ΑΜΠΕΜΠΕ ΜΠΕΚΙΛΑ Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΥ

Τετάρτη 10 Σεπτεμβρίου 2025

ΑΜΠΕΜΠΕ ΜΠΕΚΙΛΑ Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΥ

Abebe Bikila:

Αυτοκράτορας της απόστασης

και του ξυπόλητου τρεξίματος

Σήμερα 10 Σεπτέμβρη, επέτειο του θριάμβου του στο μαραθώνιο των Ολυμπιακών Αγώνων της Ρώμης στα 1960, θα ήθελα να σας μιλήσω για τον Abebe Bikila. Υπήρξε ένας από τους καλύτερους αθλητές της Αφρικής, που σημάδεψε ολόκληρη την Αφρικανική ήπειρο με τη δύναμη, την αντοχή και την αγάπη του για τη χώρα του την Αιθιοπία και την ήπειρό του. Ο Abebe Bikila ήταν ένας Αιθίοπας αθλητής και ο πρώτος Αφρικανός που κέρδισε χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο δύο φορές στα 1960 και στα 1964 .

Γεννήθηκε στις 7 Αυγούστου 1932 στο μικρό χωριό Jato, κοντά στην πόλη των Μεντίδα στην Αιθιοπία την χρονιά των Ολυμπιακών Αγώνων του Λος Άντζελες. Από τα νεανικά του χρόνια μπορούσε κανείς να δει και να διαπιστώσει την δύναμη του χαρακτήρα του. Αποφασισμένος να ενταχθεί στην αυτοκρατορική φρουρά της Αιθιοπίας περπάτησε απόσταση 130 χλμ για να φτάσει στην Αντίς Αμπέμπα. Εντάχθηκε στην Αυτοκρατορική Φρουρά του αυτοκράτορα Χαϊλε Σελασιέ και ξεκίνησε την στρατιωτική του καριέρα. Υπηρετώντας στην φρουρά ανακαλύφθηκε σαν αθλητικό ταλέντο από τον Όνι Νίσκανεν, ένα Σουηδό, που είχε προσληφθεί από την Αιθιοπική κυβέρνηση για να εκπαιδεύει Αιθίοπες αθλητές.

Το 1960 έφτασε στην Ρώμη για να συμμετάσχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες ως αντικαταστάτης του Wami Biratu που μόλις είχε τραυματιστεί. Στη δοκιμή παπουτσιών - η Adidas, ο χορηγός των Ολυμπιακών Αγώνων, είχε πολύ λίγα παπούτσια – δεν βρήκε κανένα από όσα του δόθηκαν να είναι άνετο στα πόδια του. Στο τέλος, κατέληξε να συμμετάσχει στον μαραθώνιο τρέχοντας ξυπόλητος στα λιθόστρωτα δρομάκια της Ρώμης.

Παρόλα τα εμπόδια ο Αμπέμπε Μπεκίλα κέρδισε τελικά τον μαραθώνιο με ολυμπιακό ρεκόρ 2:15:16.2, βελτιώνοντας το προηγούμενο ρεκόρ κατά 8 λεπτά, και δίνοντας στην Αφρική το πρώτο της χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο. Όταν ρωτήθηκε γιατί έτρεξε ξυπόλητος, είπε: “Ήθελα ο κόσμος να ξέρει ότι η χώρα μου, η Αιθιοπία, πάντα κέρδιζε αυτά που ήθελε με αποφασιστικότητα και ηρωισμό.”

Ο συμβολισμός της νίκης του για τους Αιθίοπες ήταν τεράστιος καθώς εκεί στην Ρώμη στην Πιάτσα ντελ Πόπολο ήταν τοποθετημένος ο Axum Obelisk, που ο Μουσολίνι τον είχε αρπάξει σαν λάφυρο πολέμου από την Αιθιοπία το 1937 και τώρα 23 χρόνια αργότερα, ο Abebe Bikila, ένας μικρός Αιθίοπας βοσκός και μέλος της αυτοκρατορικής φρουράς του αυτοκράτορα Χαϊλέ Σελασιέ, έτρεχε, προσπερνώντας τον και κατακτώντας το χρυσό μετάλλιο για την χώρα του!

Ο Αμπέμπε Μπεκίλα, ο θρυλικός Αιθίοπας μαραθωνοδρόμος που έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν κέρδισε ξυπόλητος τον Μαραθώνιο της Ρώμης το 1960, έτρεξε και στην Ελλάδα.

Συγκεκριμένα στις 7 Μαίου 1961 συμμετείχε στον Κλασικό Μαραθώνιο της Αθήνας (την αυθεντική διαδρομή από τον Μαραθώνα στο Παναθηναϊκό Στάδιο).

Κέρδισε με χρόνο περίπου 2:23:40, σε μια κούρσα περισσότερο τιμητική και συμβολική παρά ανταγωνιστική, καθώς είχε προσκληθεί από την Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή.

Η παρουσία του θεωρήθηκε ιδιαίτερα σημαντική γιατί έτρεξε στη «γενέτειρα» του αγωνίσματος, εκεί όπου ο Φειδιππίδης, σύμφωνα με τον θρύλο, έφερε το μήνυμα της νίκης των Αθηναίων.

Έτσι, μετά τον θρίαμβο στη Ρώμη (1960) και πριν από το δεύτερο Ολυμπιακό του χρυσό στο Τόκιο (1964), ο Μπεκίλα είχε γράψει ιστορία και στην Ελλάδα.

Σαράντα ημέρες πριν από τον αγώνα του στα 1964 στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο, ο Abebe Bikila χειρουργήθηκε για σκωληκοειδίτιδα. Η δύναμη της θέλησής του ήταν τέτοια που κατά τη διάρκεια της ανάρρωσης του προπονούνταν τη νύχτα στην αυλή του νοσοκομείου, για να είναι έτοιμος για τους Αγώνες.

Στο Τόκιο, ο Abebe Bikila σημείωσε νέο παγκόσμιο ρεκόρ, 2:12:11:2, και κέρδισε τον αγώνα με απόσταση από τους αντιπάλους του και ακμαιότατος. Η αστυνομία εκτίμησε ότι 1 εκατομμύριο άνθρωποι παρατάχθηκαν στους δρόμους του Τόκυο για να εμψυχώσουν. Ήταν ο πρώτος αφρικανός στην ιστορία που κέρδισε και δεύτερο χρυσό μετάλλιο στον μαραθώνιο. Επιστρέφοντας στην Αιθιοπία ο Bikila έτυχε τιμές ήρωα και παρασημοφορήθηκε από τον αυτοκράτορα Haile Selassie.

Στα 1968 στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Πόλης του Μεξικού, ο Abebe Bikila προσπάθησε να επαναλάβει τη νίκη του, αλλά εγκατέλειψε μετά 17 χλμ λόγω σοβαρού τραυματισμού στο γόνατό του. Τότε είπε στον συμπαίκτη του Μάμο Γουόλντ, καθώς ζούσε τον αγώνα: “Η ευθύνη της κατάκτησης ενός χρυσού μεταλλίου για την Αιθιοπία είναι τώρα πάνω σου.”

Σε όλη τη λαμπρή αθλητική του καριέρα, ο Μπικίλα αγωνίστηκε σε περισσότερους από 26 μεγάλους αγώνες Μαραθωνίου. Τα παγκόσμια πρωταθλήματα που κατέκτησε το 1960 και το 1962 αξίζουν ιδιαίτερης αναγνώρισης, καθώς και ο μαραθώνιος της Οσάκα το 1961. Ο Μπικίλα έγινε ο πρώτος δρομέας που κέρδισε δύο χρυσά μετάλλια στον Ολυμπιακό Μαραθώνιο και ο πρώτος Αφρικανός που κέρδισε διπλό χρυσό στους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Είναι θλιβερό και τραγικό το γεγονός ότι αυτός ο μεγάλος Ολυμπιονίκης τελείωσε τη ζωή του σε αναπηρικό καροτσάκι. Κατά τη διάρκεια της εμφύλιας αναταραχής στην Αιθιοπία στα 1969, προσπαθώντας να αποφύγει ένα πλήθος, έχασε τον έλεγχο του αυτοκινήτου του και έπεσε σε ένα χαντάκι. Τραυματίστηκε βαριά στην σπλήνα και σε άλλα μέρη του σώματός του και έμεινε παράλυτος από το ατύχημα, ως τετραπληγικός, καθώς οι σοβαρές κακώσεις που υπέστη τον άφησαν παράλυτο από τον λαιμό και κάτω.

Μετά από θεραπεία στο Stoke Mandeville Hospital στην Αγγλία, η κατάσταση του βελτιώθηκε σε παραπληγία, επιτρέποντάς του να χρησιμοποιεί τα χέρια του.

Παρά την αναπηρία του, ο Μπεκίλα παρέμεινε ενεργός αθλητικά. Το 1970 συμμετείχε στους Αγώνες Stoke Mandeville στο Λονδίνο, οι οποίοι ήταν πρόδρομοι των Παραολυμπιακών Αγώνων, και αγωνίστηκε στην τοξοβολία και το πινγκ-πονγκ.

Το 1971, κέρδισε το χρυσό μετάλλιο σε αγώνα έλκηθρου για άτομα με αναπηρία στη Νορβηγία.

Η υγεία του επιδεινώθηκε και το 1973 υπέστη εγκεφαλική αιμορραγία που σχετιζόταν με το ατύχημα του 1969. Πέθανε στις 25 Οκτωβρίου 1973, σε ηλικία 41 ετών.

Στην κηδεία του, που έγινε δημόσια δαπάνη στην Αντίς Αμπέμπα, παρευρέθηκαν περισσότεροι από 75.000 άτομα, και ο αυτοκράτορας Haile Selassie κήρυξε την ημέρα της κηδείας του ως εθνική ημέρα πένθους για τον χαμένο εθνικό ήρωα της Αιθιοπίας. Οι εφημερίδες σε όλη την Αφρική τον επαίνεσαν ως έμπνευση για τους αθλητές και τους νέους τους, μερικοί από τους οποίους κέρδισαν αργότερα χρυσά μετάλλια σε επόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Η κληρονομιά του Μπεκίλα παραμένει μέχρι σήμερα ζωντανή στην Αιθιοπία, με το στάδιο Αμπέμπε Μπεκίλα στην Αντίς Αμπέμπα και πολλές σχολικές και αθλητικές εγκαταστάσεις να φέρουν το όνομά του. Ο Μπεκίλα θεωρείται σύμβολο υπέρβασης, επιμονής και αθλητικής αριστείας και η ιστορία του συνεχίζει να εμπνέει αθλητές σε όλο τον κόσμο.