Ταξιδεύοντας στα ερτζιανά με πειρατικό

 

Ταξιδεύοντας στα ερτζιανά με πειρατικό

Τις δεκαετίες του ’50 και του ‘60 η μοντέρνα ξένη μουσική ήταν άγνωστο άκουσμα για το ελληνικό κρατικό ραδιόφωνο. Ιδιωτικοί σταθμοί δεν υπήρχαν, ενώ η μόνη συχνότητα που έπαιζε μουσική από την άλλη άκρη του Ατλαντικού ήταν αυτή του σταθμού της Αμερικανικής Βάσης που εξέπεμπε από το Ελληνικό. Ήταν μία εποχή που η Ελλάδα «κατακλυζόταν από μπουζούκια». Στα κρατικά ερτζιανά κύματα εξέπεμπαν «σοβαρά» λαϊκά ακούσματα και ως εξαίρεση «αναγνωρισμένη» ελαφρά μουσική. Το Ροκ ‘ν’ Ρολ θεωρούταν ξενόφερτο είδος και οι διεθνείς επιτυχίες που παρέκκλιναν έστω και λίγο από τους πατροπαράδοτους ήχους, δεν είχαν τύχη να ακουστούν. Τα συντηρητικά καθεστώτα της εποχής είχαν την άποψη ότι οι ξενόφερτες μουσικές διέφθειραν και αλλοίωναν τον χαρακτήρα των νέων. Ωστόσο, αυτή η ακραία καλλιτεχνική λογοκρισία συντέλεσε στη γέννηση ενός νέου φαινομένου. Οι πρώτοι ραδιοπειρατές  ήρθαν να ταράξουν τις συχνότητες….

Η ραδιοπειρατεία δεν αποτέλεσε ελληνικό φαινόμενο. Στην Ευρώπη οι πρώτοι ραδιοπειρατές εμφανίστηκαν στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πόλεμου, όταν αναπτύχθηκαν και οι τεχνικές των παράνομων μεταδόσεων. Στην Ελλάδα εξέπεμψαν μόλις στις αρχές της δεκαετίας του΄60. Οι πρωτοπόροι ήταν κυρίως νέοι και φοιτητές, οι οποίοι είχαν την τεχνογνωσία και πήραν το ρίσκο να στήσουν μία μικρή ραδιοφωνική βάση μέσα στο σπίτι τους. Έτσι θα μπορούσαν να παίζουν, έστω και παράνομα, τα τραγούδια της επιλογής τους. Μέχρι τα μέσα του ’60, η ραδιοπειρατεία είχε εξαπλωθεί σε τέτοιο βαθμό, που κάθε γειτονιά είχε και τον «πειρατή» της.

Ας διαβάσουμε λοιπόν παρακάτω τις αναμνήσεις  του Γιώργου Χουστουλάκη από εκείνη την εποχή

Σαν πρώην εραστής του ραδιοφώνου, και των πειρατικών εκπομπών, έχω προσωπική άποψη να καταθέσω επί του θέματος.

Από τη δεκαετία του ΄60 και μετά, μέχρι τα τέλη του ’70 για τους πειρατές, οι ποινές ήταν αυστηρές κατά τη σύλληψή τους. Είχαν πρόστιμα και φυλάκιση. Τότε η πολιτεία, φοβόταν περισσότερο τη προπαγάνδα, και λιγότερο το κλασσικό που πρόβαλαν, πως οι πειρατές κάνουν ζημιά στις τηλεπικοινωνίες. Αυτό βέβαια ποτέ δεν είχε βάση, σε καμία περίπτωση, ούτε είχαμε ποτέ κανένα τέτοιο περιστατικό πτώσης αεροπλάνου, που να οφείλεται σε εκπομπή ερασιτέχνη!.

Η κύρια συχνότητα του ερασιτέχνη, ήταν περίπου οι 1600 χιλιόκυκλοι στα μεσαία κύματα , και δεν είχε καμία σχέση με τις συχνότητες των πύργων ελέγχου, που ήταν σε εντελώς διαφορετικές υπέρ υψηλές συχνότητες. Κι όταν μας έλεγαν ότι οι αρμονικές των συχνοτήτων μας, ήταν που τους έκαναν τη ζημιά αυτό δεν ευσταθούσε σαν βάση, γιατί οι αρμονικές που εξέπεμπαν οι σταθμοί μας, ήταν πολύ αδύναμες, και εξασθενούσαν στα εκατό με διακόσια μέτρα! 

 

 

Όμως, το κυνηγητό σε όλους εμάς, δεν είχε σταματήσει ποτέ! Με ειδικά ραδιογωνιόμετρα επί οχημάτων, περιπολούσαν τούς Αθηναϊκούς δρόμους, και ένα ειδικό όργανο, τούς έδειχνε σε ποιά κατεύθυνση είναι ο παράνομος σταθμός. Ήμαστε για αυτούς όλοι παράνομοι! Είχαμε όμως εμείς μια λατρεία σε αυτό που κάναμε, και ένα αλτρουισμό στο να θέμε να ψυχαγωγήσουμε τον κόσμο, που ούτε μας πτοούσε το ανελέητο κυνηγητό τους! Οι περισσότεροι, τους σταθμούς μας τους είχαμε φτιάξει μόνοι μας, με δικά μας χρήματα. Η λυχνία των μεσαίων κυμάτων, μας έβγαζε μια αόρατη ”γλύκα” και αυτό, λόγω της μαγεία της να ”μεταμορφώνεται”, να γίνεται δηλαδή, η ίδια λυχνία, πότε ενισχύτρια λάμπα, στούς ενισχυτές σε διάταξη Α, και πότε η ίδια πάλι λάμπα, να γίνεται λάμπα εκπομπής σε διάταξη Γ’, και να δημιουργεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα.

Οι σταθμοί στα μεσαία κύματα, μπορεί να μήν κόστιζαν μια περιουσία, όπως αργότερα στα FM, αλλά όσο και να πεις ο ραδιοφωνικός σταθμός, με τον εξοπλισμό του συν τα έξοδα συντήρησης του, ερχόταν δεύτερος σε ακριβό χόμπι της εποχής, μετά το χόμπι των αερομοντελιστών! Αγωνία, λαχτάρα και πάθος, να κολλάς αργά με το κολλητήρι σου τα εξαρτήματα στο σασί, αντιστάσεις πυκνωτές, διόδους, και να στερεώνεις πάνω μετασχηματιστές, πηνία και βάσεις λυχνιών, και φυσικά να αναμένεις το τελικό αποτέλεσμα.

Εξαρτήματα αγοράζαμε από το Μοναστηράκι καινούρια ή μεταχειρισμένα,  ή ανταλλάσσαμε μεταξύ μας οι ερασιτέχνες. Και άντε και το έφτιαξες το μηχάνημα, είναι σίγουρο ότι θα δουλέψει σωστά; Και αφού το καταφέρεις να σου δουλέψει σωστά, άντε να βγεις στη ταράτσα να απλώσεις μια σωστή κεραία! Με ένα ειδικό χάλκινο σύρμα εμαγιέ ανά χείρας, τυλιγμένο στη καλούμπα όπως του χαρταετού, θα χρειαστεί να την απλώσεις ψηλά και όσο μπορείς περισσότερα μέτρα! Για το άπλωμα της κεραίας, ένας ήταν ο τρόπος, γνωστός σε όλους στον κύκλο των ραδιοπειρατών! Το σύστημα ”πατάτα”! Έδενες την άκρη του σύρματος σε μια πατάτα, και τη πέταγες μακριά, ή σε ένα δέντρο ψηλό, ή σε μια πιο ψηλή ταράτσα και αφού σκάλωνε κάπου, μετά από μερικές προσπάθειες, την έδενες και σε ένα στύλο στη δικιά σου ταράτσα. Στη συνέχεια την τέντωνες, και μέσω ενός πορσελάνινου μονωτήρα, (που αν δεν είχες έβαζες μια κασέτα), κατέβαζες την κάθοδο σου στην έξοδο του μηχανήματος. 

 

 

Όλα στις εκπομπές μας, διέπονταν από ένα πέπλο αόριστου και αγνώστου! Ψευδώνυμο είχε ο εκφωνητής, γενικόλογες και οι αφιερώσεις, πάντα με τα μικρά ονόματα! ” Ο Γιάννης στη Μαρία, ο Κώστας στη Γιωργία” Και τρέχα γύρευε να τους βρεις όλους αυτούς!

Οι περισσότεροι, από μας, κάποια στιγμή είχαν πιαστεί από την αστυνομία, αλλά συνήθως δεν υπήρχαν ποινές. Μια πρόχειρη δικαιολογία ότι σπουδάζαμε το αντικείμενο, και κάναμε απλά μια πραχτική εξάσκηση  με τις λυχνίες, και μας αφήνανε ελεύθερους! Όμως τιμωρία υπήρχε, αφού σού είχαν κατασχέσει τα μηχανήματα. Δηλαδή όχι μόνο τον πομπό, αλλά και όλα τα ηλεκτρονικά μηχανήματα που υπήρχαν μέσα στο σπίτι! Τον ενισχυτή dublex, το πικάπ ή κασετόφωνο, όλους τους δίσκους. Είχες έτσι μια ζημιά στα δεδομένα τα τότε, που στοίχιζε από 50 έως 80 χιλ. δραχμές! Τη στιγμή που το μεροκάματο ήταν από 300 έως 400 δρχ.

Πριν από τη κάθε εκπομπή, γινόταν απαραίτητα ένας συντονισμός, με τη βοήθεια άλλων ερασιτεχνών, για να ξέρει ο εκφωνητής ότι βγαίνει καλά. Σαν σημείο αναφοράς είχαμε, σαν μονάδα σύγκρισης, συνήθως ένα κρατικό σταθμό, το Β΄πρόγραμα, ή τοπικούς ξένους σταθμούς, όπως ο Αμερικάνικος σταθμός Γλυφάδας, Νέας Μάκρης κ.α. Αν ο εκφωνητής είχε το ταπεραμέντο να βάζει συναίσθημα στη φωνή του, να βάζει σωστούς δίσκους, και να κάνει καλό πρόγραμμα, τότε είχε μεγάλο και φανατικό κοινό, κυρίως γυναικείο! Πολλά κορίτσια ερωτεύονταν παράφορα τον εκφωνητή, τον οποίο ήθελαν διακαώς να γνωρίσουν και από κοντά! Αν δε είχες και τηλέφωνο στο σπίτι, ε΄ τότε ήταν πού γινόταν πανδαιμόνιο! Ήταν πραγματικά όλα μια αληθινή μαγεία, που δεν περιγράφεται με λόγια! Και βέβαια κατασκευαστικά είχε μαγεία ένας πομπός, αλλά όμως και η παρουσίαση της εκπομπή ήταν το κάτι άλλο! Μάλιστα για τον ερασιτέχνη που έκανε βόλτες στη περιοχή, και άκουγε σε σπίτια πολλά ραδιόφωνα να παίζουν το δικό του σταθμό, αυτό δεν ξεπληρωνόταν με τίποτα! Έβλεπε για παράδειγμα σε μια βόλτα στη γειτονιά το παιδί του σταθμού μια κοπελίτσα να κάθεται σε μια πράσινη αυλόπορτα, να κρατά ένα ράδιο στο αυτί της, και να ακούει το σταθμό του. Τότε μόλις πήγαινε στο σπίτι, είχε έτοιμη την αφιέρωση!  «Αφιερώνεται το παρακάτω τραγούδι, στην όμορφη μελαχρινή που κάθεται στη πράσινη αυλόπορτα, και έχει στο αυτί της το ραδιόφωνο και μας ακούει!» Και τέτοιες πολλές όμορφες αναμνήσεις έχουν να θυμούνται οι παλιοί ερασιτέχνες! Φυσικά, δεν έλειπαν και τα κορίτσια ερασιτέχνες! Εκεί φυσικά ο ανδρικός πληθυσμός πάθαινε τη πλάκα του, γιατί σαν γυναίκες είχαν πιο αισθησιακή φωνή, στις εκπομπές τους και έτσι είχαν φοβερή απήχηση! Βλέπετε οι κοπελιές βάζανε τσαχπινιά και γοητεία στη φωνή τους, που η φαντασία του ανδρικού πληθυσμού την πολλαπλασίαζε ακόμα περισσότερο! 

 

 

Κάθε μέρα, αργά σχεδόν, γίνονταν τα γνωστά πηγαδάκια, μεταξύ ερασιτεχνών. Μια έπαιρνε το μικρόφωνο ο ένας μια ο άλλος, και ρωτούσαν πως ακούγεται ο σταθμός στην περιοχή τους. Επίσης κατέθετε κάθε ένας την εμπειρία του, από τις πατέντες που ο ίδιος έκανε. Όσο πιο βραχέα συντόνιζες το μηχάνημα, δηλαδή στους 1650 χιλιόκυκλους και πάνω, τόσο πολλαπλασιαζόταν η εμβέλεια του σταθμού, και χωρίς μεγάλη κεραία. Από Αθήνα στα βραχέα, όπως λέγαμε τους 1850 χιλιόκυκλους, με επηρεασμό ποινίου κεραίας, μπορούσε κάποιος να συνομιλεί άνετα με Κρήτη, Πάτρα, ακόμα και Θεσσαλονίκη και Ορεστιάδα!! Όπως σε όλες τις δουλειές, έτσι και μεταξύ μας, υπήρχε μεν και η ευγενής άμιλλα, αλλά πολλές φορές και η ζήλεια, γιατί ο άλλος να έχει καλύτερο μηχάνημα από σένα; Έτσι, δεν λείπανε και οι διαπληκτισμοί, οι κόντρες, οι εγωισμοί, τα γνωστά ”ταπώματα”, όταν έπεφτε ο ένας πάνω στη συχνότητα του άλλου.

Πολλοί ραδιοπειρατές των μεσαίων, κατάφεραν κάποια στιγμή και δούλεψαν και σε μεγάλους ιδιωτικούς σταθμούς, και άλλοι σε κρατικούς αφού πολλοί ήταν αυτοί που ήταν απόφοιτοι της Σιβιτανιδείου, ή άλλης τεχνικής σχολής ραδιοηλεκτρολογίας. Τότε τα κρατικά ραδιόφωνα, δεν ήταν ιδιαίτερα προτιμητέα από το κοινό, γιατί έπαιζαν τα κλασσικά κομμάτια. Ο ερασιτέχνης όμως που είχε μεράκι, και στο Ελληνικό μα προ πάντων στο ξένο ρεπερτόριο, την ”έψαχνε” πολύ τη δουλειά. Έψαχνε ο ερασιτέχνης παντού στα δισκοπωλεία, τα σπάνια και καλά παλιά δισκάκια ή τα δισκάκια της εποχής, και τα έπαιζε στις αφιερώσεις του.. Δεν υπήρχε ποτέ πιθανότητα ένα κρατικό κανάλι να παίξει ένα ”hot rats” του Frank Zappa. Ούτε ένα ”profet” των Τemptation… ή το Peter Griffin – Spiderman. Τα σπάνια αυτά κομμάτια τα έβρισκε το μεράκι και μόνο το μεράκι του ερασιτέχνη, που θυσίαζε ώρες από το χρόνο του για να ψυχαγωγήσει το κοινό του!

Κάποιοι παλαίμαχοι βγαίνουν ακόμα στα μεσαία, γιατί το αγάπησαν και το λάτρεψαν το αντικείμενό τους. Κάνουν ακόμα προγράμματα, γεροντάκια πλέον, έστω και με πολύ ελάχιστη ακροαματικότητα. Όλοι πιστεύω ότι κατά βάθος νοσταλγούμε αυτά τα χρόνια, αλλά όμως τίποτα δεν είναι σήμερα όπως τότε.. Τότε ήταν άλλες εποχές!

Πηγή

https://www.facebook.com/photo?fbid=1728333474032125&set=g.335528360130111

https://www.neoiorizontes.gr/oi-radiopeirates-ta-radiogoniometra-oi-dioxeis-kai-oi-syllipseis/