Η ΕΙΚΟΝΑ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΤΗΣ

Το δώρο του Πούτιν ξύπνησε μνήμες από τη σφαγή της Βιάννου

 

Ενα δώρο με ιδιαίτερα συμβολική αξία προσέφερε ο Βλαντιμίρ Πούτιν στον Αλέξη Τσίπρα. Ηταν μια εικόνα του Αγίου Σπυρίδωνα και του Αγίου Νικολάου, την οποία οι Ρώσοι είχαν διαφυλάξει επί δεκαετίες στη Μόσχα, από τα χρόνια που ακολούθησαν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η παράδοση της εικόνας του Αγίου Σπυρίδωνα και του Αγίου Νικολάου, που είχε κλαπεί από μοναστήρι έξω από τη Σπάρτη, έφερε εκ νέου στο προσκήνιο το ζήτημα της λεηλασίας από τους κατακτητές των πολιτιστικών και θρησκευτικών θησαυρών της Ελλάδας.

Η εικόνα είχε κλαπεί από τον Γερμανό στρατηγό Φ. Β. Μίλερ από ένα μοναστήρι κοντά στη Σπάρτη. Ηταν ο ίδιος στρατηγός ο οποίος αποκλήθηκε «σφαγέας της Βιάννου», καθώς ως στρατιωτικός διοικητής στο Ηράκλειο Κρήτης διέταξε την καταστροφή των χωριών της επαρχίας Βιάννου και την εκτέλεση εκατοντάδων αθώων ανθρώπων.

Στην πορεία του χρόνου, με την εξέλιξη του πολέμου, ο Μίλερ βρέθηκε στο ανατολικό μέτωπο, όπου και συνελήφθη από τα σοβιετικά στρατεύματα. Αργότερα η ρωσική κυβέρνηση αγόρασε την εικόνα από τους συγγενείς των στρατιωτών που είχαν συλλάβει τον Μίλερ, με σκοπό να τη δωρίσει στο ελληνικό κράτος.

Το ρωσικό δώρο τοποθετεί εκ νέου στο προσκήνιο το θέμα της λεηλασίας των πολιτιστικών και θρησκευτικών θησαυρών της Ελλάδας από τους κατακτητές.

Προσθήκη λεζάντας

Οι υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού ήδη ξεκίνησαν τη διαδικασία προκειμένου να ταυτοποιηθεί η προέλευση της εικόνας που εκλάπη, ενώ ως γνωστό το αρμόδιο γραφείο έχει ανοικτούς πολλούς φακέλους για την πολιτιστική λεηλασία από τους ναζί. Η εικόνα αυτή όμως, κυρίως, επαναφέρει στη μνήμη τις ναζιστικές θηριωδίες σε μια σειρά από μαρτυρικές πόλεις.

«Ο Μίλερ ήταν ο σφαγέας της Βιάννου» λέει ο νυν δήμαρχος της πόλης Παύλος Μπαριτάκης και σημειώνει ότι τόσο ο ίδιος όσο και οι νεότεροι κάτοικοι είχαν μέσα στα σπίτια τους ως ζωντανή αφήγηση της Ιστορίας όσους συγγενείς τους διεσώθησαν.

Eγκλήματα πέραν πάσης φαντασίας

Ο «σφαγέας της Βιάννου», Φρίντριχ Βίλχεμ Μίλερ, συνελήφθη στη Ρωσία, εκδόθηκε στην Ελλάδα και το 1947 καταδικάστηκε εις θάνατον.

«Μόνο το χωριό μας, ο Αμιράς, είχε 116 νεκρούς. Την όλη επιχείρηση είχε σχεδιάσει ο Μίλερ και έδωσε τη διαταγή να εκτελεστούν άπαντες οι άρρενες άνω των 16 ετών στη ζώνη που είχε ορίσει. Συνολικά εκτελέστηκαν 461 άμαχοι, γυναίκες και παιδιά. Αλλοι εκτελέστηκαν ομαδικά και άλλοι στους δρόμους.

Οι Γερμανοί πυρπόλησαν τα μισά χωριά της επαρχίας και η σφαγή θα είχε ακόμα τραγικότερες διαστάσεις, που απετράπησαν την τελευταία στιγμή με παρέμβαση του μητροπολίτη. Ομως τα εγκλήματα ξεπερνούν κάθε φαντασία. Σκότωσαν μικρά παιδιά, έγκυες γυναίκες, αναπήρους και βέβαια ομαδικές εκτελέσεις των ανδρών. Ο Μίλερ ήταν ο υπαίτιος, που έδωσε την εντολή» λέει ο κ. Μπαριτάκης και υπογραμμίζει ότι παράλληλα με τα εγκλήματα οι Γερμανοί λεηλατούσαν τα πάντα. «Επαιρναν οτιδήποτε πολύτιμο, κειμήλια από τα σπίτια, κοσμήματα, ό,τι είχε αξία».

Ποιος ήταν όμως ο Γερμανός στρατηγός που διέταξε τη σφαγή; Ο Φρίντριχ Βίλχεμ Μίλερ γεννήθηκε το 1897, την εποχή της πρωσσικής παντοκρατορίας. Εζησε τα γεγονότα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και την άνοδο του ναζισμού. Στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο μετείχε σε επιχειρήσεις στη Σ. Ενωση, στην Πολωνία και την Ολλανδία και μέσα από τη δράση του είχε λάβει το παράσημο του Σιδηρού Σταυρού. Αναφέρεται ότι σε αυτόν αρχικά είχε ανατεθεί η απόβαση των Γερμανών στην Κρήτη, αντικαταστάθηκε και εν τέλει ανέλαβε αργότερα τη διοίκηση στο μαρτυρικό νησί.

Μετά την Κρήτη ο Μίλερ βρέθηκε στο ανατολικό μέτωπο όπου και πιάστηκε αιχμάλωτος από τον Κόκκινο Στρατό. Στη συνέχεια εκδόθηκε στην Ελλάδα μαζί με τον Μπρούνο Μπρόιερ ως κατηγορούμενοι για εγκλήματα πολέμου τα οποία διέπραξαν εδώ. Ετσι ο Μίλερ σε ηλικία 48 ετών, στρατηγός πεζικού του γερμανικού στρατού, οδηγήθηκε κρατούμενος στις φυλακές Καλλιθέας. Υστερα βρέθηκαν ενώπιον του Ειδικού Δικαστηρίου Εγκληματιών Πολέμου στην Αθήνα.

Ο Νίκος Καζαντζάκης, ως μέλος της επιτροπής, επισκέφτηκε μετά τον πόλεμο τα χωριά της περιοχής και συνέλεξε συγκλονιστικές μαρτυρίες για τις θηριωδίες των κατακτητών.

Οι εφημερίδες της εποχής, ιδίως της Κρήτης («Ελεύθερη Γνώμη», «Κήρυξ» κ.ά.), ασχολήθηκαν εκτενώς και αποτέλεσαν πηγή για μετέπειτα ιστορικούς ερευνητές που μερικά χρόνια αργότερα ανέδειξαν πτυχές της άγνωστης Ιστορίας δημοσιεύοντας στοιχεία από τη δίκη των ναζί. Η δίκη τους διήρκεσε από 31 Οκτωβρίου έως 9 Δεκεμβρίου. Πληθώρα μαρτύρων κατηγορίας κατέθεσαν στο δικαστήριο και μεταξύ αυτών ιεράρχες, αγωνιστές της Αντίστασης και ο μετέπειτα πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Μάρτυρες κατηγορίας ήσαν και συγγενείς θυμάτων, σύζυγοι, αδέλφια, παιδιά που έχασαν τους γονείς τους.

Η ετυμηγορία του δικαστηρίου ήταν η καταδίκη και των δύο εις θάνατον. Η απόφαση εκτελέστηκε στις 20 Μαΐου του 1947. Ηταν η «επέτειος» της εισβολής των ναζί στην Κρήτη, όταν ο στρατηγός που διέταξε την καταστροφή της Βιάννου οδηγήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Ο Μπρούνο Μπρόιερ ήταν διοικητής του «Φρουρίου Κρήτη» από 20 Σεπτεμβρίου 1942 έως 26 Ιουνίου 1944. Ο Μίλερ, τον Σεπτέμβριο του 1943 που καταστράφηκε η Βιάννος, ήταν στρατιωτικός διοικητής Ηρακλείου. Από 27 Ιουνίου 1944 ως 30 Σεπτεμβρίου 1944 διοικητής του «Φρουρίου Κρήτη», είχε αντικαταστήσει τον στρατηγό Μπρόιερ.

ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΗ Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ
Ο Καζαντζάκης κατέγραψε τη βαρβαρότητα των ναζί

Τα γεγονότα στη Βιάννο και τη βαρβαρότητα των ναζί κατέγραψε με μεθοδικότητα ο Νίκος Καζαντζάκης ως μέλος της επιτροπής για τη διαπίστωση των ωμοτήτων στην Κρήτη. Ο συγγραφέας επισκέφθηκε μετά τον πόλεμο τα χωριά της περιοχής, συνέλεξε μαρτυρίες όσων επέζησαν και η έκθεση που συνέταξε ήταν η επίσημη αναφορά πρός το ελληνικό κράτος για τα δεινά της Βιάννου. Μια περιγραφή με συγκλονιστικές λεπτομέρειες για τις ωμότητες των κατακτητών και τη θηριωδία τους κατά του άμαχου πληθυσμού.

«Εκ των εκτελεστών, εγκατασταθέντες δε εις μίαν αυλήν ολίγον απέχουσα από του τόπου της εκτελέσεως ήρχισαν να τρώγουν και να διασκεδάζουν περιπαίζοντες και τας ολοφυρομένας γυναίκας και μιμούμενοι τας κραυγάς της απελπισίας των «Παναγιά μου, Παναγιά μου!»» έγραφε ο Νίκος Καζαντζάκης. Σε κάθε χωριό μια παραπλήσια ιστορία θρήνου: Αμιράς, Βαχός, Κεφαλοβρύσι, Κρεββατάς, Αγ. Βασίλειος, Πεύκος, Κατω Σύμη, Γδόχια, Μύρτος, Μουρνιές, Ρίζα, Μάλλες.

«... Επί μακρόν χρονικόν διάστημα αι γυναίκες μετέφερον χώμα εκ των πέριξ δια να συμπληρώσουν την ταφήν των οικείων των και την πρωίαν εύρισκον τήδε κακείσε διεσπαρασμένα τα μέλη αυτών από τους σκύλους, οι οποίοι κατά την νύκτα ανέσκαπτον τους προχείρους τάφους.

...Η Επιτροπή δεν θα λησμονήση ποτέ το σπαρακτικόν θέαμα που αντίκρυσεν... · επί του τόπου της εκτελέσεως εύρε συγκεντρωμένας περί τας 300 γυναίκας μελανηφορούσας μετά των τέκνων των, θρηνούσας, κοπτομένας και μυρολογούσας».

Βασανιστήρια και εκτελέσεις

«... Οι Γερμανοί εισελθόντες εις τον οικίσκον του κτήματος ευρόντες σακκίδια (βούργες) πολλά με τρόφιμα, ανήκοντα εις τους φεύγοντας κατοίκους, υποψιάσθησαν ότι ταύτα προορίζονται δια τους αντάρτας. Τότε συνέλαβον τα εγκαταλελειμμένα παιδιά και ήρχισαν να τα βασανίζουν, δια να προβούν εις αποκαλύψεις· τα ωδήγησαν έξω, εχαράκωσαν με την ξιφολόγχην τα μάγουλά των και τας κνήμας των, τα εκέντησαν εις τα πέλματα και επειδή εκείνα δεν είχον τι να μαρτυρήσουν, τους απέσπασαν τα δόντια με την ξιφολόγχην και τέλος τα έσφαξαν δι' αυτής· έπειτα τα εξήπλωσαν επί του τοίχου του κτήματος με κρεμασμένας τας κεφαλάς».

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ
gapostolidis@ pegasus.gr

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=64169927