ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΤΗΣΕΩΝ 2020 - ΜΙΑ ΠΕΡΙΕΡΓΗ ΧΡΟΝΙΑ

 

ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΤΗΣΕΩΝ 2020

Μια περίεργη χρονιά!

 

Του Φαίδωνα Γ. Καραϊωσηφίδη, Αεροναυπηγού,

Εκδότη-Διευθυντή του περιοδικού «Πτήση»

και του ιστότοπου www.ptisidiastima.com

 

 

Το 2020 ήταν σε πολλές πτυχές μια περίεργη χρονιά λόγω της πανδημίας COVID-19. Ειδικά η βιομηχανία των αερομεταφορών ήταν ανάμεσα σε αυτές τις παγκόσμιες οικονομικές δραστηριότητες που πλήγηκαν περισσότερο, μαζί βέβαια με τον Τουρισμό, λόγω των περιορισμών των μετακινήσεων. Υπό αυτές τις συνθήκες είναι δύσκολο να γίνουν συγκρίσεις στην ασφάλεια πτήσεων με προηγούμενες χρονιές, όταν η αεροπορική κίνηση ήταν μόνο ένα μικρό ποσοστό αυτής του πρόσφατου παρελθόντος.

Η στατιστική ανάλυση των δεικτών αεροπορικών περιστατικών, δηλαδή η αναγωγή των συμβάντων στις ώρες πτήσεις του παγκόσμιου στόλου αερομεταφορών,  λαμβάνει υπόψη αυτό το γεγονός. Από την άλλη όμως, πέραν των στατιστικών, τα 12 θανατηφόρα περιστατικά του 2020 «βαραίνουν» την περσινή χρονιά, ακόμη και αν εξαιρεθούν οι δυο περιπτώσεις καταρρίψεων, οι οποίες όμως ανοίγουν και πάλι ένα άλλο σκοτεινό κεφάλαιο της ασφάλειας των αερομεταφορών.

 

 

Η μία από αυτές αφορούν στο Boeing 737-8KV της Ukraine International Airlines, που καταρρίφθηκε εκ λάθους στις 8 Ιανουαρίου 2020 από αντιαεροπορική συστοιχία της Αεροπορίας και Αεράμυνας του Σώματος των Φρουρών της Επανάστασης στο Ιράν λίγο μετά την απογείωσή του από το Διεθνές Αεροδρόμιο της Τεχεράνης Imam Khomeini, ενώ πραγματοποιούσε την τακτική πτήση PS752 με προορισμό το Αεροδρόμιο Borispol του Κιέβου. Επρόκειτο για ένα από τα πλέον πολύνεκρα περιστατικά άσκησης βίας -έστω και μη ηθελημένης- κατά πολιτικού αεροσκάφους, στην προκειμένη περίπτωση με την απώλεια της ζωής των 167 επιβατών και του 9μελούς πληρώματος.

Στον απολογισμό του το 2020 έκλεισε με 332 απώλειες ζωής στα 12 καταγεγραμμένα περιστατικά έναντι των 310 απωλειών σε 24 θανατηφόρα συμβάντα την αμέσως προηγούμενη χρονιά, ενώ βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο της δεκαετίας, ο οποίος βελτιώθηκε καθώς δεν περιλαμβάνει πλέον το 2010, μια από τις χειρότερες χρονιές από πλευράς ασφάλειας πτήσεων, με 832 απώλειες ζωής σε 26 περιστατικά. Όπως φαίνεται και στον πίνακα που παραθέτουμε για την περίοδο 2011-2020, η συγκεκριμένη δεκαετία παρουσιάζει δύο χρονιές με απόλυτο ρεκόρ ασφάλειας, το 2015 με μόλις 9 περιστατικά και 174 θανάτους και το 2017 με 13 περιστατικά και 57 θανάτους.

 

 

Στον σχετικό κατάλογο κυριαρχούν περιστατικά σε συγκεκριμένες περιοχές του πλανήτη, τις γνωστές «μαύρες τρύπες» στην ασφάλεια πτήσεων, όπως είναι αρκετά μέρη της Αφρικής και περιοχές με δύσκολο πλαίσιο επιχειρήσεων λόγω αντίξοων καιρικών συνθηκών, βλέπε Καναδάς και η αμερικανική πολιτεία της Αλάσκας. Πρωταγωνιστούν όμως αρνητικά και υπηρεσίες μεταφορών, κυρίως cargo με μικρά ελικοφόρα αεροσκάφη, ενώ δεν λείπουν επίσης τα περιστατικά με αεροσκάφη μισθωμένα σε διάφορους διεθνείς οργανισμούς, οι οποίοι λόγω χαμηλού κόστους (αλλά και περιορισμένης διαθεσιμότητας άλλων επιλογών στις περιοχές που απαιτούν τις υπηρεσίες) χρησιμοποιούν αεροπορικές εταιρείες αμφίβολης αξιοπιστίας.

Παρατηρώντας τα περιστατικά, διαπιστώνουμε, τόσο για τα παλιότερα όσο και για αυτά του 2020, μια σειρά από κοινά στοιχεία στην εξέλιξή τους.

Δεν υπάρχουν περιστατικά μεγάλων επιβατικών που οφείλονται σε αστοχίες ή τεχνικές βλάβες, άλλη μια απόδειξη της αξιοπιστίας των αεροπορικών σχεδιάσεων, αλλά και των υπολοίπων κρίκων της αλυσίδας της ασφάλειας πτήσεων, όπως η συντήρηση, όταν βέβαια αυτή επιτηρείται από κανονιστικές υπηρεσίες ευνομούμενων χωρών.

 

Αντίθετα, στα περισσότερα άλλα περιστατικά, οι πιλότοι δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν καταστάσεις οι οποίες θεωρητικά δεν θα έπρεπε να αποτελούν πρόβλημα για ένα πλήρωμα που ακολουθούσε τις διαδικασίες και αποφάσιζε με βασική προτεραιότητα την ασφάλεια της πτήσης. Σε αρκετές από τις περιπτώσεις η προσέγγιση εξελίχθηκε εκτός των παραμέτρων που συνιστά ο κατασκευαστής ή κάτω από καιρικές συνθήκες αντίξοες για τη συνέχιση της πτήσης.

Πρακτικά σε κάθε περιστατικό εντοπίζονται λάθη και παραλείψεις που ένας επαγγελματίας πιλότος δε θα έπρεπε να κάνει, όπως: η αργή ετοιμασία διαμόρφωσης του αεροσκάφους για την επόμενη φάση της πτήσης, η αδιαφορία για τους εξωτερικούς παράγοντες, η έλλειψη συνεργασίας με τα υπόλοιπα μέλη του πληρώματος και τους άλλους συντελεστές (ΕΕΚ) που βοηθούν στην ασφαλή εκτέλεση του δρομολογίου.

Αντίστοιχα οι καιρικές συνθήκες συχνά επιβάλλουν αλλαγές στην εξέλιξη της πτήσης ή ιδιαίτερη διαχείριση του αεροσκάφους. Οι προσγειώσεις με ούριο άνεμο (εκτός προδιαγραφών) ή με ισχυρή βροχόπτωση προκάλεσαν αρκετά συμβάντα, καθώς τα πληρώματα δεν έλαβαν υπόψη της συνθήκες ή δεν αντέδρασαν έγκαιρα και αποτελεσματικά όταν εμφανίστηκε πρόβλημα.

Πρακτικά, κάθε μείζον περιστατικό του 2020 όπως και πολλά από αυτά που έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια, οφείλονται στην αδυναμία των πληρωμάτων και ιδιαίτερα των κυβερνητών να κινηθούν επαγγελματικά, με σεβασμό στους κανονισμούς και τις διαδικασίες που εδράζονται στις εμπειρίες από προηγούμενα συμβάντα. Αυτή η νοοτροπία βασίζεται συνήθως στην επιμονή για την ακριβή εκτέλεση του δρομολογίου, στην υπερεκτίμηση ικανοτήτων ή ακόμη και σε υπερβολικό εγωϊσμό έναντι των υφισταμένων τους στο κόκπιτ. Δυστυχώς η αεροπορική Ιστορία έχει δείξει ότι αυτοί οι παράγοντες συντελούν και μάλιστα στον μέγιστο βαθμό στην πρόκληση περιστατικών ασφαλείας. Ίσως όμως έχει έρθει η στιγμή να δοθεί ξανά έμφαση στον επαγγελματισμό και την εφαρμογή των κανονισμών, αφήνοντας στην άκρη εκφάνσεις εγωισμού και επιβολής της προσωπικότητας του «αρχηγού». Εδώ ταιριάζει απόλυτα η συμβουλή του βετεράνου κυβερνήτη Τζον Κράμ της Delta (μιας εταιρείας με εξαιρετικό δείκτη ασφαλείας πτήσεων) που αναφέρει στο βιβλίο του «Black Box», ότι δηλαδή «Η διαφορά ανάμεσα σε έναν επαγγελματία χειριστή κι έναν ερασιτέχνη είναι ότι ο πρώτος αφήνει τον εγωισμό του στο πάρκινγκ του αεροδρομίου. Στο πιλοτήριο μεταφέρει τον επαγγελματισμό του. Ο δρόμος είναι γνωστός. Μπορούν όμως να τον ακολουθήσουν όλοι;».

Tα δικά μας φτερά - Τεύχος 190 | Μάρτιος - Απρίλιος 2021 | σελ.14-15