν διαπιστώσει ότι σε βάρκα χωρητικότητας 150 ατόμων είχαν εισέλθει λιγότεροι επιβάτες. Πέρασαν 45 λεπτά στα κύματα μέχρι να καταφέρει η λέμβος να προσεγγίσει το πλοίο «Spirit of Piraeus» που είχε φτάσει στο σημείο για να βοηθήσει.

Δύο άνθρωποι, όμως, χάθηκαν στη θάλασσα προσπαθώντας να επιβιβαστούν σε αυτό με ανεμόσκαλα.

Ειδική μνεία γίνεται στο κατηγορητήριο και για την προβληματική χρήση του συστήματος ναυτικού τύπου εγκατάλειψης (MES). Μέλη του πληρώματος που δεν είχαν την ανάλογη εκπαίδευση φέρονται να ενεργοποίησαν το σύστημα ή να κατηύθυναν κόσμο στις γλίστρες (σωλήνες διαφυγής) χωρίς να επιβεβαιώσουν ότι υπήρχε συνδεδεμένη σχεδία με ναυτικό στην κάθοδο, με αποτέλεσμα τον θάνατο δύο επιβατών.

Τα ανοίγματα έριχναν «λάδι» στη φωτιά

Στο ιταλικό κατηγορητήριο γίνεται αναφορά και στην κατασκευή του πλοίου. Ο αέρας που έμπαινε από τα ανοίγματα στα τοιχώματα του «Norman Atlantic» στο κατάστρωμα 4 (μοιάζουν με μεγάλα παράθυρα) φέρεται να είχε ως αποτέλεσμα την καθυστερημένη ενεργοποίηση του συστήματος ανίχνευσης του καπνού και της θερμότητας και να συνέβαλε στη γρήγορη εξάπλωση της φωτιάς.

Ακριβώς το ίδιο ζήτημα έχουν επισημάνει σε ομαδική αγωγή για αποζημίωση και διασωθέντες του δυστυχήματος. Όπως υποστηρίζουν, η φωτιά ανατροφοδοτείτο συνεχώς από τον αέρα, μετατρέποντας το κατάστρωμα των οχημάτων σε μεγάλο φούρνο.

Ήταν τέτοιας έκτασης η καταστροφή, που πέρασαν χρόνια μέχρι να ολοκληρωθούν οι έρευνες και να απομακρυνθούν τα οχήματα από το πλοίο. Οι τελευταίες εστίες φωτιάς έσβησαν στις 12/1/2015 και στις 3/2/2015 εντοπίστηκε απανθρακωμένο πτώμα στο γκαράζ του καταστρώματος 4.

Στις 6/10/2015, μέρος των ηχητικών δεδομένων από το VDR (το «μαύρο κουτί») του πλοίου έδωσε στοιχεία στους πραγματογνώμονες για τις συνομιλίες μελών του πληρώματος κατά την πυρκαγιά. Τον Ιανουάριο του 2017, κατατέθηκε στις ιταλικές δικαστικές αρχές το πόρισμα εμπειρογνωμόνων, το οποίο ανέφερε: «Το συνολικό σύστημα διαχείρισης της κατάστασης έκτακτης ανάγκης από την πυρκαγιά στο γκαράζ του πλοίου “Norman Atlantic” παρουσίαζε εμφανή και εγγενή ελαττώματα, συναφή επίσης και με την υψηλή πιθανότητα ανθρώπινου σφάλματος».

Η δίκη στην Ελλάδα

Σε ποινική δίκη στις 9 Απριλίου 2020, στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Πειραιά, παραπέμπονται 11 Έλληνες για το πολύνεκρο δυστύχημα στο πλοίο «Norman Atlantic», τον Δεκέμβριο του 2014. Σύμφωνα με την Καθημερινή, μεταξύ των κατηγορουμένων βρίσκονται, ο υποπλοίαρχος, ο αρχιφροντιστής, ο μαθητευόμενος ηλεκτρολόγος του πλοίου, ένας ναύκληρος και ναύτες οι οποίοι συμμετείχαν στην «έχμαση» (στερέωση, ασφάλιση) του φορτίου, και ναυτόπαιδες. Πέντε χρόνια μετά αντιμετωπίζουν κατηγορίες για ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή, εμπρησμό από αμέλεια, από τον οποίο προέκυψε κίνδυνος για ξένα πράγματα και ανθρώπους, και επικίνδυνες παρεμβάσεις στη συγκοινωνία πλοίων από αμέλεια. Η επιχείρηση εκκένωσης του πλοίου κράτησε 36 ώρες. Μέχρι και σήμερα υπάρχουν αγνοούμενοι.

Σύμφωνα με το ελληνικό κατηγορητήριο, η φωτιά εκδηλώθηκε όσο το «Norman Atlantic» έπλεε στα 12 ναυτικά μίλια από τις αλβανικές ακτές, ενώ έπνεαν άνεμοι έντασης 8 έως 9 μποφόρ. Προκλήθηκε από την υπερθέρμανση φορτηγού ψυγείου με ζωντανά ψάρια, το οποίο δεν ήταν ηλεκτρικά συνδεδεμένο. Όπως προκύπτει από το κατηγορητήριο, η πυρκαγιά θα μπορούσε να είχε αντιμετωπιστεί εγκαίρως εάν δεν ακολουθούσε μια σειρά λαθών και παραλείψεων. Ενδεικτικά, Ιταλός μέλος του πληρώματος θεώρησε λανθασμένα ότι ο προσυναγερμός οφειλόταν στον καπνό της εξάτμισης ενός φορτηγού και όχι στη φωτιά, την οποία κατά το κατηγορητήριο θα μπορούσε να κατασβέσει άμεσα με τοπικά μέσα πυρόσβεσης προτού εκείνη επεκταθεί. Τουλάχιστον τέσσερις προσυναγερμοί του συστήματος ανίχνευσης καπνού φέρεται να ήχησαν από τις 3.43 έως τις 5.12 εκείνη τη νύχτα, αλλά αγνοήθηκαν.

Στο κατηγορητήριο αναφέρεται ότι 12 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο ναυτικό δυστύχημα. Άλλοι αγνοούνται μέχρι και σήμερα. Το πλοίο είχε 56μελές ιταλικό και ελληνικό πλήρωμα και περισσότερους από 400 επιβάτες. Το ελληνικό κατηγορητήριο δέχεται ότι στο «Norman Atlantic» βρίσκονταν 7 έως 10 λαθρεπιβάτες, εκ των οποίων αγνοούνται οι έξι και ένας βρέθηκε απανθρακωμένος. Την ημέρα του απόπλου φέρεται να είχαν σημειωθεί απόπειρες λαθραίας επιβίβασης τουλάχιστον πέντε ατόμων.

Τα φορτηγά και οι πρίζες

Το βασικό σκέλος του ελληνικού κατηγορητηρίου εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιήθηκε η φόρτωση του πλοίου. Οι αρμόδιοι φέρονται να γνώριζαν λίγες ημέρες πριν από το προγραμματισμένο δρομολόγιο ποιος ήταν ο μέγιστος αριθμός φορτηγών ψυγείων που έπρεπε να επιβιβαστούν και να συνδεθούν ηλεκτρικά για την αποφυγή βραχυκυκλώματος και ατυχήματος. Τελικά, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, επιβιβάστηκαν 65 φορτηγά ψυγεία, ενώ έγιναν και λάθη στην κατανομή του φορτίου. Στο κρίσιμο πόστο της σύνδεσης των φορτηγών ψυγείων τοποθετήθηκε μαθητευόμενος ηλεκτρολόγος, ενώ κάποια οχήματα στοιβάχτηκαν πλάι σε άλλα φορτηγά που μετέφεραν δεξαμενές ελαιόλαδου, παραβιάζοντας την ελάχιστη απόσταση ασφαλείας των 40 εκατοστών. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, σε κλειστό χώρο με περιορισμένο εξαερισμό και με οχήματα με αναμμένες τις μηχανές υπάρχει κίνδυνος υπερθέρμανσης, πρόκλησης σπινθήρων και ανάφλεξης. Το σύστημα πυρανίχνευσης του πλοίου ενεργοποιείτο μόλις η θερμοκρασία ξεπερνούσε το όριο των 54 βαθμών Κελσίου. Ωστόσο το κατάστρωμα 4, όπου ξεκίνησε η φωτιά, είχε ανοίγματα που μοιάζουν με μεγάλα παράθυρα. Η κατασκευή του φέρεται να δυσκόλεψε την ανίχνευση του καπνού και της θερμότητας και αργότερα, μέσω του αέρα που έμπαινε, να συνέβαλε στη γρήγορη εξάπλωση της φωτιάς.

Ακόμη, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, οι οθόνες του κλειστού κυκλώματος παρακολούθησης είχαν τοποθετηθεί στο δωμάτιο χαρτών του πλοίου, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει συνεχής και άμεση οπτική επαφή. Τα κενά και οι παραλείψεις που επισημαίνει το κατηγορητήριο δεν περιορίζονται εκεί. Υπήρχαν μέλη πληρώματος τα οποία είχαν συγκεχυμένα καθήκοντα σε περίπτωση πυρκαγιάς, ενώ ο βοηθός θαλαμηπόλος φέρεται να μην γνώριζε ποιο είναι το σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Έλληνας κατηγορούμενος δεν μερίμνησε για ασφάλιση της θύρας που θα απέτρεπε την πρόσβαση των οδηγών στο γκαράζ κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Ακόμη, Ιταλοί μέλη του πληρώματος φέρονται να εγκατέλειψαν το μηχανοστάσιο χωρίς να κλείσουν τον εξαερισμό. Ο καπνός εισήλθε εκεί μέσω των αεραγωγών και η φωτιά επεκτάθηκε στα καταστρώματα 3 και 2.

Η παράλληλη δίκη

Η ποινική δίκη στην Ιταλία για το «Norman Atlantic» ξεκίνησε στις 6 Μαΐου. Η επόμενη συνεδρίαση έχει οριστεί για τις 26 Φεβρουαρίου 2020 και τότε το δικαστήριο αναμένεται να μπει στην ουσία της υπόθεσης. Οι αγωγές για αποζημίωση που έχουν κατατεθεί στα ιταλικά δικαστήρια από επιβάτες και συγγενείς θυμάτων έχουν συζητηθεί και ακολουθεί μία δικάσιμος στις 12 Φεβρουαρίου. Από τους 11 Έλληνες που παραπέμπονται σε δίκη στον Πειραιά, οι πέντε είναι ήδη κατηγορούμενοι για την ίδια υπόθεση στην Ιταλία.

Βάσει του άρθρου 57 του Ποινικού Κώδικα, «αν σε βάρος του ίδιου προσώπου για την ίδια πράξη ασκήθηκαν περισσότερες διώξεις, κηρύσσονται απαράδεκτες λόγω εκκρεμοδικίας εκείνες οι οποίες ασκήθηκαν μεταγενέστερα». Ωστόσο, στις 18/11/2019 προστέθηκε στο συγκεκριμένο άρθρο η παράγραφος 4, η οποία αναφέρει ότι «ο εισαγγελέας μπορεί να απόσχει» από τη δίωξη προσώπου (είναι, δηλαδή, στην ευχέρειά του) «εάν έχει ήδη ασκηθεί δίωξη σε βάρος του για τα ίδια πραγματικά περιστατικά σε άλλο κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Αυτή την προσθήκη επικαλείται το ελληνικό κατηγορητήριο, απέχει από τη δίωξη των Ιταλών και της πλοιοκτήτριας εταιρείας και ασκεί διώξεις μόνο κατά της ελληνικής πλευράς.