Οι Σαραντάπηχοι – οι γίγαντες της Κρήτης

 

Οι Σαραντάπηχοι – οι γίγαντες της Κρήτης

Γράφει ο Κ. Γραικιώτης 

Στα παλιά χρόνια, τότε που η μνήμη του κόσμου χάνεται μέσα στους αιώνες, λένε πως στην Ίδη της Κρήτης ζούσαν οι Σαραντάπηχοι. Ήταν άνθρωποι παράξενοι και φοβεροί, με ανάστημα τεράστιο και δύναμη ακατάβλητη• τόση που, όπως έλεγαν οι παλιοί, ένα τους βήμα κάλυπτε τόπο σαράντα πήχες. Η ίδια λαϊκή παράδοση ανιχνεύει στοιχεία όπως πελώριες πατημασιές σε βράχια, θεωρούμενες ως αποτυπώματα των Σαραντάπηχων.

Σύμφωνα μάλιστα με την κρητική λαϊκή μυθολογία, το φαράγγι της Σαμαρίνας που βρίσκεται κοντά στο χωριό Μύθοι της Ιεράπετρας, δημιουργήθηκε όταν ο γίγαντας Σαραντάπηχος, γιος του Δία, έσκυψε να πιει νερό από τον ποταμό Κρυγιό και η γενειάδα του χώρισε στα δύο τους βράχους, δημιουργώντας το φαράγγι. Το φαράγγι διαθέτει επιβλητικά τοιχώματα με στενές διαδρομές μήκους περίπου 1,5 χλμ., όπου υπάρχουν καταπράσινα τοπία, νερά, καταρράκτες και μικρές λιμνούλες.

Όμως κάποια στιγμή, τα παλιά χρόνια, οι Σαραντάπηχοι εξαφανίστηκαν. Ήταν τότε που έγινε ο μεγάλος κατακλυσμός. Οι Σαραντάπηχοι, ανέβηκαν στην κορυφή του Ψηλορείτη για να μη πνιγούν. Ψηλοί κι αυτοί, ψηλό και το βουνό, έτσι το νερό δεν έφτανε να τους σκεπάσει. Έμειναν πολλές μέρες εκεί, παγιδευμένοι και όρθιοι, με το νερό ως τον λαιμό. Ήταν μια δοκιμασία που δεν είχε τελειωμό. Και σαν να μην έφτανε αυτό από τη λάσπη ξεπηδούσαν σκουλήκια που τρύπωναν στις πατούσες τους και δεν τους άφηναν σε ησυχία. Όταν έσκυβαν να τα βγάλουν, γλιστρούσαν, έπεφταν και πνίγονταν. Άλλοι πάλι κουράζονταν καθώς δεν άντεχαν το ίδιο τους το βάρος κι άλλοι σωριάζονταν γιατί έσπαζε η ραχοκοκαλιά τους. Έτσι χάθηκαν οι Σαραντάπηχοι μέσα στα νερά, όπως είχε ορίσει η μοίρα τους.

Οι παλιοί σοφοί έλεγαν πως τούτη η ιστορία θυμίζει τα λόγια της Γένεσης για τους γίγαντες που γεννήθηκαν «ἀπὸ τοὺς γιοὺς τοῦ Θεοῦ καὶ τὶς κόρες τῶν ἀνθρώπων» – τους περίφημους ανθρώπους της αρχαιότητας. Ακόμα και οι Βούλγαροι έχουν παραδόσεις για τους πρώτους ανθρώπους-γίγαντες. Και στις δικές τους παραδόσεις αυτοί παρουσιάζονται ψηλοί και δυνατοί, μα άτσαλοι και αδύναμοι να σταθούν. Έτσι και αυτοί, όπως οι Σαραντάπηχοι, σκόνταφταν, έπεφταν, έσπαζαν τα κόκαλά τους και δεν μπορούσαν πια να σηκωθούν.

Στην Κρήτη, στη Βιάννο, οι παραδόσεις για τους Σαραντάπηχους μένουν ζωντανές ως σήμερα. Εκεί δείχνουν τον τάφο ενός Σαραντάπηχου, και λένε πως σ’ εκείνο τον τόπο είχαν θάψει οι αρχαίοι γίγαντες, οι Αλωάδες, τον θεό Άρη. Έτσι, είναι πιθανό ότι η τοπική παράδοση για τον τάφο του Σαραντάπηχου στη Βιάννο να κρύβει μέσα της μια παλιά ανάμνηση των αρχαίων κρητικών μύθων για τους Αλωάδες.

Όμως, οι Σαραντάπηχοι, μορφές φοβερές και θαυμαστές, χάθηκαν μέσα στο χρόνο, αφήνοντας πίσω τους μονάχα τα θρύψαλα της μνήμης: αποτυπώματα σε βράχους, φαράγγια που αποδόθηκαν στη δύναμή τους, και ιστορίες που περνούν από στόμα σε στόμα. 

Στην Κρήτη, όπου η παράδοση κρατάει ακόμα ζωντανές τις μορφές τους, οι Σαραντάπηχοι παραμένουν γίγαντες όχι από σάρκα και οστά, αλλά από μύθο και φαντασία που με το πέρασμα του χρόνου έγιναν παραμύθι και τραγούδι. Κι έτσι συνεχίζουν να ζουν, σαν αιώνιοι φρουροί της λαϊκής μνήμης, σε κάθε αφήγηση που μιλά για το θαύμα και το δέος των παλιών καιρών.

 ΚΑΓ