2010 : H χρονιά που χάσαμε τα μελτέμια

Πέμπτη 19 Αυγούστου 2010

2010 : H χρονιά που χάσαμε τα μελτέμια

Του Ηλία Μακρή
από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
14.8.2010

H χρονιά που χάσαμε τα μελτέμια

Οι ειδικοί ανησυχούν για την ολοένα και συχνότερη εμφάνιση ακραίων φαινομένων

Tου Γιαννη Eλαφρου

«Χάθηκαν τα παλιά, γνωστά μας μελτέμια» είναι σε ελεύθερη απόδοση η διαπίστωση των επιστημόνων για ένα ακόμα σαφές αποτύπωμα της κλιματικής αλλαγής στη χώρα μας, που διανύει ένα ιδιαίτερα υγρό και θερμό καλοκαίρι. Παράλληλα, τα ακραία καιρικά φαινόμενα ανά τον πλανήτη και οι φονικές καταστροφές αναζωπυρώνουν τις ανησυχίες των ειδικών για τα επερχόμενα, κάνοντας ακόμα πιο αδύναμη την επιχειρηματολογία ότι όσα δραματικά συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια δεν αποτελούν απόδειξη της ραγδαίας αλλαγής σε κλίμα και περιβάλλον.

Η Ελλάδα γιόρτασε τον Δεκαπενταύγουστο μέσα σε συνθήκες μεγάλης ζέστης και υγρασίας, καθώς έλείπαν φέτος τα μελτέμια, που ανακούφιζαν το Αιγαίο και τους παραθεριστές. «Φέτος μετρήσαμε πρωτοφανή ποσοστά υγρασίας, μέχρι και 95% τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, με ταυτόχρονη μείωση των μελτεμιών», τονίζει στην «Κ» ο κ. Μιχάλης Πετράκης, διευθυντής του Ινστιτούτου Περιβάλλοντος και εκτελών χρέη προέδρου στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. «Μέχρι στιγμής καταγράφηκαν λιγότερα και ασθενέστερα μελτέμια, επιτρέποντας θερμές και υγρές αέριες μάζες από τον Νότο να καταλάβουν τον ελλαδικό χώρο», συμπληρώνει στην «Κ» ο κ. Χάρης Καμπεζίδης, διευθυντής ερευνών στο Αστεροσκοπείο. «Το γεγονός αυτό συνδέεται με τον καύσωνα στη Ρωσία, καθώς δεν σχηματίστηκαν φέτος οι βαρομετρικές συνθήκες στη νότια Ρωσία, που προκαλούν τα μελτέμια», σημειώνει.

Κλιματική αλλαγή

Συνδέονται όμως όλα αυτά τα φαινόμενα με την κλιματική αλλαγή ή είναι απλώς καπρίτσια του καιρού; «Τα καιρικά φαινόμενα είναι από τη φύση τους χαοτικά. Δεν υπάρχει όμως καμία αμφιβολία πλέον ότι πίσω από την πολύ πιο συχνή και έντονη εκδήλωση ακραίων καιρικών φαινομένων υπάρχουν ανθρωπογενείς παρεμβάσεις», τονίζει ο κ. Πετράκης. «Ποτέ ένα ακραίο φαινόμενο από μόνο του, όσο μεγάλο κι αν είναι, δεν εξηγεί την κλιματική αλλαγή. Το θέμα είναι η ένταση και η συχνότητα εκδήλωσης. Αυτά που βλέπουμε να συμβαίνουν τώρα είναι μια δραματική επιβεβαίωση των προβλέψεων των επιστημόνων. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα έρχονται όλο και πιο συχνά, όλο και πιο έντονα. Καταρρέουν οι απόψεις που παρουσίαζαν την κλιματική αλλαγή ως μύθο», τονίζει στην «Κ» ο κ. Σεβαστιανός Μοιρασγεντής, ερευνητής του Αστεροσκοπείου και συνεργάτης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή.

Μετά το ναυάγιο της Κοπεγχάγης υπήρξε συστηματική προσπάθεια από διάφορους κύκλους για να υπονομευθεί η επιστημονική αξιοπιστία της ανάλυσης για την κλιματική αλλαγή, με προφανή σκοπό να μη θιγούν μεγάλα συμφέροντα που ωφελούνται από το σημερινό μοντέλο ανάπτυξης. Και όμως, η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι γεγονός. Η τελευταία δεκαετία είναι η πιο θερμή και το επτάμηνο του 2010 (Ιανουάριος - Ιούλιος) το πιο «καυτό» από τότε που υπάρχουν καταγραφές. «Στο επιστημονικό επίπεδο είναι σχεδόν καθολική η εκτίμηση πως υπάρχει κλιματική αλλαγή και έχει ανθρωπογενή αίτια. Στα 1.000 άρθρα που δημοσιεύονται σε επιστημονικά περιοδικά μόλις ένα - δύο εκφράζουν σκεπτικισμό. Η έρευνα συνεχίζεται για την ένταση του φαινομένου, τις επιπτώσεις, τα αναγκαία μέτρα», σημειώνει ο κ. Μοιρασγεντής.

Πολύ ανησυχητικές είναι οι προβλέψεις για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και στην Ελλάδα. Εκτός από αύξηση της θερμοκρασίας, θα έχουμε και μεγάλη μείωση των βροχοπτώσεων. Οχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στα κεντρικά Βαλκάνια, απ’ όπου ξεκινούν ποτάμια που καταλήγουν στον ελληνικό χώρο. «Το πρόβλημα του νερού θα γίνει τρομερό. Σε σχετικά ήπια σενάρια προβλέπεται ότι στα μέσα του αιώνα η Αττική θα μπορεί να καλύψει μόνο το 50% των αναγκών της από τους υπάρχοντες πόρους», τονίζει ο κ. Μοιρασγεντής.

«Ηρθε η ώρα να σκεφτούμε πιο συνολικά το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο πολιτισμός μας: την υπερεξάντληση των φυσικών πόρων και όχι μόνο σε επίπεδο ενέργειας», υπογραμμίζει ο κ. Πετράκης. «Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η φυσική ισορροπία είναι ευαίσθητη. Η διατάραξή της μπορεί να προκαλέσει ανυπολόγιστες καταστροφές. Πώς θα τραφούν, για παράδειγμα, 2,5 δισ. Ασιάτες, που περιμένουν υγρασία στους ορυζώνες τους, εάν οι μουσώνες μια χρονιά δεν έρθουν; Μπορούμε να συνεχίσουμε εφησυχασμένοι την πορεία μας;» Η επιλογή μιας άλλης ανάπτυξης γίνεται πλέον, κυριολεκτικά, επιτακτική ανάγκη του καιρού.

Οι πολίτες πρέπει να δώσουν τη λύση

Τα πιο ανησυχητικά νέα για το περιβάλλον και το κλίμα δεν έρχονται τόσο από το μέτωπο των καιρικών φαινομένων, αλλά από το πεδίο της πολιτικής. Η πρόσφατη συνάντηση στη Βόννη, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων του ΟΗΕ για τη μετά Κιότο συμφωνία, έληξε χωρίς το παραμικρό θετικό βήμα. Η Γερουσία των ΗΠΑ δεν ανάβει το «πράσινο φως» στο (μετριοπαθές) νομοσχέδιο της προεδρίας Ομπάμα για την κλιματική αλλαγή, ενώ ακόμα και εάν υλοποιηθούν οι άτυπες υποχρεώσεις που ανέλαβαν τα κράτη στο «φιάσκο» της Κοπεγχάγης, η θερμοκρασία της Γης θα ανέβει κατά τρεις βαθμούς Κελσίου, ξεπερνώντας το «όριο ασφαλείας» των δύο βαθμών, που έχει θέσει ο ΟΗΕ.

«Δυστυχώς, η πορεία που έχουν πάρει τα πράγματα ενεργοποιούν τα εφιαλτικά σενάρια για αύξηση της μέσης θερμοκρασίας μέχρι 5–6 βαθμών Κελσίου, μέσα στον 21ο αιώνα», σημειώνει στην «Κ «ο ερευνητής του Αστεροσκοπείου κ. Σεβαστιανός Μοιρασγεντής. «Στο Μεξικό, όπου στα τέλη του έτους είναι η επόμενη μεγάλη παγκόσμια σύνοδος για το κλίμα, δεν πρόκειται να γίνει τίποτα. Μόνο μια μεγάλη κινητοποίηση των πολιτών σε όλο τον κόσμο, μαζί με τη συμβολή των επιστημόνων, μπορεί να φέρει ξανά το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής και του περιβάλλοντος στην πρώτη γραμμή του προβληματισμού και να ανοίξει προοπτική για ουσιαστικές λύσεις. Αλλιώς θα μας ξυπνούν, με τραγικό τρόπο, καταστροφές σαν αυτές της Ρωσίας», συμπληρώνει.

Η φετινή τραγωδία της Ρωσίας αποκαλύπτει και πόσο επιφανειακές είναι ορισμένες προσεγγίσεις. Μέχρι να υπογράψει το 2005, ύστερα από τρίχρονη καθυστέρηση, η Μόσχα το Πρωτόκολλο του Κιότο, Ρώσοι και άλλοι επιστήμονες έλεγαν ότι η Ρωσία μπορεί να... ωφεληθεί από την αλλαγή του κλίματος, γιατί θα αυξηθούν οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις κ. λπ. Η ζωή έδωσε κατηγορηματική απάντηση.