Η ερωτική Κύπρος

Η ερωτική Κύπρος

Αναζωογονητική βουτιά σε αισθαντικές εικόνες και δυνατές γεύσεις από την Ανατολική Μεσόγειο

Από τον Νίκο Γ. Μαστροπαύλο

Η Κύπρος απογειώνει τις αισθήσεις και τα συναισθήματα του επισκέπτη που λαλεί την ίδια γλώσσα μ' εκείνη. Το ένιωσα με την πρώτη ματιά, όταν η μούτη, στην κυπριακή διάλεκτο, του αεροπλάνου υποκλινόταν ελαφρά για να στοχεύσει το «χρυσοπράσινο φύλλο». Όντως, φάνταζε ριγμένο στο πέλαγος της Ανατολικής Μεσογείου, της θάλασσας των μεγάλων πολιτισμών. Κοιτάζοντας πίσω από την πλάτη των πιλότων, έμοιαζε να είχε ξεδιπλωθεί μπροστά μου ένας ζωντανός χάρτης. Συναρπαστικό. Εκεί και πάνω από τις αιχμηρές, ολόλευκες Άλπεις αισθάνθηκα τόσο έντονα την ελευθερία των αεροπορικών ταξιδιών.

Και τώρα, σε αυτό το ταξίδι που μας πήγαινε ο Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού, η Κύπρος σχεδιαζόταν ολάκερη μπροστά στα μάτια μας, από τη χερσόνησο του Ακάμα και τον κόλπο της Χρυσοχούς, μέχρι τη μούτη του Αγίου Ανδρέα της Καρπασίας, του κοντινότερου σημείου στην Ασία, όπως είναι η ετυμολογία της. Ταξίδευε ολάκερη στο απέραντο γαλάζιο χωρίς να φαίνεται η εγκάρσια μαχαιριά στο σώμα της, η γραμμή του βιασμού του Αττίλα. Αλλά και να φαινόταν, δεν θα άλλαζε τίποτε. Νιώθουμε την ύπαρξη της στην καρδιά μας, αλλά ο πόνος δεν σκεπάζει τον πρώτο, κεραυνοβόλο, έρωτα, που εκρήγνυται κάθε φορά πάνω από αυτόν τον γαλάζιο αιθέρα, ένα στοιχείο του ελληνικού πολιτισμού που τύλιξε ανεξίτηλα τη Μεγαλόνησο. Και πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς, τη στιγμή που η σκιά του αεροπλάνου της Cyprus Airways διατρέχει τη διαδρομή της θεάς του έρωτα και της ομορφιάς, την Πάφο, την Παλαίπαφο, την Ακτή της Αφροδίτης, την Πέτρα του Ρωμιού, την Αμαθούντα - λίγο πιο πέρα από το ωραίο ξενοδοχείο The Royal Apollonia, που έγινε το ορμητήριο μας τις ημέρες μας στην Κύπρο - και γίνεται ένα με το ίδιο το αεροπλάνο στο καινούργιο αεροδρόμιο της Λάρνακας. Η κουλτούρα της Αφροδίτης είναι ζωντανή εδώ και συνέχει τα πάντα.

Τα ψηφιδωτά των θεών

Φαίνεται ότι έτσι ήταν πάντα. Από τα εκπληκτικά ψηφιδωτά της απέραντης οικίας του Διονύσου στην Πάφο - ένας από τους λόγους που η ευρύτερη περιοχή έχει ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO - τα πιο εντυπωσιακά είναι αυτά που ψηφίδα την ψηφίδα ζωγραφίζουν με ρομαντικά χρώματα τους μεγάλους έρωτες της μυθολογίας, του Πύραμου και της Θίσβης, του Ποσειδώνα και της Αμυμώνης, του Απόλλωνα και της Δάφνης, του Ιππόλυτου και της Φαίδρας, ακόμη και τους τραγικούς, όπως του Νάρκισσου με το είδωλο του στο νερό της ακύμαντης λίμνης. Το πιο παραστατικό από όλα είναι η τυχαία συνάντηση του Απόλλωνα με τη Δάφνη στο δάσος. Ο θεός παρακολουθεί αμήχανος τον κεραυνοβόλο έρωτα του να μεταμορφώνεται στο ομώνυμο δένδρο με τα αρωματικά φύλλα. Τα φύλλα δάφνης αρωματίζουν μια λεπτόμέρεια της μνήμης από την Αμμόχωστο. Σε ένα αντιπροσωπευτικό φαγητό της πλούσιας γαστριμαργικής παράδοσης της Κύπρου, οι συνεπαρμένοι από τον νόστο και τον πόνο για μια πόλη που τώρα μοιάζει με άδεια μπέρτα φαντάσματος, συνεχίζουν να βάζουν στο χοιρινό με κολοκάσι φύλλα δάφνης, όπως έκαναν πριν από την αποφράδα ημέρα των βομβαρδισμών της χρυσής αμμουδιάς.

Αλλά για τι θα μιλήσουμε τώρα; Για τον καημό της ρωμιοσύνης ή για το πλούσιο τραπέζι της Κύπρου,· Είναι αδύνατο να βρεθεί Έλληνας στη Μεγαλόνησο και να μην αισθανθεί ισχυρές, έως και συγκλονιστικές, τις δονήσεις και από τα δύο. Οπωσδήποτε θα πάρει το μονοπάτι που πάει για τη λευτεριά, στα κελιά των αγωνιστών κατά της αγγλοκρατίας στις φυλακές της Λευκωσίας, στην αγχόνη, στα φυλακισμένα μνήματα, και θα βλέπει απέναντι στο όρος Πενταδάκτυλος τη μεγαλύτερη ψευτοσημαία του κόσμου, καθώς θα οδεύει για τον Τύμβο της Μακεδονίτισσας με τα μνήματα και τα κενοτάφια των πεσόντων στην εισβολή.

Μεζέδες με ιστορία

Όσο και αν όλα αυτά σού δένουν κόμπο τον λαιμό, κάποια στιγμή θα αισθανθείς σύγκορμη και τη γεύση της Κύπρου, την ίδια την ιδεολογία της, απλωμένη επάνω στο τραπέζι. Μάλιστα, απλωμένη σε μεγάλη έκταση, καθώς ο κυπριακός μεζές είναι μια πανδαισία. Όλα, η γεύση του τόπου, η μυθολογία του, η Ιστορία του, ο πολιτισμός του, μπλέκονται σε μια μακρά διαδοχή κυμάτων μικρών πιάτων: ταχίνι, ελιές τσακιστές με κόλιαντρο, χλωρές κορφές λουβάνας, λουβιά, αβγά οφτά, χαλούμι στη σχάρα, καραόλοι γιαχνί, λούντζα, μακαρόνια χωριάτικα, λουκάνικα παστρουμά και ποτισμένα στο κατακάθι του κρασιού, κουπέπια, μπέικον, σεφταλιά και πλήθος άλλα, πάνω από είκοσι.

Ο κυπριακός μεζές έχει την ιδεολογία του. Γεννήθηκε μέσα από την αλληλοβοήθεια των ανθρώπων που δούλευαν στα κτήματα. Σμίγανε οι χωριανοί, μια στο αμπέλι του ενός, μια στο χωράφι του άλλου, για να βοηθήσουν να γίνουν οι δουλειές που τότε ήθελαν πολλά χέρια. Μάλιστα, ο καθένας έφερνε μαζί το φαγητό του, ό,τι είχε, και το άφηνε στο κοινό «τραπέζι» όταν τελείωναν τη δουλειά. Αυτή ήταν η ώρα της επιβράβευσης, η ώρα τού ενός για όλους, και στο φαγητό, και στην κουβέντα, και στην ξεκούραση, και ίσως σε κάποιο κοινό τραγούδι: «Στην Λάπηθο τα ρούχα μου, στη Χώρα τ' άρματα μου / Και στον ωραίον Καραβάν η αγαπητικιά μου».

Και η ιστορία εξελίσσεται: Η Κυρά Γιώργαινα στη Λάρνακα και το Μεζοστρατί στη Λευκωσία προσφέρουν έναν σύγχρονο παραδοσιακό μεζέ. Το Καρατέλλο, καρσί στο κάστρο της Λεμεσού όπου νυμφεύτηκαν ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος και η Βερεγγαρία της Ναβάρας, προσφέρει «πειραγμένο» κυπριακό μεζέ με τραχανόσουπα με χαλούμι, σαλάτα πλευρώτους, ρεβιθοσαλάτα, λούντζα τυλισμένη στο κασκαβάλι, φλογέρες με γλυκόξινη σάλτσα. Η Αμπελοθέα, στο Ομοδος, στο κέντρο των κρασοχωριών του Τροόδους, σερβίρει πολύ παραδοσιακό μεζέ, ενώ τα Λουτρά της Αφροδίτης στον κόλπο της Χρυσοχούς, κοντά στη λίμνη όπου η θεά έπαιρνε το μπάνιο της μαζί με τον Αδωνι, σερβίρουν επάνω στο κύμα της Μεσογείου μεζέ με «φρούτα» της θάλασσας. Λένε ότι οι χιλιάδες προσκυνητές του πρώτου φημισμένου ιερού της Αφροδίτης στην Παλαίπαφο έτρωγαν σεφταλιά και ο κυπριακός μεζές κλείνει συχνά με το ρόδι, το φρούτο της θεάς. Ούτως ή άλλως, η θεά του έρωτα και ο ίδιος ο έρωτας είναι πανταχού παρόντες στην Κύπρο.

ΒΗmagazino·